PROFILBARU.COM

Łódzka Wypożyczalnia Książek
Państwo	Polska
Miejscowość	Łódź
Adres	ul. Piotrkowska 82
Data założenia	1 kwietnia 1898
Data likwidacji	2011
	Położenie na mapie Polski Łódzka Wypożyczalnia Książek
	51,76725°N 19,45708°E/51,767250 19,457080

Łódzka Wypożyczalnia Książek – prywatna biblioteka znajdująca się w Łodzi przy ul. Piotrkowskiej 82, działająca w latach 1898-2011.

Historia

Bibliotekę formalnie założyły w 1898 r. Janina Kaplińska i Klaudyna Szopska. Z dużym prawdopodobieństwem można uznać, że rzeczywistym zleceniodawcą był Bronisław Rogowski, działacz PPS i zesłaniec, który na taką działalność nie dostałby zezwolenia władz^[1]. W połowie 1899 r. założycielki sprzedały bibliotekę Helenie Rogowskiej, siostrze Bronisława^[2], który faktycznie kierował firmą wraz z żoną Katarzyną. Pierwotnie mieściła się ona przy ul. Dzielnej 3 (dziś ul. Narutowicza), Rogowscy wkrótce przenieśli firmę do lokalu przy ul. Andrzeja 5 (dziś ul. Struga), gdzie działała do XXI w. Rogowscy, wyjeżdżając w 1907 r., odstąpili interes siostrom Felicji i Halinie Pieńkowskim^[3], które prowadziły wypożyczalnię do II wojny światowej. W latach 1932–1937 w bibliotece pracowała zasłużona łódzka bibliotekarka Apolonia Michalska.

Wojna przyniosła bibliotece straty, Halina Pieńkowska zginęła pod kołami samochodu, Felicję Pieńkowską wysiedlono, a zbiory biblioteczne wywieziono. Okres wojny przetrwały tylko książki, które posiadali przedwojenni abonenci. W 1945 r. Pieńkowska zaczęła odzyskiwać księgozbiór, weszła w spółkę z Domicellą Iwasieczko i w maju tego roku biblioteka została ponownie otwarta. W chwili otwarcia dysponowała 5000 woluminów. Głównym problemem biblioteki po wojnie było zajmowanie książek przez cenzurę. W sierpniu 1953 r. władze podjęły decyzję o likwidacji placówki, ale w reakcji na te plany, Julian Tuwim, czytelnik wypożyczalni w latach dziecięcych, napisał list, dzięki któremu biblioteka nie została zlikwidowana. List ten był przez lata przechowywany w wypożyczalni. W 1957 r. zmarła Felicja Pieńkowska, w 1964 Domicella Iwasieczko, zaś prowadzenie instytucji przejęła jej siostrzenica, Danuta Burska^[1]. Ok. 2000 r. czytelnia miała ponad 200 abonentów. W 2004 r. kamienica przy ul. Struga zmieniła właściciela, z powodu wysokiego czynszu placówkę przeniesiono do oficyny przy ul. Piotrkowskiej 82. W wyniku przeprowadzki liczba abonentów spadła: w 2010 r. było ich 40, rok później – 30. To doprowadziło do ostatecznej likwidacji placówki w końcu 2011 r. Przed likwidacją wypożyczalnia posiadała 10 000 książek.

Stan biblioteki

1907 – 11 000 woluminów
1929 – 30 000 woluminów
1939 – ok. 25 000 woluminów (część utracono z powodu rządowej cenzury)
1945 – 5000 woluminów
2010 – 18 000 woluminów

Pracownicy

Bronisław, Katarzyna, Helena Rogowscy (1898–1907)
Halina Pieńkowska (1907–1939)
Felicja Pieńkowska (1907–1957)
Apolonia Michalska (1932–1937)
Domicella Iwasieczko (1945–1964)
Danuta Burska (1964–2011)

Księgozbiór

Rogowscy zakładając wypożyczalnię zdobywali księgozbiory w twardych oprawach (takie zachowały się aż do kresu istnienia biblioteki). Każda książka miała czarną oprawę i płócienne grzbiety na których złotą farbą olejną stemplowano numery. W księgozbiorze znajdowały się powieści m.in. Lema, Hugo, Dostojewskiego, Szekspira. Biblioteka posiadała też Ostatnie dni Pompejów z 1800 r. W czasie II wojny światowej księgozbiór został wywieziony. Po zakończeniu wojny ówczesna właścicielka, Felicja Pieńkowska odzyskała zaledwie 5000 woluminów, które posiadali przedwojenni abonenci. W latach 50. XX w. bibliotece groziła likwidacja, księgozbiór cenzurowano, a nawet wyrywano w niektórych książkach strony, które mówiły o przedwojennej arystokracji. Regały zapełniały też romanse (m.in. harlequiny) oraz PRL-owskie kryminały. Dużą część zajmowała beletrystyka, literatura młodzieżowa, oraz zdobyte przez Rogowskiego książki popularnonaukowe. W końcu znalazły się też książki współczesne.

Opłaty za korzystanie z wypożyczalni w okresie zaborów wynosiły: 1 rubel zastawu za każdą wypożyczoną książkę, oraz od 25 do 40 kopiejek za tom (w zależności od liczby wypożyczonych pozycji); w przypadku książek naukowych opłata wynosiła od 22,5 do 30 kopiejek za tom^[4]. Tuż przed likwidacją abonament miesięczny wynosił 32 zł^[5].