Prokonzul (latinski: proconsul) je drevni rimski promagistrat, odnosno funkcionar čija je dužnost bila upravljanje provincijom izvan granica Italije.
Funkcija (koja se na grčkom označavala ἀνθύπατος, anthypatos) se pojavila u doba Republike u 3. vijeku pne., odnosno nakon rimskih osvajanja koja su teritoriju države proširila izvan granica Italije. Tada je bila rezervirana za konzule nakon isteka njihovog mandata.
Pored te funkcije je postojala funkcija propretora, rezervirana obično za mirnije i "civiliziranije" provincije.
Funkciju prokonzula je preuzeo i carski režim.
Izraz prokonzul se danas koristi kako bi se opisali strani diplomatski predstavnici, odnosno vojni komandanti koji se ponašaju ili su de facto suvereni gospodari određenih država. Tako se američki general Douglas MacArthur u periodu okupacije Japana nazivao "prokonzulom Japana", isto kao i Paul Bremer, šef Koalicijske privremene uprave u Iraku nakon pada Sadama Huseina.
