Pero Ćetković

PETAR - PERO ĆETKOVIĆ
Petar Pero Ćetković
Datum rođenja	12. oktobar 1907.
Mesto rođenja	Mužovići, kod Cetinja  Kraljevina Crna Gora
Datum smrti	28. mart 1943. (36 god.)
Mesto smrti	Nevesinje  Nezavisna Država Hrvatska
Profesija	vojno lice
Član KPJ od	1942.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
U toku NOB-a	komandant Treće udarne divizije
Služba	Vojska Kraljevine Jugoslavije NOV i PO Jugoslavije
Čin	kapetan prve klase general-major*
Narodni heroj od	30. aprila 1943.
Odlikovanja	jugoslovenska odlikovanja: Orden narodnog heroja starana odlikovanja: Šablon:Orden otadžbinskog rata2 * (posthumno unapređen.)

Telo Pera Ćetkovića na odru. Sa svećom u ruci stoji njegov otac, a pokraj njega Sava Kovačević.

Sahrana Pera Ćetkovića po pravoslavnom vjerskom obredu, marta 1943.

Petar Pero Ćetković (Mužovići, kod Cetinja, 12. oktobar 1907 — Trebinje, 28. mart 1943), oficir Vojske Kraljevine Jugoslavije, učesnik narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.

Pero Ćetković je bio kapetan kraljevske jugoslovenske vojske u aprilskom ratu, u NOB od Trinaestojulskog ustanka 1941, prvi komandant Prvog (Lovćenskog) bataljona Prve proleterske brigade, zatim komandant Prve dalmatinske brigade, poginuo u Nevesinjskom polju 28. III 1943, kao komandant Treće udarne divizije NOVJ.

Biografija

Rođen je 12. oktobra 1907. godine u selu Mužovići, kod Cetinja, od oca Toma.^[1] Potiče iz siromašne seljačke porodice. Osnovnu školu je završio u Ljubotinju, a gimnaziju u Cetinju. Posle završenih šest razreda gimnazije, decembra 1926. godine, upisao je Vojnu akademiju, koju je završio aprila 1929. godine. Pošto je u svojoj 54 klasi bio među prvima, dobio je pravo da izabere garnizon. Izabrao je Nevesinje i u tom malom garnizonu kao potporučnik otpočeo oficirsku karijeru.

Drugi svjetski rat

U Vojsci Kraljevine Jugoslavije, u kojoj je imao čin kapetana prve klase, ostao je do kapitulacije, 17. aprila 1941. godine. Pošto je uspeo da izbegne zarobljavanje, vratio se u svoje rodno mesto. Tu se povezao sa članovima Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) i aktivno učestvovao u pripremama oružanog ustanka - radio je kao vojni instruktor na obuci omladine.

Na početku Trinaestojulskog ustanaka naroda Crne Gore, bio je borac Ljubostinjskog odreda, a potom postaje vojni savetnik. Novembra 1941. godine imenovan je za komandanta Lovćenskog bataljona Crnogorsko-sandžačkog partizanskog odreda. Lovćenski bataljon je prilikom napada na Pljevlja, 1. decembra 1941. godine, vodio izuzetno teške borbe.

Kada je 21. decembra 1941. godine, u Rudom, formirana Prva proleterska udarna brigada Pero je postao komandant njenog Prvog (lovćenskog) bataljona. U čuvenom Igmanskom maršu, januara 1942. godine, njegov bataljon je, zahvaljujući njegovom vojnom iskustvu, imao najmanje promrzlih boraca. Februara 1942. godine bataljon je pregazio hladnu i brzu reku Neretvu i time izbegao opkoljavanje. Njegova je velika zasluga što su u višednevnim teškim borbama tučene jake četničke snage na sektoru Mojkovac-Kolašin. Snažne udarne grupe iz Prve i Druge proleterske brigade kojima je on komandovao 3. juna 1942. godine razbile su četnike u Dobrom dolu na Durmitoru. Ovaj uspeh mnogo je pomogao partizanskim snagama da se uspešno povuku iz Crne Gore. Prvi (lovćenski) bataljon se više puta istakao u pohodu proleterskih brigada u Bosansku krajnu, tokom juna i jula 1942. godine, i u borbama u ovoj oblasti. Među velikim uspesima u ovom periodu su zauzimanje: Konjica, borbe na Cincaru, oslobođenje Livna i dr.

Septembra 1942. godine imenovan je za komandanta Prve dalmatinske udarne brigade i sa njom od septembra do novembra 1942. godine postigao vidne uspehe u borbama kod Sinja, oko Duvna i na prostoru Livno-Sinj. U toku 1942. godine, zbog svojih zasluga u Narodnooslobodilačkoj borbi primljen je u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).

Uspesi u komandovanju i rukovođenju jedinicama, bili su odlučujući za Ćetkovićevo imenovanje na dužnost komandanta Treće udarne divizije, 9. novembra 1942. godine. Divizija je u novembru i decembru 1942. i početkom januara 1943. godine izvela više zamašnih poduhvata u dolini reka Vrbasa i Bosne - borbe za oslobođenje i odbranu Jajca, borbe u dolini Vrbasa (sektor Jajce-Travnik), oslobađanje dela centralne Bosne i dr.

Na početku Četvrte neprijateljske ofanzive, Treća divizija je prebačena u rejon gornjeg toka reke Vrbas. Vodila je žestoke borbe za Bugojno i oko Gornjeg Vakufa. Potom je došla borba za Prozor. Ovaj grad, koji su branile jake italijanske snage, bio je glavna prepreka na putu Glavne operativne grupe u dolinu reka Rame i Neretve. Zbog toga je Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito naredio Trećoj diviziji da razbije neprijatelja i grad oslobodi. Dve noći su borci Treće divizije herojski jurišali. Uspeo je tek drugi napad, grad je oslobođen, a neprijatelj je uz velike gubitke proteran. To je bio jedan od najvećih uspeha u borbama na Neretvi. Posle toga divizija je vodila žestoke borbe u dolini Rame, na Neretvi i za Konjic. Te borbe i protiv udar kod Gornjeg Vakufa odlučili su sudbinu ranjenika na Neretvi, razbijanje neprijateljskih snaga i pripremu prodora na istok. U protivofanzivi sa Neretve na istok Treća divizija je vodila više žestokih borbi sa Italijanima, ustaško-domobranskim i četničkim jedinicama. Prelaz preko Neretve, borbe na Prenju i Veležu i oslobođenje Nevesinja bili su njeni veliki uspesi.

Pero Ćetković, komandant Treće udarne divizije, ranjen je 28. marta 1943. godine kod Nevesinja i ubrzo podlegao ranama. Tako je život i karijeru vojnika završio u borbi za mesto u kome je, četrnaest godina ranije, kao mladi potporučnik dobio prvu dužnost.

Priznanja i odlikovanja

Kada su 1. maja 1943. godine, uvedeni prvi činovi u NOVJ, posmrtno je proizveden u čin general-majora.

Ukazom Vrhovnog štaba NOV i POJ, 30. aprila 1943. godine, proglašen je za narodnog heroja, među prvim borcima NOV i POJ. Ukazom Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR-a odlikovan je Ordenom otadžbinskog rata prvog stepena. U „Biltenu Vrhovnog štaba“ br 23-27 o proglašenju Pere Ćetkovića za narodnog heroja piše:

Na osnovu riješenja Vrhovnog štaba daje se naziv narodnog heroja drugu Peru Ćetkoviću, komandantu III udarne divizije. Drug Pero Ćetković, kapetan bivše jugoslovenske vojske, od prvog je dana Narodnooslobodilačke borbe u redovima partizana i istakao se svojim junaštvom i umješnim rukovođenjem, ispočetka kao komandant Lovćenskog bataljona u borbi kod Pljevalja u jesen 1941 g., onda kao komandant I bataljona I proleterske brigade, kasnije kao komandant I dalmatinske brigade i konačno kao komandant III udarne divizije. Drug Pero Ćetković pokazao se u svim borbama kao neustrašivi komandant, do kraja odan narodnoj borbi u kojoj je dao i svoj život.^[2]

Reference

1. Crtice iz ratnog puta Pera Ćetkovića
2. „Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovensih naroda“ (drugi tom). Vojno-istorijski institut Jugoslovenske armije, Beograd 1949. godina.

Literatura

• Vojna enciklopedija (knjiga druga). Beograd 1971. godina.
• „Narodni heroji Jugoslavije”. Beograd: Mladost. 1975. 

Vanjske veze

• Crtice iz ratnog puta Pera Ćetkovića