Belegiška kultura

Belegiška kultura
Mapa rasprostiranja Belegiške kulture
Geografija
Kontinent		Evropa
Regija		Srednja Evropa, Balkan
Zemlja		Srbija, Rumunija
Glavni lokalitet		Belegiš
Društvo
Jezik		indoevropski
Religija		indoevropska
Društveno uređenje		složeno socijalno izdiferencirano društvo
Period
Istorijsko doba		bronzano doba
Nastanak		1350. pne
Prestanak		900. pne
Prethodnici i naslednici
Prethodile su:		Nasledile su:
	Vatinska kultura	Bosutska kultura
Portal:Arheologija

Belegiška kultura (Belegiška grupa, Belegiš – Kručeni grupa) je kultura bronzanog doba koja je zahvatala oblasti Srema, Bačke, Banata i Šumadije, a u jugoistočnoj Rumuniji je srodan lokalitet Kručeni. Ova kultura, iako malo rasprostranjena, ima veliki značaj, jer predstavlja spoj između kultura Panonije, Karpata i centralnog Balkana. Smatra se da direktno potiče od Vatinske kulture, ali postoji hijatus, tako da nastanak Belegiške kulture nije najjasniji.

Faze

Na osnovu keramičkih nalaza uočene su dve faze:

• Belegiš I
• Belegiš II (Kručeni)

Rasprostiranje

Jezgro Belegiš kulture je područje Srema, gde se nalazi veliki broj nalazišta, uglavnom nekropola. Na zapadu je granica Bosut, a na istoku se prostire do jugozapadnih obronaka Karpata. Na severu je granica kulture zapadna i severna Bačka (u blizini Odžaka i Turije (Srbobran) otkriveni su pojedinačni nalazi ove kulture), kao i severni Banat (nalazi iz Iđoša), ali na ovom području rasprostiranje nije jasno definisano. Na jugu Belegiš kulturu nalazimo u uskoj zoni uz Dunav, kod Beograda, na lokalitetima na Karaburmi (Rospi Ćuprija) i Ritopeku^[1].

Nalazišta

Glavna nalazišta su naselja na Gomolavi, u Jakovu, nekropole u Belegišu - Stojića gumno, Surčinu, Vojlovici, Kovačici i Karaburmi.

Sahranjivanje

U ovoj kulturi prisutna je kremacija. Nekropole su sa spaljenim pokojnicima, urnama i prilozima u keramici i metalnim predmetima.

Najznačajnije nekropole su Stojića gumno (pored Belegiša), na kojoj se mogu pratiti preko pronađenog materijala faze razvoja Belegiš kulture i Vojlovica (u Banatu). Najveća nekropola je Karaburma (Beograd).

Naselja

Naselja su delimično istražena. U Jakovu na lokalitetu Ekonomija Sava otrivene su zemunice i jame, ali bez nadzemne konstrukcije.

Pokretni materijal

Fragment posude Belegiške kulture

Osnovni oblici su velike bikonične urne sa cilindričnim vratom i oštro profilisane posude sa jednom ili dve drške.

Ukrašavanje u starijoj fazi predstavljaju horizontalne i vertikalne linije, kao i lažni vrpčasti ornamenti, na vratu i trbuhu posude.

Mlađa faza obuhvata crno glačanu keramiku sa horizontalnim kanelurama na vratu i kosim i vertikalnim kanelurama i rožastim ukrasima na trbuhu posude. Kanelure se vide na zdelama čiji su obodi fasetirani ili tordirani.

Od metalnih nalaza pojavljuju se:

• lunalasti privesci,
• izdužena sekira sa dugmetastom drškom

Povezano

• Vatinska kultura
• Bronzano doba

Reference

1. Tasić N.N.- Tasić N., Serbian archaeology in the 1990s, u: Recent Research in the Prehistory of the Balkans, Publications of Archeological Institute of Northen Greece, Nr.3 (ed. D.V. Grammenos), Thessaloniki 2003., 73-128

Literatura

• Praistorija jugoslovenskih zemalja, Bronzano doba, Sarajevo, 1983.

Vanjske veze

• Mapa rasprostiranja Belegiške kulture Arhivirano 2012-02-06 na Wayback Machine-u