Wolna Armia Syrii (arab. الجيش السوري الحر, trb. al-Dżajasz as-Suri al-Hurr) – główny uzbrojony podmiot operacyjny syryjskiej opozycji walczący w wojnie domowej do 2015 roku[1].
W wyniku rozpadu wspólnego dowództwa w 2015 roku, większość tworzących ją frakcji zaczęła działać pod własnymi szyldami, odwołując się do członkostwa w tym podmiocie jedynie nominalnie i okazjonalnie[2][3][4].
Część jednostek WAS, które zaczęły pobierać turecki żołd, jest obecnie znanych jako Syryjska Armia Narodowa[5].
Historia
2011
Oryginalnie, w dużej mierze jego trzon stanowili dezerterzy z armii syryjskiej. Organizacja zbrojna powstała 29 lipca 2011. Jej pierwszym liderem został pułkownik Rijad al-Asad, który motywował powołanie grupy ochroną ludności cywilnej, przed siłami prezydenta Baszszara al-Asada. Przez syryjski rząd była uważana za ugrupowanie terrorystyczne[6].
Po powołaniu Wolnej Armii Syrii coraz większa rzesza buntowników zasilała tą zbrojną organizację powstańców. W pierwszych tygodniach od powołania Wolnej Armii Syrii, liczba członków liczyła ok. 1 tys., natomiast w grudniu 2011, w szeregi rebeliantów wstąpiło 25 tys. zbuntowanych żołnierzy i ochotników. Najwyżsi rangą wojskowi, którzy przyłączyli się do rebelii, znajdowali schronienie na terytorium Turcji. Wolna Armia Syrii została podzielona na 22 bataliony, które podjęły w całym kraju działalność partyzancką. Rebelianci początkowo byli uzbrojeni jedynie w to, co zabierali ze sobą podczas dezercji. W pierwszej fazie wojny, buntownicy atakowali patrole i konwoje lojalistów. Dochodziło do ataków bombowych wymierzonych w armię narodową oraz organizowano zasadzki na zasadzie ataku i ucieczki. Ponadto buntownicy prowadzili kampanię zachęcającą byłych współtowarzyszy broni do przystąpienia do ruchu powstańczego[7].
16 listopada 2011 Wolna Armia Syrii (WAS) złożona ze zbuntowanych żołnierzy, służących wcześniej w armii rządowej, ogłosiła powołanie tymczasowej Rady Wojskowej. Rada miała na celu koordynacje ataków partyzanckich, ochrony ludności cywilnej, a także zapobiegania anarchii[8]. Jednak rola Wolnej Armii Syrii nie ograniczyła się do działań partyzanckich. W miastach takich jak Dajr az-Zaur, Ar-Rastan dochodziło do walnych bitew z lojalistami prezydenta Asada. Lotnictwo syryjskie bombardowało rebeliantów w miastach Hama, Hims, Ar-Rastan, Dajr az-Zaur i Dara, tak więc opozycjoniści wystąpili do areny międzynarodowej o wprowadzanie w Syrii strefy zakazu lotów. NATO jednak po zakończeniu operacji w Libii, odrzuciło możliwość interweniowania w Syrii. Do pierwszych wzmożonych skoordynowanych działań Wolnej Armii doszło w okresie listopad-grudzień 2011[9].
2012
Na przełomie lutego i marca 2012 z armii syryjskiej zdezerterowało ok. 20 tys. żołnierzy, którzy przyłączyli się do Wolnej Armii Syrii[10]. W marcu 2012 udało się zjednoczyć wszystkie jednostki rebelianckie Wolnej Armii Syrii pod dowództwem Wysokiej Rady Wojskowej w Turcji[11]. W kwietniu 2012 organizacja liczyła 50 tys. żołnierzy. Mimo marcowych porażek w Himsie i Idlib, rebelianci stali się zagrożeniem dla rządu. Opozycyjne oddziały zacieśniły współpracę i koordynację swoich działań. Ustanowiły rady wojskowe w takich miastach jak Aleppo, Dera i Damaszek. Powstańcy ze względu na słabe uzbrojenie, braki w środkach komunikacji i transportu unikali bezpośrednich starć i stosowali taktykę partyzancką. Bojownicy atakowali linie komunikacyjne i wojskowe konwoje za pomocą improwizowanych ładunków wybuchowych, a także granatników przeciwpancernych. Dezerterzy użyli także kilkakrotnie wyrzutni pocisków przeciwpancernych[12]. W lipcu 2012 wybuchły dwie największe bitwy z udziałem Wolnej Armii Syrii. Rebelianci zaatakowali Damaszek oraz Aleppo, doprowadzając do długotrwałych walk pozycyjnych. W sierpniu 2012 siły Wolnej Armii Syrii liczyły ponad 100 tys. żołnierzy. Był to szczytowy moment, jeśli chodzi o liczbę członków organizacji. W kolejnych etapach wojny domowej doszło do licznych podziałów ugrupowania ze względu na napływ radykalnych islamistów do Syrii[potrzebny przypis].
5 września 2012 w Antiochii doszło do zjazdu liderów grup powstańczych, którzy postanowili powołać zawodowe i zunifikowane siły zbrojne, których trzon stanowili dezerterzy, w tym ponad stu oficerów i 47 generałów. W związku z tym ogłoszono projekt utworzenia Narodowej Armii Syryjskiej (NAS), zrzeszającej różne grupy bojowe z Wolną Armią Syrii na czele, która jednak zgłosiła zastrzeżenia co do nowej nazwy formacji. Narodowa Armia Syrii miała być całkowicie podporządkowana władzom opozycyjnym z Narodowej Rady Syryjskiej. Nowa formacja militarna miała skupić w swych szeregach wszystkie jednostki, niezależnie od orientacji politycznej[13][14]. W połowie września 2012 Wolna Armia Syrii ogłosiła, iż centrum dowodzenia rebelii zostało przeniesione do Syrii, na ziemie kontrolowane przez opozycjonistów. Był to krok ku zjednoczeniu grup bojowych[15].
Na konferencji w tureckim mieście Antalya 7 grudnia 2012 opozycjoniści wybrali 30-osobowe Najwyższej Rady Wojskowej (SMC), w którym dominowali politycy związani z Bractwem Muzułmańskim i salafici. Islamiści objęli 2/3 miejsc w dowództwie. Tym samym oprócz przedstawicieli Wolnej Armii Syrii w Najwyższej Radzie Wojskowej znaleźli się reprezentanci Syryjskiego Frontu Wyzwolenia Islamu z Liwa Sukur asz-Szam na czele oraz Syryjskiego Frontu Islamskiego[16]. Miejsca nie znaleźli tam oficerowie wyższych rang, którzy zdezerterowali z syryjskich wojsk rządowych. Na konferencji obecni byli przedstawiciele państwowych agend bezpieczeństwa USA, Wielkiej Brytanii, Francji, krajów regionu Zatoki Perskiej oraz Jordanii[17]. Szefem sztabu Najwyższej Rady Wojskowej mianowano gen. Salima Idrisa[18]. Celem powołania sztabu było zjednoczenie różnych grup zbrojnych działających na terenie Syrii i stopniowe tworzenie armii narodowej[16].
2013
Generał Idris zwrócił się do państw zachodnich o pomoc wojskową, zarówno w zakresie dostaw broni i sprzętu, jak i szkolenia syryjskich powstańców[19]. Powstańcy byli zbrojeni przez kraje Zatoki Perskiej, głównie Arabię Saudyjską i Katar, a także Libię. Donatorzy znad Zatoki Perskiej kupowali broń w Sudanie, toteż przeciwlotnicze pociski i naboje do broni lekkiej, którymi posługiwali się opozycjoniści pochodziła w głównej mierze z Sudanu[20]. Turcja przekazywała ręczne wyrzutnie pocisków ziemia-powietrze FIM-92 Stinger[21]. Również Stany Zjednoczone i Wielka Brytania zbroiły umiarkowanych rebeliantów. W czerwcu 2013 rebelianci podali, iż uzyskali od państw wspierających opozycję w Syrii pociski typu ziemia-powietrze krótkiego zasięgu MANPAD, pociski przeciwpancerne, pociski moździerzowe i amunicję[22].
Również rebelianci z Wolnej Armii Syrii dopuszczali się licznych zbrodni wojennych. Oprócz prowadzenia ofensywnych działań wojennych, porywali i mordowali swoich przeciwników. Są oskarżeni również o czystki na chrześcijanach, do których doszło m.in. podczas bitwy w Sadadzie[23].
Rozpad
Z czasem Wolna Armia Syrii przestała być najliczniejszą militarną organizacją walczącą z wojskiem Baszszara al-Asada. We wrześniu 2013 Wolna Armia Syrii liczyła 31 tys. bojowników. Podobną liczbę partyzantów posiadał radykalniejszy Syryjski Front Wyzwolenia Islamu, który w listopadzie 2013 połączył się z Syryjskim Frontem Islamskim, tworząc Front Islamski, który zaczął konkurować z umiarkowanymi rebeliantami. W grudniu 2013 zbrojne oddziały islamistyczne przejęły należące do Wolnej Armii Syrii magazyny z bronią w mieście Bab al-Hawa, leżącego w muhafazie Idlib. Broń składowana w magazynie pochodziła z amerykańskich dostaw, a sam atak na bazę zmusił gen. Idrisa do ucieczki z Syrii. Skutkiem tego było zawieszenie dostaw broni przez zachodnich donatorów[24]. Jednak w styczniu 2014 Wolna Armia Syrii podjęła na północy Syrii współpracę z Frontem Islamskim, podczas kampanii przeciwko Islamskiemu Państwu w Iraku i Lewancie, radykalnej organizacji stanowiącej prawo koraniczne.
16 lutego 2014 Najwyższa Rada Wojskowa ogłosiła odwołanie generała Idrisa z zajmowanego stanowiska. Przyczynami jego dymisji była według komunikatu „zła dystrybucja broni”, „błędy i zaniedbania w czasie walk” oraz jego „oddalenie od trosk powstańców”. Jego następcą został generał Abd al-Ilah al-Baszir[25].
Podmiot ten przestał działać jako wspólna siła po rozpadzie wspólnego dowództwa w 2015 roku[2][3][4].
Przypisy
- ↑ Turkey Is Adding to Pressure on Damascus. wsj.com. [dostęp 2011-10-05]. (ang.).
- ↑ a b Extremist element among Syrian rebels a growing worry [online], NBC News, 10 września 2013 [dostęp 2024-12-09] (ang.).
- ↑ a b Who exactly is Russia bombing in Syria? [online], The Independent, 1 października 2015 [dostęp 2024-12-09] (ang.).
- ↑ a b Syria’s ‘moderates’ have disappeared... and there are no good guys [online], The Independent, 5 października 2015 [dostęp 2024-12-09] (ang.).
- ↑ The Auxiliary Forces Formed to Boost Turkey’s Military Presence in Idlib [online], Syrians for Truth and Justice, 20 kwietnia 2021 [dostęp 2024-12-03] (ang.).
- ↑ Syrian Army Colonel Defects forms Free Syrian Army. asharq-e.com. [dostęp 2011-08-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-29)]. (ang.).
- ↑ Ranks of Free Syrian Army ‘gaining strength’. wp.pl, 2011-12-02. [dostęp 2012-02-09]. (pol.).
- ↑ Zbuntowani żołnierze chcą obalić prezydenta. wp.pl, 2011-11-16. [dostęp 2011-11-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-18)]. (pol.).
- ↑ Syrian Opposition Call for No-Fly Zone. turkishweekly.net, 2011-10-08. [dostęp 2012-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-13)]. (ang.).
- ↑ Syria Loses 20,000 Troops as Desertions Surge, Turkey Says. Bloomberg, 2012-03-15. [dostęp 2012-03-15]. (ang.).
- ↑ Wolna Armia Syryjska, czyli Dawid kontra Goliat. wp.pl, 2012-04-13. [dostęp 2012-04-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-18)]. (pol.).
- ↑ Wolna Armia Syryjska rośnie w siłę i jest coraz groźniejsza. wp.pl, 2012-04-04. [dostęp 2012-04-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-06)]. (pol.).
- ↑ Syria: powstańcy utworzą „zunifikowane” siły zbrojne. wp.pl, 2012-09-06. [dostęp 2012-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-08)]. (pol.).
- ↑ Ofensywa rządowa w rejonie Damaszku – wiele ofiar. wp.pl, 2012-09-06. [dostęp 2012-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-16)]. (pol.).
- ↑ Centrum dowodzenia rebelii przeciw Asadowi przeniesione do Syrii. wp.pl, 2012-09-22. [dostęp 2012-09-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-11)]. (pol.).
- ↑ a b A Full Extremist-To-Moderate Spectrum Of The 100,000 Syrian Rebels [GRAPHIC]. businessinsider.com.au, 2013-09-14. [dostęp 2013-10-21]. (ang.).
- ↑ Syria: rebelianci wybrali swe wspólne dowództwo. W składzie głównie islamiści. wp.pl, 2012-12-07. [dostęp 2012-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-17)]. (pol.).
- ↑ Syrian rebels create new unified military command. Al Dżazira, 2012-12-08. [dostęp 2012-12-08]. (pol.).
- ↑ What path now for Syria?. [dostęp 2014-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-15)].
- ↑ Rebelianci w Syrii korzystają z sudańskiej broni – ujawnia „New York Times”. wp.pl, 2013-08-13. [dostęp 2013-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-02)]. (pol.).
- ↑ NSiergiej Ławrow: syryjscy rebelianci mają Stingery. wp.pl, 2012-11-06. [dostęp 2012-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-16)]. (pol.).
- ↑ Syryjscy rebelianci: ostatnio otrzymaliśmy nowoczesną broń. wp.pl, 2013-06-21. [dostęp 2013-06-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-12)].
- ↑ Open Doors: wojna domowa w Syrii wywołała katastrofę humanitarną - Wiadomości [online], wiadomosci.onet.pl [dostęp 2017-11-20] (pol.).
- ↑ P. Woźniak, Islamiści zmusili dowódcę rebeliantów do opuszczenia Syrii.
- ↑ Zdymisjonowano szefa sztabu generalnego Wolnej Armii Syryjskiej. wp.pl. [dostęp 2014-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (23 lutego 2014)]. (ang.).
| Działania wojenne |
|
|---|
| Zbrodnie wojenne |
|
|---|
| Strony walczące | |
|---|
| Polityka |
|
|---|
| Osoby |
|
|---|
