عبدالرحمن الوغلیسی اٹھويں صدی ہجری دے آغاز وچ سن 702ھ دے لگ بھگ سنہ 1303ء عیسوی دے مطابق پیدا ہوئے۔ انہاں دی شخصیت دے بارے وچ روايتی کتاباں تے سوانح عمریاں دے مصنفاں دی طرف توں سانوں فراہم کردہ تاریخی معلومات بوہت گھٹ دستیاب نيں، تے انہاں دی پرورش، سفر، تدریس دے طریقہ کار، تے سماجی تے ثقافتی زندگی وچ شراکت دے بارے وچ درست معلومات تک پہنچنے وچ ساڈی مدد نئيں کر سکدی۔ ميں نے جو کچھ وی کہیا اے اس دا تعلق آث وغلیس نامی بربر تخت توں اے، جو بجایہ شہر دے جنوب وچ ، وادی سومام دے مضافات تے اکفادو پہاڑاں دی جنوبی ڈھلواناں پر، سیدی عیش دے نیڑے اے۔ صوفی فقیہ ابو زید عبدالرحمن الوغلیسی نوں چودھويں صدی عیسوی دے مطابق اٹھويں صدی ہجری دے دوران بجایہ وچ ثقافتی تے فکری زندگی دے ستوناں وچوں اک سمجھیا جاندا اے۔ [۲]
شیوخ
سیدی بوزید وغلیسی اپنے علوم تے اپنے شیخ صوفی فقیہ احمد بن ادریس ایلولی دے درمیان تعلق دی وجہ توں مشہور ہوئے جنہاں دی وفات سنہ 760ھ بمطابق 1460ء وچ ہوئی۔ "سدی بوزید الوغلیسی" نے امام "محمد بن عبد الصمد المشدالی" توں تعلیم حاصل کيتی، جو قاسم المشدالی دے والد سن ۔[۳][۴]
فتاویٰ
سیدی الوغلیسی دے فتوے آفتاں دیاں کتاباں وچ وڈے پیمانے اُتے پھیلے ہوئے سن، جداں کہ محمد بن ابی عمران المغیلی المزونی (متوفی 833ھ - 1478ء) دی کتاب «الدرر المكنونة في نوازل مازونة»۔ ابو عباس احمد ونشریسی (متوفی 914ھ - 1511ء) دی کتاب ۔[۵][۶]
«مختصر عمدة البيان في شرح بيان فرائض الأعيان».[۱۴]
تلامذہ
دو فقہاء علی المنجلاندی (745ھ-815ھ) تے قاسم المشدالی (770ھ-858ھ) نے اسنوں شیخ عبدالرحمٰن الوغلیسی تے ہور توں لیا اے۔ اس دے طلباء دیاں سرگرمیاں، جنہاں نوں "صحابہ" کہیا جاندا سی، الجزائر قبیلے دے علاقے تے اس توں اگے بہت ودھ، پھیلا ہويا تے بہت ودھ سی۔[۱۵]سانچہ:,.[۱۶]
وفات
سیدی ابو زید الوغلیسی دی وفات سنہ 786ھ دے مطابق 1384ء وچ ہوئی۔ اسنوں بجایہ دے علاقے وچ ، جرجرہ دے مشرق وچ ، جبال خشنہ تے بلیدی اٹلس وچ دفن کيتا گیا ۔[۱۷].[۱۸]