Обыкновенный уж

Обыкновенный уж
Научная классификация
Царство:
Подцарство:
Без ранга:
Надкласс:
Клада:
Подкласс:
Клада:
Надотряд:
Клада:
Подотряд:
Инфраотряд:
Надсемейство:
Семейство:
Подсемейство:
Род:
Вид:
Обыкновенный уж
Международное научное название
Natrix natrix
(Linnaeus, 1758) Stejneger, 1907
Синонимы
  • Coluber Natrix Linnaeus, 1758
  • Natrix vulgaris (Linnaeus, 1758) Laurenti, 1768
  • Coluber scutatus (Linnaeus, 1758) Pallas, 1771
  • Coluber torquatus (Linnaeus, 1758) Lacépède, 1768
  • Coluber persa (Linnaeus, 1758) Pallas, 1814
  • Tropidonotus natrix (Linnaeus, 1758) Boie, 1826
  • Tropidonotus ater (Linnaeus, 1758) Eichwald, 1831
  • Coluber sparsus (Linnaeus, 1758) Schreiber, 1875
Ареал
изображение
Охранный статус

Обыкновенный уж[1] (лат. Natrix natrix) — вид неядовитых змей из семейства ужеобразных, самый распространённый в умеренных широтах Евразии вид настоящих ужей.

Внешний вид

Голова ужа

Змея среднего размера с длиной тела до 120 см. Хвост в 3—5 раз короче туловища[2]. В редких случаях общая длина может достигать 2 м[3], но обычно обыкновенные ужи не превышают 80—90 см[2]. Самки по размеру больше самцов. Шейный перехват хорошо выражен[3]. Зрачок округлый. Межносовые щитки более или менее трапециевидные. Межчелюстной щиток широкий. Предглазничный щиток один, в редких случаях два. Заглазничных щитков 2—4. Верхнегубных щитков обычно 7. Чешуя туловища килеватая, а на хвосте рёбрышки развиты слабо или отсутствуют. Вокруг середины тела 19 чешуй. Брюшных щитков 153—193, подхвостовых — 50—89 пар. Анальный щиток разделён[2].

Верхняя сторона тела серая, оливковая, чёрная или бурая, часто с тёмными пятнами, иногда расположенными в шахматном порядке, и узкими поперечными полосами[2]. Внешне обыкновенный уж обычно легко отличается от других змей яркими жёлтыми пятнами на задней части головы, которые обычно оранжевато-жёлтого или чисто жёлтого цвета, но иногда могут быть белыми или оранжевыми. В редких случаях эти пятна могут быть слабо выражены или совсем отсутствовать. Верхнегубные щитки светлые с чёрной окантовкой[4].

Ареал

Широко распространён в Евразии от Рейна на западе до Байкала и прилежащих областей Монголии на востоке и от Фенноскандии на севере до северо-восточной Италии, Балканского полуострова, Малой Азии, Закавказья и северного Ирана на юге. В бассейне Рейна, в северо-восточной Италии и в Баварии и Тироле пролегают зоны контакта[англ.] обыкновенного ужа с другим видом рода, Natrix helvetica, с которым он может образовывать гибриды[5].

Образ жизни

Ужи отлично плавают, под водой могут находиться более получаса.

Питается в основном живыми лягушками, грызунами и реже рыбой. Врагами ужей являются аисты, хищные птицы и некоторые млекопитающие.

Уж неагрессивен. При виде человека он спасается бегством. Пойманный уж сначала активно защищается: шипит и выбрасывает голову вперёд, что устрашающе действует на многих врагов. Если же это не помогло, выделяет из клоакальных желез густую неприятно пахнущую жидкость и притворяется мёртвым, расслабляя полностью мышцы. Отвратительный и резкий, но нестойкий, запах этой жидкости отбивает аппетит у хищников. Кусается редко. Для человека укус не представляет никакой опасности[6].

В апреле — мае начинается брачный период. В июле — августе самки ужей ищут влажные и тёплые места для откладывания яиц. Для этого идеально подходят кучи перегноя, старой соломы, опавшей листвы, также годятся сырой мох, трухлявые пни и мышиные норы. В октябре — ноябре заползают в разные норы и щели в земле, где они и зимуют.

Систематика

Ранее к этому виду относили всех представителей рода, кроме гадюкового и водяного ужей, более тесно связанных с водой. Однако на основании данных по мтДНК и микросателлитам в качестве отдельных видов были выделены в 2016 году — Natrix astreptophora, обитающий в Северной Африке, на Пиренейском полуострове и в юго-западной Франции, а в 2017 — Natrix helvetica, распространённый во Франции, Великобритании, западной Германии, странах Бенилюкса, Швейцарии и Италии. К виду Natrix natrix sensu stricto стали относить лишь популяции, обитающие к западу от Рейна[5].

Подвиды обыкновенного ужа:
Фото Подвиды[7] Распространение[5] Описание[8]
N. n. moreotica
(Bedriaga, 1882)
Распространён в западной Анатолии, на южных Балканах и Кипре. Шейные пятна широко разделены, от белого до жёлтого. С возрастом они часто пропадают. Кроме того, часто отсутствуют тёмные отметины перед «ушами», характерные для обыкновенных ужей других подвидов. Вдоль спины часто проходят светлые линии, а тело покрыто крупными тёмными пятнами. В редких случаях встречаются особи с тёмными полосами на боках, напоминающими таковые у N. helvetica.
N. n. natrix
(Linnaeus, 1758)
Обитает в Центральной Европе и Скандинавии. Шейные пятна широко разделены, от беловатого до жёлтого. Присутствуют в течение жизни. Тело обычно серое, однотонное, иногда с небольшими пятнышками. Полосы, как продольные, так и поперечные, отсутствуют. К северу увеличивается количество тёмноокрашенных и меланистичных особей.
N. n. scutata
(Pallas, 1771)
Занимает обширный ареал от восточной Анатолии и восточной Польши и Финляндии через Кавказ и Восточно-Европейскую равнину, Южную Сибирь и Казахстан до Байкала и прилежащих областей Монголии. Как правило темнее ужей других подвидов и имеет однотонное тело. Тело обычно без светлых продольных полос. Шейные пятна оранжевые, часто встречаются или даже сливаются в «ошейник». В более северных популяциях число тёмноокрашенных особей выше. На кавказе и в Иране ужи отличаются наличием светлых продольных полос и более тусклыми шейными пятнами.
N. n. syriaca
(Hecht, 1930)
Населяет залив Искендерун (Турция). Малоисследованный подвид[5].
N. n. vulgaris
Laurenti, 1768
Распространён на юго-востоке Центральной Европы и на севере Балканского полуострова. По окраске напоминает номинативный подвид, но чаще встречаются более светлые особи, височные пятна могут быть оранжевыми, а на теле могут присутствовать продольные светлые линии.

Некоторые герпетологи выделяют в качестве отдельного вида также колхидского ужа, но так как генетически он не отличается от обитающих симпатрически обыкновенных ужей, большинством систематиков он считается младшим синонимом N. natrix scutata[5][7].

В культуре

Итальянец Алессандро Гваньини, служивший в XVI веке в Речи Посполитой, в своем «Описании Европейской Сарматии» (Sarmatiae Europeae descriptio) сообщает, что литовское племя жемайтов поклонялось священным ужам, содержащимся в жилищах людей. О древнелитовском змеином боге Жальтисе сообщает и немецкий этнограф XVII века Маттеус Преторий. Сведения эти нашли отражение в поэме А. Мицкевича «Гражина» (1823):

«А если уж вползает к нам в жилище,
Ему во славу божию литвин
От века не отказывает в пище:
Пьют молоко, и ковш у них один.
И, зла не причиняя, в колыбели
Гад на груди младенца мирно спит,
Свернувшись в бронзовое ожерелье…»

[9]

На почтовых марках

Примечания

  1. Ананьева Н. Б., Боркин Л. Я., Даревский И. С., Орлов Н. Л. Пятиязычный словарь названий животных. Амфибии и рептилии. Латинский, русский, английский, немецкий, французский. / под общ. ред. акад. В. Е. Соколова. — М.: Рус. яз., 1988. — С. 315. — 10 500 экз. — ISBN 5-200-00232-X.
  2. 1 2 3 4 Ананьева Н. Б., Боркин Л. Я., Даревский И. С., Орлов Н. Л. Энциклопедия природы России. Земноводные и пресмыкающиеся / ред. серии д. б. н. Минин А. А. — М.: ABF, 1998. — С. 494—496. — 10 000 экз. — ISBN 5-87484-041-9.
  3. 1 2 Speybroeck J., Beukema W., Bok B., Van Der Voort J., Velikov I. Field Guide to the Amphibians and Reptiles of Britain and Europe : [англ.]. — Bloomsbury Natural History, 2016. — P. 394—396. — 432 p. — ISBN 1408154595.
  4. Дунаев Е. А., Орлова В. Ф. Земноводные и пресмыкающиеся России. Атлас-определитель. — М.: Фитон+, 2012. — С. 226—227. — 320 с. — ISBN 978-5-93457-388-2.
  5. 1 2 3 4 5 Asztalos M., Ayaz D., Bayrakcı Y., Afsar M., Tok C. V., Kindler C., Jablonski D., Fritz U. It takes two to tango – Phylogeography, taxonomy and hybridization in grass snakes and dice snakes (Serpentes: Natricidae: Natrix natrix, N. tessellata) : [англ.] : [арх. 2 октября 2022] // Vertebrate Zoology. — 2021. — Vol. 71. — P. 813—834. — doi:10.3897/vz.71.e76453.
  6. Банников, А. Г.; Даревский, И. С.; Рустамов, А. К. Земноводные и пресмыкающиеся СССР. — М.: Мысль, 1971. — С. 208.
  7. 1 2 The Reptile Database: Natrix natrix (англ.)  (Дата обращения: 22 октября 2002)
  8. Fritz U., Ihlow F. Citizen Science, taxonomy and grass snakes: iNaturalist helps to clarify variation of coloration and pattern in Natrix natrix subspecies : [англ.] // Vertebrate Zoology. — 2022. — Vol. 72. — P. 533–549. — doi:10.3897/vz.72.e87426.
  9. Адам Мицкевич. Стихотворения. Дата обращения: 7 января 2017. Архивировано 8 января 2017 года.

Литература

  • Акимушкин И. Ужеобразные // Энциклопедия для детей. Биология. — 2-е изд. — М.: Аванта +, 1995. — С. 436—437. — ISBN 5-86529-012-6.

Ссылки

Read other articles:

Jean-Robert VialletJean-Robert VialletBiographieNaissance 1970Nationalité françaiseActivités Journaliste, documentariste, réalisateurAutres informationsDistinction Prix Albert-Londres de l'audiovisuel (d) (2010)Œuvres principales La Mise à mort du travailmodifier - modifier le code - modifier Wikidata Jean-Robert Viallet, né en 1970, est un journaliste français, auteur et réalisateur de documentaires, lauréat du prix Albert Londres pour sa trilogie La Mise à mort du travail. Ses fi...

Gimnée Deelgemeente in België Situering Gewest Wallonië Provincie Namen Gemeente Doische Fusie 1977 Coördinaten 50° 8′ NB, 4° 43′ OL Algemeen Oppervlakte 8,76 km² Inwoners (1/1/2020) 494 (56 inw./km²) Overig Postcode 5680 NIS-code 93018(G) Detailkaart Locatie in Namen (provincie) Portaal    België Uitzicht op Gimnée Gimnée is een plaats en deelgemeente van de Belgische gemeente Doische. Gimnée ligt in de Waalse provincie Namen en was tot 1 januari 1977 een ze...

Das Ministerium von Pennsylvanien (ab 1781 mit dem Zusatz: An Ev. Luth. Ministerium in North America, 1792: The German Evangelical Ministerium in Pennsylvania and Adjacent States) war kein Ministerium im heutigen Sinn, sondern die erste evangelisch-lutherische kirchliche Körperschaft auf nordamerikanischem Boden. (lateinisch minister ‚Diener‘; hier also im Sinne ‚Diener‘ bzw. ‚Dieneramt Gottes‘) Das Ministerium wurde am 15. Augustjul. / 26. August 1748greg. nach de...

この記事は検証可能な参考文献や出典が全く示されていないか、不十分です。出典を追加して記事の信頼性向上にご協力ください。(このテンプレートの使い方)出典検索?: 沖縄県道46号線 – ニュース · 書籍 · スカラー · CiNii · J-STAGE · NDL · dlib.jp · ジャパンサーチ · TWL(2014年3月) 一般県道 沖縄県道46号線 起点 那覇市安里 ...

Raïon d'Oust-Kan Усть-Канский районКан-Оозы аймак Héraldique Drapeau Paysage steppique dans le raïon. Administration Pays Russie Sujet fédéral République de l'Altaï Statut Raïon Centre administratif Oust-Kan Démographie Population 14 743 hab. (2022[1]) Géographie Coordonnées 50° 55′ nord, 84° 46′ est Histoire Création 1924 Localisation Situation du raïon d'Oust-Kan au dans l'Altaï. Géolocalisation sur la carte ...

Dharu SiswantoKarolog Polda NTT Informasi pribadiLahir10 Mei 1967 (umur 56)Banjarnegara, Jawa TengahAlma materAkademi Kepolisian (1989)Karier militerPihak IndonesiaDinas/cabang Kepolisian Daerah Nusa Tenggara TimurMasa dinas1989—sekarangPangkat Komisaris Besar PolisiSatuanPerencanaanSunting kotak info • L • B Kombes. Pol. Drs. Dharu Siswanto (lahir 10 Mei 1967) adalah seorang perwira menengah Polri yang sejak 23 Desember 2022 mengemban amanat sebagai Karolog Pol...

Canadian businessman For the later John Craig Eaton, see John Craig Eaton II. SirJohn Craig EatonPortrait around 1911Born(1876-04-28)April 28, 1876Toronto, Ontario, CanadaDiedMarch 30, 1922(1922-03-30) (aged 45)Toronto, Ontario, CanadaResting placeEaton Mausoleum, Mount Pleasant Cemetery, TorontoSpouse Flora McCrea ​ ​(m. 1901; died 1970)​Children6, including John David EatonParent(s)Timothy Eaton Margaret Wilson BeattieRelativesEaton famil...

Gold mining company in Australia Westgold ResourcesTraded asASX: WGXIndustryGold miningFounded27 July 1987HeadquartersPerth, Western Australia, AustraliaKey peopleCheryl Edwardes (chairman)Debbie Fullarton (CEO)ProductsGoldProduction output270,844 ounces (2020–21)[1]Revenue A$647,600,000 (2021–22)A$571,100,000 (2020–21)[1]Websitewww.westgold.com.au Westgold Resources is an Australian-based, Australian Securities Exchange-listed (ASX) gold producer and explorer based...

City in Sverdlovsk Oblast, Russia Kamensk-Uralsky Urban Okrug redirects here. For the adjacent urban okrug also named after Kamensk-Uralsky, see Kamensky Urban Okrug. For the air base, see Kamensk-Uralsky (air base). This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Kamensk-Uralsky – news · newspapers · books · scho...

2014 single by Tinkara Kovač Round and Round/SpetSingle by Tinkara KovačReleased15 May 2014[1]Recorded2014GenrePopLength3:16LabelNAISongwriter(s)RaayTinkara KovačHannah ManciniTina PišProducer(s)RaayTinkara Kovač singles chronology Spezzacuori (2005) Round and Round/Spet (2014) 2X2 (2014) Eurovision Song Contest 2014 entryCountrySloveniaArtist(s)Tinkara KovačLanguagesEnglish, SloveneComposer(s)Aleš VovkLyricist(s)Tinkara KovačHannah ManciniTina PišFinals performanceSemi-final...

In Greek mythology, Molion (Ancient Greek: Μολίονα) may refer to the following personages: Molion, an Oechalian prince as son of King Eurytus and Antiope[1] or Antioche[2] and brother of Clytius and Toxeus. All three were slain by Heracles.[3] His other siblings were Iole, Deioneus, Didaeon and Iphitos.[4] Molion, a Trojan squire of Thymbraeus, son of the seer Laocoon. He was killed by the hero Odysseus.[5] Molion, an Achaean warrior who was kill...

Jamaican footballer (born 2002) Jody Brown Personal informationFull name Jody Kimone Brown[1]Date of birth (2002-04-16) 16 April 2002 (age 21)Place of birth Portmore, JamaicaHeight 1.63 m (5 ft 4 in)[1]Position(s) ForwardTeam informationCurrent team Florida State SeminolesNumber 10Youth career2018–2020 Montverde AcademyCollege careerYears Team Apps (Gls)2020– Florida State Seminoles 64 (17)International career‡2014–2016 Jamaica U15 3+ (5)2015–2017...

منكس ريسبرو   الإحداثيات 51°44′04″N 0°49′47″W / 51.7345°N 0.829831°W / 51.7345; -0.829831  تقسيم إداري  البلد المملكة المتحدة[1]  معلومات أخرى HP27  رمز الهاتف 01844  رمز جيونيمز 2642326  تعديل مصدري - تعديل   منكس ريسبرو (بالإنجليزية: Monks Risborough)‏ هي قرية تقع في المملكة ...

1878 Nevada gubernatorial election ← 1874 5 November 1878 1882 →   Nominee John Henry Kinkead Lewis R. Bradley Party Republican Democratic Popular vote 9,747 9,252 Percentage 51.30% 48.70% Governor before election Lewis R. Bradley Democratic Elected Governor John Henry Kinkead Republican Elections in Nevada Federal government U.S. President 1864 1868 1872 1876 1880 1884 1888 1892 1896 1900 1904 1908 1912 Dem GOP 1916 Dem GOP 1920 Dem GOP 1924 Dem GOP 1928 Dem G...

Commune and village in Sikasso Region, MaliKolaCommune and villageKolaLocation in MaliCoordinates: 12°15′0″N 7°59′34″W / 12.25000°N 7.99278°W / 12.25000; -7.99278Country MaliRegionSikasso RegionCercleBougouni CerclePopulation (1998) • Total2,568Time zoneUTC+0 (GMT) Kola or Kola-Sokoro is a village and commune in the Cercle of Bougouni in the Sikasso Region of southern Mali. In 1998 the commune had a population of 2,568.[1] Refe...

Organised group of football fans who supports India national men and women teams. Blue PilgrimsFounded2017; 6 years ago (2017)TypeSupporters' groupTeams Men: India Senior, U23, U20, U17 Women: India Senior, U19, U17 MottoInquilab-e-Indian football (Revolution of Indian football)LocationIndiaArenaMultipleColorsBlue & Indian tricolour Blue Pilgrims is an organised group of football fans who support the India national football men's team, women's team, and all the other age...

Un inspector de policía es un funcionario de carrera del Cuerpo Nacional de Policía de España, perteneciente a la Escala Ejecutiva, escala que comparte con la categoría de inspector Jefe. Contexto legal La Ley orgánica 2/86 de 13 de marzo[1]​ en su artículo 17, establece que la Escala Ejecutiva, con dos categorías (Inspector e Inspector Jefe), será de oposición libre y de promoción interna, en el porcentaje que reglamentariamente se determine, para la categoría inferior, y de...

This article may rely excessively on sources too closely associated with the subject, potentially preventing the article from being verifiable and neutral. Please help improve it by replacing them with more appropriate citations to reliable, independent, third-party sources. (June 2021) (Learn how and when to remove this template message) Atlas UniversityAtlas ÜniversitesiMottoKelebek EtkisiMotto in EnglishButterfly EffectTypePrivate (non-profit)Established2018ChairmanDr. Yusuf Elgörm...

German free-to-air TV channel This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) You can help expand this article with text translated from the corresponding article in German. (May 2018) Click [show] for important translation instructions. View a machine-translated version of the German article. Machine translation, like DeepL or Google Translate, is a useful starting point for transla...

British bus operator operating in Bath and Cardiff Bath Bus CompanyUnvi Urbis-bodied Volvo B9TL tour bus in The Circus, Bathin 2015ParentRATP GroupFounded1997HeadquartersBathService areaBathCardiffService typeBus services Open top bus toursDepots2Fleet36 (October 2014)Chief executiveMartin CurtisWebsitewww.bathbuscompany.com The Bath Bus Company is a bus operator in the United Kingdom which runs open top tours in Bath, Bristol and Cardiff, and the 'Bristol Air Decker' service between Bath and...