Zwrotnik Raka

Zobacz też: Zwrotnik Raka (powieść).
Mapa świata z naniesionym przebiegiem zwrotnika Raka
Promienie słoneczne padające na zwrotnik Raka w dniu przesilenia czerwcowego (przesilenie letnie na półkuli północnej, przesilenie zimowe na półkuli południowej).

Zwrotnik Raka (także zwrotnik północny[1]) – równoleżnik na północnej półkuli Ziemi, wyznaczany przez najdalej na północ wysunięte punkty, nad którymi Słońce może podczas pozornej wędrówki po sklepieniu niebieskim znaleźć się w zenicie, zatem określony jest przez najdalej wysunięte na północ możliwe punkty podsłoneczne. Górowanie Słońca w zenicie nad zwrotnikiem Raka występuje tylko raz w czasie roku astronomicznego – w dniu przesilenia letniego na północnej półkuli (21–22 czerwca)[2]. Poza tym dniem Słońce w momencie południa słonecznego na zwrotniku Raka znajduje się na południe od zenitu.

Szerokość geograficzna zwrotnika Raka jest równa kątowi nachylenia ekliptyki do równika niebieskiego, w związku z czym podlega wahaniom zarówno długookresowym na skutek precesji osi ziemskiej, jak i krótkookresowym w wyniku nutacji. Na skutek tych zjawisk zwrotnik Raka przemieszcza się z prędkością kątową 0",47 rocznie w kierunku równika, co odpowiada przesunięciu o ok. 14 metrów na południe[3][4]. W przybliżeniu szerokość geograficzna zwrotnika Raka wynosi 23°26′22″N (23.4394°)[5].

Nazwa „zwrotnik Raka” pochodzi od faktu, że w momencie górowania w zenicie nad tym równoleżnikiem Słońce znajdowało się niegdyś właśnie w gwiazdozbiorze Raka. Obecnie na skutek precesji Słońce w czasie przesilenia letniego znajduje się w gwiazdozbiorze Bliźniąt. Na skutek zmiany nachylenia osi Ziemi Słońce ponownie znajdzie się w momencie przesilenia letniego w gwiazdozbiorze Raka za ok. 24 tys. lat[2].

Zwrotnik Raka przebiega przez trzy kontynenty: Afrykę, Azję i Amerykę Północną, przez oceany: Atlantycki, Indyjski i Spokojny oraz przez terytorium lądowe szesnastu państw: Algierii, Libii, Nigru, Czadu, Egiptu, Arabii Saudyjskiej, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Omanu, Indii, Bangladeszu, Mjanmy, Chin, Meksyku, Bahamów, Mauretanii i Mali, a także państw nieuznawanych Sahary Zachodniej i Republiki Chińskiej.

  • Znaki przedstawiające zmianę położenia zwrotnika Raka w Meksyku
    Znaki przedstawiające zmianę położenia zwrotnika Raka w Meksyku
  • Znak w miejscu przebiegu zwrotnika Raka w Bhopal, w Indiach
    Znak w miejscu przebiegu zwrotnika Raka w Bhopal, w Indiach
  • Monument na zwrotniku Raka w Nan'ao, w Chinach
    Monument na zwrotniku Raka w Nan'ao, w Chinach
  • Monument na zwrotnku Raka w Jiayi na Tajwanie
    Monument na zwrotnku Raka w Jiayi na Tajwanie

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać zwrotnik Raka [w:] Słownik języka polskiego [online], PWN [dostęp 2024-02-04].
  2. ↑ a b Tropic of Cancer. [w:] Britannica [on-line]. [dostęp 2024-02-04]. (ang.).
  3. ↑ Bogdan Wszołek, Agnieszka Kuźmicz, Elementy astronomii dla geografów, Kraków: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009, s. 70, ISBN 978-83-88424-44-1 [dostęp 2023-12-17] (pol.).
  4. ↑ Eugeniusz Rybka, Astronomia ogólna, wyd. 5, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 208, ISBN 83-01-02706-1 (pol.).
  5. ↑ Tropic of Cancer [online], www.pacioos.hawaii.edu [dostęp 2023-12-17].