مرکزی یونیورسٹیاںبھارت وچّ پارلیمنٹ دے ایکٹ تحت قایم کیتیاں گیاں ہن اتے ایہہ ہائر ایجوکیشن کمیشن دی دیکھ-ریکھ ہیٹھ چلایاں جاندیاں ہن۔[۱]عامَ-طور تے بھارت وچّ ساریاں یونیورسٹیاں نوں مانتا دین دا کم اتے یونیورسٹیاں دی ہور ذمہ واری دا کم یونیورسٹی گرانٹ کمیشن(یوجی سی) ولوں کیتا جاندا ہے جو کہ یونیورسٹی گرانٹ کمیشن ایکٹ، 1956 تحت بنایا گیا سی۔[۲][۳]
مرکزی جامعہ (انگریزی: Central university) بھارت دی اوہ یونیورسٹیاں نيں جو شعبہ برائے اعلیٰ تعلیم، وزارت ترقی انسانی وسائل، حکومت ہند دے تحت قائم کيتیاں جاندیاں نيں۔ [۱] بھارت دی تمام یونیورسٹیاں نوں یونیورسٹی گرانٹس کمیشن منظور کردی اے تے ایہ کمیشن یونیورسٹی گرانٹس کمیشن ایکٹ، 1956ء دے تحت تشکیل دتی گئی اے۔[۴][۳] اس دے علاوہ 15 پروفیشنل کونسلاں وی تشکیل دتیاں گئیاں جو مختلف زاویاں توں بھارت دی یونیوسٹیاں اُتے نطر رکھدی نيں تاکہ انہاں دا معیار برقرار رہے۔[۵]مرکزی جامعہ سینٹرل یونیورسٹی ایکٹ 2009ء۔ ايسے ایکٹ دے تحت مرکزی یونیورسٹی اپنے مقاصد طت کردی اے۔ اوتھے توں اختیارات وی حاصل ہُندے نيں۔ اس دے تحت اوائل وچ 12 یونیورسٹیاں قائم کيتیاں گئیاں سن۔[۶]
بمطابق
۱۲ دسمبر ۲۰۱۸ء (۲۰۱۸ء-12-۱۲)[update] دی تازہ لسٹ دے مطابق بھارت وچ کل 49 مرکزی یونیورسٹیاں نيں۔[۷]
انہاں وچوں 12 یونیورسٹیاں براہ راست مرکزی حکومت توں فنڈ حاصل کردیاں نيں جدوں کہ باقی نوں یو جی سی فنڈ کردی اے۔[۷]
یو جی سی مرکزی جامعہ دے علاوہ جنہاں یونیورسٹیاں دی دیکھ بھال کردی اے اوہ مندرجہ ذیل نيں
1۔ ریاستی جامعہ- انہاں یونیورسٹیاں نوں بھارت دی تمام ریاستاں اپنے اپنے علاقہ وچ علاقائی اسمبلی ایکٹ دے تحت قائم کردی اے تے دیکھ بھال کردی اے۔[۸][۹]
2۔ ڈیمڈ جامعہ- ڈیمڈ جامعہ یا ڈیمڈ یونیورسٹی نیم آزاد یونیورسٹی اے جسنوں شعبہ برائے اعلیٰ تعلیم یو جی سی ایکٹ دی شق 3 دے تحت یو جی سی دے مشورہ اُتے قائم کردا اے۔ [۱۰]
3۔ نجی جامعہ دا پرائیویٹ یونیورسٹی نوں یو جی سی منظور کردی اے۔ نجی جامعہ نوں ڈگری دینے دا اختیار اے مگر اوہ حرم جامعہ دے باہر کوئی کالج نئيں بنا سکدی اے۔ بمطابق
۶ اکتوبر ۲۰۱۷ء (۲۰۱۷ء-10-۰۶)[update] بھارت وچ کل 282 نجی یونیورسٹیاں نيں۔[۱۱]
