Istočni Kaap je dio nekadašnje puno veće provincije Kaap koja je ukinuta nakon prvih slobodnih općih izbora u zemlji 1994. i rušenja apartheida, te podijeljena na tri provincije Zapadni Kaap, Sjeverni Kaap i Istočni Kaap.[3]
Istočni Kaap je pretežno planinska zemlja, po kojoj se prostire južni krak masiva Drakensberg. On se od 2 700 m na sjeveroistoku, spušta prema jugu do velike unutrašnje visoravni Highveld i relativno uske obalne ravnice uz Indijski ocean. Jugozapadno od Highvelda i Velike riblje rijeke, teren provincije karakteriziraju planinski masivi, položeni pravcem istok-zapad i duboke kotline između njih.
Teren provincije istočno od Velike riblje rijeke, zajedno s kotlinom rijeke Veliki Kei u njenom donjem toku karakteriziraju duboki kanjoni, koje su rijeke i potoci isklesali na svom putu do oceana.[2]Flora provincije sastoji se manje više od travnjaka, prošaranih rijetkim pojasima šuma koje se prostiru uz obalu zapadno od Humansdorpa.[2]
Klima u krajevima uz obalu je suptropska, a umjereno kontinentalna po gorama na sjeveru. Ljeta su vruća, a snijeg pada zimi po planinama na sjeveru. Prosječna godišnja količina oborina raste od 350 mm, koliko pada kod grada Graaff-Reinet na zapadu, do više od 900 mm uz obalu pored grada Istočni London na istoku.[2]
Stanovništvo
Prema popisu iz 2001. u provinciji je živjelo 6 436 763 stanovnika[4], a prema procjeni iz 2009. u provinciji živi 6 648 600 stanovnika [2], po tom kriteriju je jedna od rijetko naseljenih južnoafričkihprovincija. Više od tri četvrtine stanovnika su crnci, obojanih ima 1/10, a bijelaca manje od tog.[2]