Zygmunt Zaklika Czyżowski

Zygmunt Zaklika Czyżowski

Topór
Rodzina	Czyżowscy herbu Topór
Data urodzenia	XVI wiek
Data śmierci	1585
Ojciec	Stanisław Zaklika Czyżowski
Matka	Dorota z Michowa
Żona	Anna Koniecpolska
Dzieci	Jan, Anna, zmarli w dzieciństwie

Stojący do dziś kościół św. Anny w Zaklikowie powstał za życia Zygmunta Zakliki.

Zygmunt Zaklika Czyżowski herbu Topór (ur. w XVI wieku – zm. 1585) – kasztelan połaniecki (1574-76)^[1], kasztelan bełski w latach 1576–1584^[2], kilkakrotnie poseł na sejm, dworzanin i sekretarz króla Zygmunta Augusta.

Syn Stanisława Zakliki Czyżowskiego h. Topór, kasztelana połanieckiego i założyciela Zaklikowa oraz Doroty z Michowa^[3].

Przodkowie i dziedzictwo

Należał do starej rodziny szlacheckiej Zaklików, której początki sięgają XIII wieku^[3]. Należał do gałęzi rodu piszącej się "Zaklika z Czyżowa" lub "Czyżowski", jako że odziedziczyli w ziemi sandomierskiej dobra możnej rodziny Czyżowskich. Jego ojciec, Stanisław Zaklika był dziedzicem sporych dóbr, które podzielił między swoich czterech synów: Zygmunta, Mikołaja, Hieronima i Stanisława. Zygmuntowi, jako najstarszemu przypadły dobra zdziechowickie, które to dobra jego ojciec wzbogacił znacznie zakładając przed śmiercią rodowe miasto o nazwie Zaklików.

Kariera

Młode lata Zygmunt spędził za granicą jak to ówcześnie mawiano, "na naukach". Był między innymi w Niemczech, Włoszech i Francji^[3]. Po powrocie do kraju posłował na Węgrzech, gdzie wielu Polaków służyło wówczas u boku młodego Jana Zygmunta Zápolyi, siostrzeńca króla Zygmunta Augusta. Gdy wrócił z Węgier, kilkukrotnie posłował na sejmie, został też dworzaninem i sekretarzem królewskim. Po śmierci ojca w 1566 odziedziczył dobra zdziechowickie wraz z Zaklikowem. W Zaklikowie w roku 1576 wybudował swą siedzibę – kamienno-drewniany zamek, który został zniszczony dopiero na początku XVIII wieku, w czasie wielkiej wojny północnej. Dziś w tym miejscu znajduje się kamienny „zamek” odbudowany na fundamentach oryginalnego w latach 60. XX wieku. Także przy poparciu Zygmunta w Zaklikowie powstał około 1580 roku drewniany kościół pw. św. Anny.

Poseł na sejm konwokacyjny 1573 roku z województwa sandomierskiego, podpisał akt konfederacji warszawskiej 1573 roku^[4]. W trakcie elekcji po śmierci ostatniego z Jagiellonów był wśród zwolenników Henryka Walezgo, za co został wynagrodzony wakującą po ojcu kasztelanią połaniecką i wszedł dzięki temu w skład Senatu (1574). Poseł na sejm koronacyjny 1574 roku z ziemi chełmskiej^[5]. Po ucieczce Walezego i ogłoszeniu bezkrólewia poparł, podobnie jak większość senatorów najpierw kandydaturę cesarską^[6]. W 1575 roku podpisał elekcję Maksymiliana II Habsburga^[7]. Później w obliczu sprzeciwu wobec Habsburgów głosował za Stefanem Batorym dzięki czemu już na sejmie koronacyjnym 1576 roku awansował na kasztelana bełskiego. W tym też czasie posłował do księcia brzeskiego Jerzego II by pertraktować zwolnienie swego krajana Andrzeja Górki^[8], który na rozkaz cesarski został uwięziony jako poseł i zwolennik kandydatury Stefana Batorego^[9]. Zmarł w roku 1585 i ponieważ nie zostawił spadkobiercy jego posiadłości wraz z Zaklikowem wykupił z rąk jego braci Marcin Gniewosz z Dalewic^[10].

Rodzina i potomkowie

Ożenił się z Anną Koniecpolską, córką Stanisława Przedbora Koniecpolskiego, wdową po Adamie Ocieskim. Anna urodziła mu syna Jana i córkę Annę, ale obydwoje zmarli w dzieciństwie^[9].

Przypisy

1. Spis kasztelanów połanieckich. [dostęp 2011-02-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-10)].
2. Urzędnicy województwa sandomierskiego XVI-XVIII wieku. Spisy". Oprac. Krzysztof Chłapowski i Alicja Falniowska-Grabowska. Kórnik 1993, s. 175.
3. Bartosz Paprocki, Jan Kazimierz Turowski: Herby rycerstwa polskiego przez Bartosza Paprockiego zebrane i wydane r. p. 1584. Kraków: Wydawnictwo Biblioteki Polskiej, 1858, s. 97-98.
4. Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 212.
5. Rafał Jaworski, Spis posłów koronnych na sejm koronacyjny w 1574 roku, w: Kwartalnik Historyczny, Rocznik CXXIV, 2017, 2, s. 308.
6. Jan Albertrandy, Edward Raczyński, Kazimierz Józef Turowski: Panowanie Henryka Walezyusza i Stefana Batorego, królów polskich. „Czas”, 1861, s. 57.
7. Uchańsciana czyli Zbiór dokumentów wyjaśniających życie i działalność Jakóba Uchańskiego arcybiskupa gnieźnieńskiego, legata urodzonego, Królestwa Polskiego Prymasa i Pierwszego Księcia, +1581. T. 2, Warszawa 1885, s. 313.
8. Andrzej Górka był właścicielem dóbr szczebrzeszyńskich położonych podobnie jak Zaklików Zygmunta Zakliki w południowej Lubelszczyźnie
9. Kasper Niesiecki, Jan Nepomucen Bobrowicz: Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S. J. T. 10. Lipsk: Breitkopf i Haertel, 1845, s. 31.
10. Zaklików. Gminny portal internetowy. [dostęp 2011-02-18]. (pol.).