Delovi teritorije današnje Srbije bili su pod vlašću Habzburške monarhije od 1687. do 1918. godine. Habzburška kontrola nad ovim područjima započela je habzburškom pobedom nad Osmanlijama u Velikom turskom ratu, a završila se habzburškim porazom u Prvom svetskom ratu. Habzburška monarhija je uglavnom kontrolisala delove teritorije današnje Srbije severno od Save i Dunava, ali se njena kontrola povremeno protezala i na područja južno od ovih reka.
Nakon neuspešne osmanske opsade Beča 1683. godine, Habzburška monarhija pokreće vojnu kampanju sa ciljem zauzimanja osmanskih teritorija. 1687. godine, trupe Habzburške monarhije uspostavljaju kontrolu nad severozapadnim delom Bačke (Apatin, Sombor, Subotica), da bi do 1690. godine zauzele veći deo teritorije današnje Srbije i na jugu stigle do Skoplja. Ovim trupama se pridružilo i lokalno srpsko stanovništvo, koje je tokom habzburškog vojnog povlačenja, a u strahu od osmanske osvete, napustilo jedan deo teritorija južno od Save i Dunava i preselilo se u delove Panonske nizije, koje su kontrolisali Habzburzi. Ovaj događaj je ostao poznat u istoriji kao Velika seoba Srba.
Karlovačkim mirom iz 1699. godine, uspostavljene su granice između Habzburške monarhije i Osmanskog carstva, a Habzburškoj monarhiji je tada pripala Bačka i severozapadni deo Srema, dok su u sastavu Osmanskog carstva ostali jugoistočni Srem, Banat i područja južno od Save i Dunava. Habzburške vlasti su delove Bačke i Srema uključile u Vojnu granicu, a ostatak su priključili svojim krunskim zemljama Kraljevini Slavoniji (Srem) i Kraljevini Ugarskoj (Bačka). U delu Bačke koji je uključen u Kraljevinu Ugarsku uspostavljene su Bačka i Bodroška županija.
Područje na kome su se nastanile srpske izbeglice u Velikoj seobi Srba
Granice i teritorije Habzburške monarhije na području današnje Srbije nakon Karlovačkog mira iz 1699.
Proširenje habzburške teritorije
Granice i teritorije Habzburške monarhije na području današnje Srbije nakon Požarevačkog mira iz 1718.Srbin, habzburški vojnik, u Sremu, 1742.
Nakon Požarevačkog mira iz 1718. godine, Habzburškoj monarhiji su pripali i jugoistočni Srem, Banat, kao i neki delovi teritorije današnje Srbije južno od Save i Dunava - Mačva, Šumadija, deo istočne Srbije, itd. Monarhija je jugoistočni Srem uključila u Kraljevinu Slavoniju, dok je na ostatku svojih novih teritorija na području današnje Srbije uspostavila dve nove krunske zemlje - Kraljevinu Srbiju i Tamiški Banat.
Beogradski mir i Srbi u Monarhiji
Beogradskim mirom iz 1739. godine, nova habzburško-osmanska granica se uspostavlja na Savi i Dunavu, čime habzburška Kraljevina Srbija i južni deo Tamiškog Banata ponovo dolaze pod osmansku vlast. Zbog novih državnih granica i društveno-političkih kretanja u zemlji, Habzburška monarhija uskoro reorganizuje svoju upravu u Sremu, Bačkoj i Banatu: između 1743. i 1750. ukida delove vojne granice u Bačkoj i delu Srema, ali uspostavlja nove uz granicu prema Osmanskom carstvu. U Kraljevini Slavoniji, Monarhija 1744. godine umesto vojne zavodi civilnu upravu i uključuje ovu teritoriju u sastav Kraljevine Hrvatske i Kraljevine Ugarske. Slavonija je međutim i dalje imala status krunske zemlje, a u njoj su, prema podacima iz 1790. godine, najbrojniji narod bili Srbi, koji su činili 46,8% stanovništva, dok su drugi po brojnosti bili Hrvati, koji su činili 45,7%. U Vojnoj granici je 1790. godine bilo 42,4% Srba, 35,5% Hrvata, kao i određen broj Rumuna, Mađara i Nemaca.
Krunska zemlja Tamiški Banat ukida se 1778. godine, a njena teritorija se uključuje u habzburšku Kraljevinu Ugarsku. Do druge polovine 18. veka, područja Srema, Bačke i Banata koja su ostala van Vojne granice biće uključena u pet upravnih županija: Sremsku u Sremu, Bačko-bodrošku u Bačkoj (nastala od nekadašnjih zasebnih županija, Bačke i Bodroške), kao i Torontalsku, Tamišku i Krašovsku u Banatu.
Srbi su kao narod u Habzburškoj monarhiji imali kulturno-versku autonomiju, čiji je okvir činila Karlovačka mitropolija, a srpsko stanovništvo je uživalo i određeni autonomni status u Vojnoj granici, kao i u dva autonomna okruga: Velikokikindskom i Potiskom.
Habzburška monarhija će 1789—1790. godine privremeno zauzeti i neke delove teritorije današnje Srbije južno od Save i Dunava, ali će potom biti prinuđena da se povuče sa tog područja.
Granice i teritorije Habzburške monarhije na području današnje Srbije nakon Beogradskog mira iz 1739.
Područja južno od Save i Dunava koja su zauzeli austrijsko-srpski frajkori 1789—1790. godine
Delovi Vojne granice i autonomni okruzi krajem 18. i početkom 19. veka
Revolucija iz 1848—1849, Bahov apsolutizam i Austrougarska
Proglašenje Srpske Vojvodine, 1848.Zgrada Karlovačke patrijaršije, 19. vek
Tokom revolucije iz 1848—1849. Srbi u Sremu, Bačkoj i Banatu su proglasili autonomnu Srpsku Vojvodinu, koja je 1849. godine transformisana u novu habzburšku krunsku zemlju pod nazivom Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat. Ovo vojvodstvo se ukida 1860. godine, da bi njegova teritorija tada bila uključena u Kraljevinu Ugarsku (Banat i Bačka) i Kraljevinu Slavoniju (Srem). Nakon ugarsko-hrvatske nagodbe iz 1868. Kraljevina Slavonija i Kraljevina Hrvatska se transformišu u novu krunsku zemlju pod imenom Kraljevina Hrvatska-Slavonija, koja je bila autonomni deo Ugarske u okviru novoformirane Austrougarske. Nakon konačnog ukidanja Vojne granice 1882. godine, svi delovi Srema, Bačke i Banata dolaze pod civilnu (županijsku) vlast.
Proklamovane granice Srpske Vojvodine iz 1848.
Osmanska i habzburška Srbija, 1849-1860.
Županije u Sremu, Bačkoj i Banatu nakon 1882.
Kraj habzburške uprave
Nakon austrougarskog (habzburškog) poraza u Prvom svetskom ratu 1918. godine, srpski narod sa područja Bačke, Banata i Srema proglašava prisajedinjenje Kraljevini Srbiji, što je priznato i novim mirovnim ugovorima.
Prisajedinjenje Banata, Bačke i Srema Srbiji 1918.
Literatura
Dr Dušan J. Popović, Srbi u Vojvodini, knjige 1-3, Novi Sad, 1990.
Milan Tutorov, Banatska rapsodija - istorika Zrenjanina i Banata, Novi Sad, 2001.
Drago Njegovan, Prisajedinjenje Vojvodine Srbiji, Novi Sad, 2004.
Lazo M. Kostić, Srpska Vojvodina i njene manjine, Novi Sad, 1999.
Jovan M. Pejin, Iz prošlosti Kikinde, Kikinda, 2000.
