Pisa s'attrova a deci chilòmitri di lu mari Tirrenu, a circa 300 chilòmitri a nord di Roma e a 80 a ovest di Firenzi. Comu pi Firenzi, lu ciumi Arnu puru passa pi Pisa pi jittàrisi ntô mari Tirrenu. Lu tirritoriu dû cumuni agghica nzinu a mari unni s'attrova la frazzioni di Tirrenia. Situata nta na chianura, Pisa è circundata di muntagni chi agghicanu a tanticchia cchiossai di 1000 metri. Mtê vicinanzi s'attrova lu Parcu naturali di Migliarinu, San Rossori, Massaciuccoli.
Storia
Funnata dî rumani, si sviluppau ntô mediuevu. Di st'èbbica sunnu li monumenta dâ chiazza dû campu, canusciuti nta tuttu lu munnu ancora oi, comu la turri, la cattiddrali, e lu battisteru.
Repùbbrica marinara, cu Venezia, Genova e Amalfi agghicau a sò màssimu di gloria grazzî ô cummerciu cu la riva sud dû meditirraniu. Ntô XI sèculu la cità di Pisa appi nu rolu di na certa mpurtanza ntâ lutta contra la prisenza mussurmana n Italia dû sud e dû centru. Pisa luttau contra li nsidiamenti mussurmani n Sardegna versu lu 1015 e ntô 1064 Pisa tintau senza successu quarchi prima dî nurmanni di libbirari Palermu, chi di cchiossai di du' sèculi era na cità mussurmana. Duranti lu cummattimentu dû 1064, Pisa arrinisciu a turnarasinni chê sò navi. Ancora òi nu grifuni di bronzu rubbatu a Palermu si pò taliari ô museu di Pisa.
Ntê sèculi chi si siqueru, a picca a picca, Pisa canuscìu un periudu di dicadenza, causatu di la mpurtanza criscenti a livellu pulìticu, geogràficu e culturali di la vicina Firenzi. Già Danti ntô XIV sèculu ntâ sô Divina Cummedia parra di Pisa comu di na cità n cui li custumu sunnu assai dicadenti.
La putenza dâ cità avìa subbutu nu corpu murtali câ scunfitta navali contra li Ginuvisi ntô cummattimentu dâ Miloria dû 6 di austu dû 1284, n cui Pisa persi lu cuntrollu dâ Corsica e di bona parti dâ Sardigna ca quarchi annu cchiù tardu cadìu sutta lu cuntrollu aragunisi.
Ntô 1406 la storia di Pisa è chidda di nu tirritoriu cuntrullatu di Firenzi, nzinu all'unità d'Italia dû 1861.
Oi
Oi Pisa è na cità di mpurtanza culturali nutèvuli. È lu seggiu di la Scola Normali Supiriuri, e di l'Università di Pisa, di unni hannu nisciutu littirati e scienziati di fama ntirnazziunali.
