Wolny Uniwersytet Ukraiński

Wolny Uniwersytet Ukraiński

Український Вільний Університет

Universitas Libera Ucrainensis
Ukrainian Free University

Długoletnia siedziba uniwersytetu w Monachium przy Pienzenauerstrasse 15
Data założenia	17 stycznia 1921
Państwo	Niemcy
Adres	Barellistraße 9a – 80638 Monachium
Rektor	prof. Maria Pryshlak
Położenie na mapie Bawarii Wolny Uniwersytet Ukraiński
Położenie na mapie Niemiec Wolny Uniwersytet Ukraiński
48°08′N 11°34′E
Strona internetowa

Wolny Uniwersytet Ukraiński (ukr. Український Вільний Університет, niem. Ukrainische Freie Universität München) – ukraiński uniwersytet w Monachium. Został założony przez emigrantów po I wojnie światowej.

Historia

Plany utworzenia uniwersytetu ukraińskiego były podnoszone jeszcze przed wybuchem I wojny światowej w Galicji, jego siedzibą miał być Lwów. Rząd polski nie wywiązał się przez cały okres dwudziestolecia międzywojennego z zobowiązania utworzenia do końca roku 1924 uniwersytetu ukraińskiego na terenie RP, zawartego w ustawie z 26 września 1922^[1]. Od roku 1919 do 1925 działał we Lwowie nielegalny Tajny Uniwersytet Ukraiński.

Wolny Uniwersytet Ukraiński powstał 17 stycznia 1921 w Wiedniu, jednak w tym samym roku został przeniesiony do Pragi. Był finansowany przez rząd czechosłowacki, przy wsparciu prezydenta Czechosłowacji Tomasza Masaryka.

Wolny Uniwersytet Ukraiński w Pradze i Ukraińska Akademia Gospodarcza w Poděbradach były w tym okresie jedynymi wyższymi uczelniami ukraińskimi na świecie^[a].

Początkowo Uniwersytet posiadał tylko dwa fakultety: filozoficzny i prawno-społeczno-ekonomiczny. Wykładowcami byli: Dmytro Antonowycz, Łeonid Biłećkyj, Iwan Horbaczewski, Stanisław Dnistrianski, Dmytro Doroszenko, Fedir Szczerbyna, Ołeksandr Kołessa, Stepan Rudnyćkyj, Wołodymyr Starosolskyj, Roman Smal-Stocki, Stepan Smal-Stocki, Andrij Jakowliw, Augustyn Wołoszyn, Opanas Andrijewśkyj, Jurij Klen, Fedir Szweć.

Po II wojnie światowej Uniwersytet został przeniesiony do Monachium. Jego siedzibą była przez długi czas willa położona opodal Izary w eleganckiej dzielnicy Bogenhausen, przy ulicy Pienzenauerstraße 15, która do września 1939 roku była siedzibą Konsulatu Generalnego RP w Monachium^[2]. Wykładowcami uniwersytetu byli: Mykoła Wasyljiw, Hryhor Waszczenko, Wołodymyr Derżawyn, Wiktor Domanycki, Pawło Zajcew, Bohdan Krupnyćkyj, Wołodymyr Kubijowycz, Zenon Kuzelia, Ołeksandr Kulczyćkyj, Petro Kurinnyj, Iwan Mirczuk, Ołeksandr Ohłobłyn, Lew Okinszewycz, Jurij Panejko, Jurij Polanśkyj, Natalia Połonska-Wasylenko, Iwan Rakowśkyj, Wadym Szczerbakiwśkyj, Jarosław Rudnycki, a później Jurij Starosolski, Ołeksandr Jurczenko, Ołeksandr Horbacz, Wołodymyr Janiw, Jarosław Padoch, Ivo Polulach (Iwo Połulach), Iwan Koszeliweć, Dmytro Czyżewśkyj, Jurij Szewelow, Jurij Bojko-Błochyn, Alexander Motyl.

Od 16 września 1950 stopnie nadawane przez Wolny Uniwersytet są uznawane przez rząd RFN, a od 12 listopada 1992 przez rząd Ukrainy.

Rektorzy

Lista rektorów uczelni^[3]:

• 1921–22 Ołeksandr Kołessa
• 1922–23 Stanisław Dnistrianski
• 1923–24 Iwan Horbaczewski
• 1924–25 Fedir Szczerbyna
• 1925–28 Ołeksandr Kołessa
• 1929–30 Dmytro Antonowycz
• 1930–31 Andrij Jakowliw
• 1931–35 Iwan Horbaczewski
• 1935–37 Ołeksandr Kołessa
• 1937–38 Dmytro Antonowycz
• 1938–39 Ołeksandr Mycjuk
• 1939–40 Iwan Borkowśkyj
• 1940–41 Ołeksandr Mycjuk
• 1941–43 Iwan Borkowśkyj
• 1943–44 Ołeksandr Kołessa
• 1944–45 Andrij Jakowliw
• 1945 Augustyn Wołoszyn
• 1945–47 Wadym Szczebakiwśkyj
• 1947–48 Iwan Mirczuk
• 1948–50 Jurij Panejko
• 1950–55 Iwan Mirczuk
• 1955– 58 Mykoła Wasyliw
• 1958–61 Iwan Mirczuk
• 1961–62 Jurij Panejko
• 1962–64 Ołeksandr Kulczyćkyj
• 1964–65 Wasyl Orełećkyj
• 1965–66 Jurij Bojko–Błochyn
• 1966–68 Wasyl Orełećkyj
• 1968–86 Wołodymyr Janiw
• 1986–1992 Bohdan Ciuciura
• 1992–93 Petro Goj
• 1993–95 Roman Drażnowśkyj
• 1995–98 Myrosław Łabunka
• 1998–2003 Leonid Rudnyćkyj
• 2004–2007 Albert Kipa
• 2008–2011 Iwan Myhuł
• 2011 – Jarosława Melnyk

Uwagi

1. Nie uwzględniając ZSRR, gdzie po okresie względnie liberalnej polityki kulturalnej na terenie Ukraińskiej SRR (polityka ukrainizacji w latach 1921–1929), w latach trzydziestych, poczynając od roku 1930 nastąpiła fizyczna zagłada elit ukraińskich przez OGPU – NKWD, a życie akademickie w konsekwencji na kilkadziesiąt lat (do lat 60. XX w.) zamarło.

Przypisy

1. Art. 24. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwali utworzenie uniwersytetu ruskiego i zapewni mu potrzebne środki finansowe ze Skarbu Państwa. Uniwersytet ten, zorganizowany autonomicznie, zgodnie z przepisami, dotyczącymi szkół akademickich, podlegać będzie bezpośrednio Ministrowi Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (Dz.U. z 1922 r. nr 90, poz. 829).
2. Mieczysław Grabiński: Dyplomacja w Dachau. Dachau, Freimann, Monachium, Dillingen: Wydawnictwo „Słowa Polskiego”, 1946, s. 11.
3. Ukrainische Freie Universität Короткий огляд історії УВУ. Ukrainische Freie Universität. [dostęp 2015-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-03)]. (ukr.).

Bibliografia

Zobacz w Wikiźródłach tekst Ustawa z 26.09.1922 zobowiązująca RP do utworzenia w ciągu dwóch lat uniwersytetu ukraińskiego w Polsce (Art.24. i Art.26. ustawy)

• Український вільний університет w: Dovidnyk z istorii Ukrainy, opr. Ihor Pidkova, Roman Shust, Kost Bondarenko; Lwów 1999, Wyd. Lvivskyi derzhavnyi universytet im. Ivana Franka i Vydavnyctvo Heneza, ISBN 978-966-504-237-2.

Kontrola autorytatywna (uczelnia niepubliczna):

• ISNI: 0000000122937708
• VIAF: 145334098
• LCCN: n50064502
• GND: 84138-9
• BnF: 12101216s
• SUDOC: 028701313
• NKC: kn20031010015
• J9U: 987007269164205171