خانان استراخان اک تاتاری ریاست سی جہڑی طلائی اردو سطنت دے ڈگن مگروں وجود چ آئی ۔ خانان 15ویں تے 16ویں صدی عیسوی چ دریائے وولگا دے دہانے دے علاقےآں چ بحیرہ کیسپیئن دے ساحلاں تے قائم ہوئی جتھے اج دا استراخان شہر آباد اے ۔
خانان استراخان دی بنیاد محمود استراخانی نے 1460ء دے دہاکے چ رکھی ۔ خانان دا راجگھر حاجی تارخان سی جسنوں روسی دستاویزاں چ استراخان لکھیا گیا سی ۔ ایہہ اج دے روس دا شہر استراخان سی ۔ خانان دے علاقےآں چ دریائے وولگا دی زیریں وادی تے وولگا دا ڈیلٹا سی ، جہڑا اج دے استراخان اوبلاست دے بوہتے حصےآں تے دریائے وولگا دے سجے کنڈے دے گیاہسانی علاقے ، اج دے روس دی جمہوریہ کلمیکیا اے ، شامل سن ۔ اتلے لہندے بحیرہ قزوین (بحیرہ کیسپیئن) دے ساحل خانان دی دھکنی سرحد سن تے کریمیا خانیت نے استراخان نوں لہندے ولوں روکیا ہویا سی ۔
خانان توں پہلے
زیریں وولگا دے دوالے دے علاقے 5ویں صدی عیسوی توں ای مختلف ترک قبیلےآں نے آباد کیتے سن ، جداں خزار ۔ چڑھدے ولوں منگولاں دے حملے دے پچھوں ، ایہہ علاقے طلائی اردو دے اقتدار تھلے آ گئے ۔ ایہہ سلطنت وی اندرونی خانہ جنگی پاروں کمزور ہو گئی تے 1466ء چ قاسم اول نے نیم خودمختار خانان استراخان دی نیہہ رکھی ۔ اس دے دریائے وولگا دے دہانے تے محل وقوع پاروں اہم تجارتی رستے اس دے علاقے توں لنگھندے سن ، جس نال اسنوں کافی دولت فراہم ہندی سی ، پر ایہہ دولت گھوانڈ دیاں ریاستاں تے خانہ بدوش قبیلےآں لئی کشش دا باعث سی ، اس پاروں اینہاں نے کئی وار خانان نوں حملے دا نشانہ بنایا ۔ منغلی اول گیرائے ، قریم یورتی (خانان کریمیا) دے خان ، جس نے وڈا اردو دے راجگھر سرائے باتو توں تباہ کیتا سی ، نے خانان نوں قابل ذکر نقصان پہنچایا ۔
لوک تے معاشرہ
خانان استراخان دی بوہتی آبادی استراخان تاتار تے نوغائی سن ۔ تاجر خانان راہیں ماسکو (ماسکوی روس) ، خانان قازان ، کریمیا ، وسطی ایشیا تے قفقاز پار تک ٹرانزٹ تجارت کردے سن ۔
اشرافیہ دے جاگیرداری عہدے سن ، جہڑے اتوں تھلے: خان ، سلطان ، بیگ تے مورزالر (میرزا) سن ۔ باقی لوک قارا خلق کہلاندی سی (قارا ترک بولی چ کالے نوں آکھدے نیں پر ایتھے مطلب اے وڈا تے آزاد اے) ، جہڑا عام لوکاں لئی ترک ناں سی ۔
خانان دا ریاستی مذہب اسلام سی ۔
تریخ
1530ء چ استراخان نے خانان کریمیا تے نوغائی اردو نال روس دے خلاف جنگ چ تعاون کیتا ۔ اس دے مگروں خانان استراخان اپنے تاتاری اتحادیاں نال جھگڑےآں چ ملوث ہو گیا ۔ 1552ء چ روسی زار ایوان گروزنی (ایوان خوفناک) نے خانان قازان تے مل مار لیا ، اس دے کجھ چر مگروں خانان استراخان چ وی اک ماسکو نواز گروہ نے اقتراد سمبھال لیا ۔
ایوان گروزنی نے اپنے فوجی دستے استراخان گھلے تے 1554ء چ درویش خان نوں باجگزار حکمران دی حثیت نال خانان استراخان دی گدی تے بیٹھایا ۔ ماسکو نواز اشرافیہ تے نگوئے قبائلیاں نے خانان استراخان تے مل مارن چ روسی فوجاں دی مدد کیتی ۔ قریم یورتی دے خانان استراخان دے خلاف حملےآں دے خطرے دے خاتمے مگروں ، درویش خان نے روسی فوجاں نوں علاقےتوں کڈن لئی خانان کریمیا نال ایکا کر لیا ۔ ایوان خوفناک نے روسی تے کاسک فوجی دستے بھیجے ، جس نے خانان استراخان تے 1556ء چ مل مار لیا تے اسنوں روسی سلطنت چ ضم کر دتا ۔ استراخان شہر محاصرہ کیتا گیا تے اسنوں اگ لا دتی گئی ، خانان تے ورسیاں دا مل ہو گیا تے اسدا خاتمہ کر دتا گیا ۔ درویش خان ازوف دے قلعے ول فرار ہو گیا ۔ خانان دے سقوط مگروں کلمیکاں نے تاتاراں تے حملہ کیتا ، تے نوغائی خانہ بدوشاں نوں علاقے توں بے دخل کر دتا ۔
بوہت سارے نگوئے قازقستان تے داغستان چ چلے گئے ، پر اج وی 70 ہزار دے لگ بھگ استراخان تاتار استراخان اوبلاست چ رہندے نیں ۔
خانان استراخان دا راجگھر حاجی تارخان اج دے استراخان شہر توں 12 کلومیٹر دور واقع سی ۔
استراخان دے خان
ہور ویکھو
باہرلے جوڑ
