![]()
Za ostale upotrebe, v. Orašje (razvrstavanje).
Koordinate: 44° 22′ 02" SGŠ, 21° 05′ 10" IGD
Veliko Orašje je naselje u Srbiji u opštini Velika Plana u Podunavskom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 2299 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 2636 stanovnika).
Istorija
Veliko Orašje je u opštini Velika Plana. Veliko Orašje je starije naselje. Crkva je podignuta na temeljima neke stare crkve. Pri otkopavanju nađeni su zidovi koji su bili „molovani“ i na desnoj strani vrata stajao je natpis: Ljeta od Hrista 1175. sozda se hram sei….“ Na vratima je stajao natpis: osvajati i pomaza Hram sv. Ar. M episkop Sava“. (Spomenik C.K.A.XXXVII, c 167/168.).
Predanje veli da su stanovnici današnjih sela Livade (požarevačke), V. Orašja, Krnjava i Trnovče bili naseljeni u blizini današnjeg Orašja na mestu koje se sada zove „Selište“, gde je i danas staro groblje.
Kako je ovde bilo na udaru Turcima, stanovništvo se sklonili u zaklonitija mesta: jedni pređu preko Morave i u lugu osnuju novo naselje pod imenom Livadica, drugi osnuju Orašje, a treći Krnjevo i Trnovaču. Mesto, na kome je bilo prvobitno naselje, koje se danas zove Selište, pominje se za vreme Austrijske Srbije (1718-1739. g.) pod imenom Livada Livat. U godini 1732., u spisku sela smederevskog „dištrikta“, pominje se selo livade sa 30 domova. Livadica se pominje i mnogo ranije. Među selima, koje je knez Lazar poklonio manastiru Ravanici (1381. g.), pominje se i „selo Livadica na Morave“, a kasnije (1553. g.) putopisac Vranćić pominje „selo Livadu na potoku Jasenici u šumi Lomnici“. Predanje veli da su prvi doseljenici, koji su iz Livadice došli na današnje mesto, tu zatekli mnoge velike orahe, po čemu su selu, odnosno današnjoj varošici, i dali ime. Veliko Orašje se pominje u aračkim spiskovima i imalo je 1818. g. 50 a 1822. g. 55 kuća. Godine 1846. u Orašju je bilo 87 kuća, a po popisu iz 1921. g. varošica je imala, zajedno sa Kruševom, 489 kuća sa 2400 stanovnika.
Današnje Orašje su naselile najpre ove porodice: Staraca-Nikolići, Jovanovići, Stojadinovići, Živanović i Gajići. Sve su ove porodice velike i sa brojem kuća i pored ovih imaju i druga prezimena. Velike i razgranate i porodice Bivoljara, Lekića, Bojkovića, Krajinaca, Laolaca i Kašajića. Varošica ima školu i crkvu koja su sazidana 1890. godine.. (podaci krajem 1921. godine).[1][2]
U Velikom Orašju se održava kulturno-zabavna manifestacija „Oraško prelo“ uokviru koje se organizuje takmičenje u spremanju sarme.[3]
Demografija
U naselju Veliko Orašje živi 1841 punoletni stanovnik, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,9 godina (40,2 kod muškaraca i 43,6 kod žena). U naselju ima 741 domaćinstvo, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,10.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
- Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
|
|
Stanovništvo prema polu i starosti [5]
|
|---|
|
m |
|
|
ž |
| ? |
3 |
|
|
8 |
| 80+ |
13 |
|
|
39 |
| 75-79 |
33 |
|
|
57 |
| 70-74 |
62 |
|
|
85 |
| 65-69 |
92 |
|
|
81 |
| 60-64 |
65 |
|
|
77 |
| 55-59 |
52 |
|
|
60 |
| 50-54 |
84 |
|
|
81 |
| 45-49 |
97 |
|
|
99 |
| 40-44 |
83 |
|
|
85 |
| 35-39 |
73 |
|
|
64 |
| 30-34 |
74 |
|
|
72 |
| 25-29 |
57 |
|
|
71 |
| 20-24 |
70 |
|
|
57 |
| 15-19 |
71 |
|
|
67 |
| 10-14 |
82 |
|
|
73 |
| 5-9 |
60 |
|
|
54 |
| 0-4 |
55 |
|
|
43 |
| prosek |
40.2 |
|
|
43.6 |
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.
| Godina popisa
|
1948.
|
1953.
|
1961.
|
1971.
|
1981.
|
1991.
|
2002.
|
| Broj domaćinstava
|
690
|
754
|
807
|
789
|
793
|
745
|
741
|
|
Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.
| Broj članova
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10 i više
|
Prosečan broj članova
|
| Broj domaćinstava
|
155
|
178
|
111
|
138
|
87
|
45
|
21
|
4
|
1
|
1
|
3.10
|
|
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.
| Godina popisa
|
1948.
|
1953.
|
1961.
|
1971.
|
1981.
|
1991.
|
2002.
|
| Broj domaćinstava
|
929
|
236
|
595
|
54
|
40
|
4
|
1003
|
|
Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.
| Broj članova
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10 i više
|
Prosečan broj članova
|
| Broj domaćinstava
|
149
|
602
|
221
|
30
|
1
|
|
|
|
|
|
|
|
Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja
| Pol
|
Ukupno
|
Poljoprivreda, lov i šumarstvo
|
Ribarstvo
|
Vađenje rude i kamena
|
Prerađivačka industrija
|
Proizvodnja i snabdevanje...
|
Građevinarstvo
|
Trgovina
|
Hoteli i restorani
|
Saobraćaj, skladištenje i veze
|
| Muški
|
506
|
103
|
-
|
4
|
150
|
14
|
70
|
63
|
16
|
55
|
| Ženski
|
252
|
58
|
-
|
-
|
65
|
6
|
6
|
40
|
10
|
17
|
| Oba
|
758
|
161
|
-
|
4
|
215
|
20
|
76
|
103
|
26
|
72
|
| Pol
|
Finansijsko posredovanje
|
Nekretnine
|
Državna uprava i odbrana
|
Obrazovanje
|
Zdravstveni i socijalni rad
|
Ostale uslužne aktivnosti
|
Privatna domaćinstva
|
Eksteritorijalne organizacije i tela
|
Nepoznato
|
| Muški
|
2
|
2
|
11
|
3
|
7
|
4
|
-
|
-
|
2
|
| Ženski
|
1
|
2
|
8
|
11
|
26
|
2
|
-
|
-
|
-
|
| Oba
|
3
|
4
|
19
|
14
|
33
|
6
|
-
|
-
|
2
|
Reference
- ↑ Podaci su uzeti iz: „Naselja“ knj.19 (dr. B. M. Drobnjaković.: Smederevsko Podunavlje i Jasenica)) i iz „Letopisa“ varošice V. Orašja Br. 384./928.
- ↑ Literatura „Letopis Podunavskih mesta“(Beč 1998) period 1812 – 1935 g. Letopisa, po predanju, Podunavskih mesta i običaji nastanak sela ko su bili Dosenjenici čime se bavili meštani i poreklo doseljenika
- ↑ Veliko Orašje: Takmičenje u spremanju sarme („Večernje novosti“, 3. avgust 2013)
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
Korišćena Literatura
- Izvor Monografija Podunavske oblasti 1812-1927. objavjeno (1927 g.)„Napredak Pančevo,,
- „Letopis“: Podunavska mesta i običaji Marina (Beč 1999 g.). Letopis period 1812 – 2009 g. Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju mesta u Južnoj Srbiji, mesta i običaji nastanak sela ko su bili Doseljenici čime se bavili meštani i poreklo stanovnika
- Napomena
U uvodnom delu autor je dao kratak istorijski pregled ovog područja od praistorijskih vremena do stvaranje države Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.
Vanjske veze
