Stany Zjednoczone
San Francisco
20 czerwca 2003
Wikimedia Foundation, oficjalnie Wikimedia Foundation Inc. – organizacja typu non-profit z siedzibą w San Francisco, zarządzająca serwisami internetowymi typu wiki o wolnej treści. Należy do ruchu społecznego Wikimedia(inne języki). Jest właścicielem serwerów i znaków towarowych projektów Wikimedia (Wikipedii oraz jej „projektów siostrzanych”). Została założona przez Jimmy’ego Walesa w 2003 w celu finansowania projektów Wikimedia.
W 2024 Fundacja zatrudniała ponad 640 pracowników i osiągnęła przychody rzędu 180 milionów USD. Od 2021 przewodniczącą rady powierniczej (organu zarządczo-nadzorczego) jest Natalija Tymkiw(inne języki). Od 2022 dyrektorką generalną jest Maryana Iskander(inne języki).
Jimmy Wales i Larry Sanger założyli Wikipedię w 2001 roku. Internetowa encyklopedia była początkowo finansowana przez Bomis, firmę Walesa nastawioną na zysk, i edytowana przez szybko rosnącą społeczność edytorów-wolontariuszy. Wczesna społeczność omawiała różne sposoby wspierania bieżących kosztów utrzymania i była zasadniczo przeciwna wyświetlaniu reklam na stronie[1].
20 czerwca 2003 Jimmy Wales ogłosił decyzję o założeniu fundacji utrzymującej Wikipedię i Nupedię (prekursorkę Wikipedii)[2]. Siedzibą Fundacji został St. Petersburg na Florydzie[3]. Nazwa Wikimedia jest złożeniem słów „wiki” i „media” (ten drugi człon w znaczeniu, jakie ma w liczbie mnogiej). Została wymyślona przez Sheldona Ramptona w marcu 2003 jako nazwa zbiorcza różnych serwisów internetowych, które w sposób „wiki” miałyby gromadzić zbiory różnego rodzaju – encyklopedie, wiadomości, książki, muzykę czy wideo[4].
W 2005 roku Fundacja uzyskała status status publicznej organizacji charytatywnej, określony w artykule 501(c)(3) amerykańskiego kodeksu podatkowego. Dzięki temu darowizny na rzecz Fundacji można odliczyć od federalnego podatku dochodowego[5].
25 września 2007 rada powiernicza Fundacji postanowiła, że nową siedzibą będzie San Francisco. Decyzję tę uzasadniono usytuowaniem podobnych organizacji, potencjalnych partnerów, wyspecjalizowanym rynkiem pracy oraz lepszą i tańszą komunikacją międzynarodową (szczególnie z krajami azjatyckimi)[6].
25 października 2021 Fundacja uruchomiła Wikimedia Enterprise, komercyjną usługę dostarczania treści Wikimedia odbiorcom, którzy korzystają z interfejsów API na dużą skalę, przede wszystkim przedsiębiorstwom Big Tech[7]. W czerwcu 2022 ogłoszono, że Google i Internet Archive zostały pierwszymi klientami usługi, ale tylko Google miało za nią płacić[8].
Statut Fundacji określa, że celem jest gromadzenie i rozwijanie zasobów edukacyjnych, a także ich efektywne rozpowszechnianie na całym świecie[9]. Misją organizacji jest utrzymywanie otwartych serwisów internetowych typu wiki, dostępnych bezpłatnie[10].
Fundacja utrzymuje się z darowizn zarówno osób fizycznych, jak i prawnych, oraz z licencjonowania prawa do użycia nazw i logo projektów na produktach i w ramach usług komercyjnych.
Oprócz Wikipedii, Fundacja prowadzi działalność innych wiki, które opierają się na modelu darmowej treści, a ich głównym celem jest rozpowszechnianie wiedzy. Są to:
Na czele Fundacji stoi Rada Powiernicza (Board of Trustees). W jej skład wchodzi od dziewięciu do szesnastu osób: fundator (Jimmy Wales), do ośmiu członków wybranych przez społeczność Wikimedia i afiliantów w drodze głosowania oraz do siedmiu dokooptowanych przez Radę ze względu na kompetencje[11]. Od czerwca 2021 p.o. przewodniczącej, a od października tego samego roku przewodniczącą Rady jest Natalija Tymkiw[12][13].
W styczniu 2016 Rada dokooptowała Arnnona Geshuriego(inne języki), zarządzającego działem HR Tesla Motors[14]. W tym samym miesiącu społeczność wolontariuszy wystosowała petycję przeciwko wyborowi Rady. Była to reakcja na informacje o związkach Geshuriego z aferą płacową w Dolinie Krzemowej i niewyjaśnione usunięcie Jamesa Heilmana(inne języki) z Rady[15]. Geshuri zrezygnował pod koniec stycznia 2016[16].
Rada może delegować swoje kompetencje do komitetów, w skład których mogą wchodzić wyłącznie jej członkowie. W 2024 istniały komitety: Wykonawczy, Audytu, Zarządczy, Produktu i Technologii oraz Spraw Społeczności[17]. Funkcjonuje także kilka gremiów doradczych, podległych Radzie Powierniczej, m.in. Affiliations Committee (rekomenduje przyjęcie organizacji do grona afiliantów WMF)[18].
Chaptery (na niebiesko)
Grupy użytkowników skupiające się na określonym terytorium (na zielono)
Wikimedia Foundation współpracuje z ok. 200 organizacjami i grupami należącymi do ruchu Wikimedia. Nie są to oddziały Fundacji przez nią zarządzane, lecz samodzielne podmioty, które zawarły umowy określające zasady współpracy między nimi a Wikimedia Foundation. Model stowarzyszenia z Wikimedia Foundation określa cztery typy afiliantów:
Pierwszym pracownikiem Wikimedia Foundation był Brion Vibber, deweloper oprogramowania MediaWiki. Został zatrudniony pod koniec 2004[23]. Przez niemal 20 lat liczba zatrudnionych rosła dynamicznie. W połowie 2005 w Wikimedia Foundation pracowało siedem osób (m.in. prawnik, rzecznik prasowy i trzy osoby w dziale technicznym)[24]. W roku budżetowym 2009–2010 było już 50 pracowników, w następnym – 78, w 2011–2012 planowano zatrudniać ok. 120 osób, a do 2013 – ponad 170 osób[25]. W 2015–2016 liczba pracowników wynosiła ok. 270–280[26]. 31 grudnia 2022 Fundacja zatrudniała 711 pracowników. Niewiele ponad połowa mieszkała w Stanach Zjednoczonych, a pozostali – w 56 innych krajach[27]. Na początku 2023 zapowiedziano bardziej powolny, łatwiejszy do utrzymania wzrost, ograniczenie wydatków na personel i zmniejszenie liczby stanowisk o 5%[28]. W kolejnych latach liczba pracowników została ustabilizowana na poziomie niecałych 650[29][30].
W planie na rok 2022–2023 podano, że ujednolicono zasady wynagradzania pracowników. Kształtując siatkę wynagrodzeń, uwzględniono cztery główne czynniki: zewnętrzne badanie mediany wynagrodzeń na podobnych stanowiskach w różnych branżach, koszty życia, branżę dla danego stanowiska i dostępny budżet. W tym czasie Fundacja zatrudniała specjalistów z 17 branż, w tym: nauki, komunikacji, udzielania grantów, prawnej, HR, finansów, fundraisingu oraz kilku związanych z IT (programowanie, inżynieria, design, zarządzanie produktem, analiza danych). Ustandaryzowano także nazwy stanowisk. Dla nie-menedżerów przewidziano pięć szczebli, od współpracownika (Associate) do głównego specjalisty (Principal), a dla menedżerów – cztery, od menedżera do wiceprezydenta[27].
W maju 2025 Fundacja miała następujące działy[31]:
Od czerwca 2006[39] stanowiska szefa działu prawnego i dyrektora wykonawczego (Executive Director) piastował Brad Patrick. Jego następcą od lipca 2007 był Mike Godwin[40]. W grudniu tego samego roku dyrektorką wykonawczą została Sue Gardner[41]. Gardner pełniła to stanowisko przez siedem lat, do maja 2014. Wtedy to zastąpiła ją Lila Tretikov[42]. Tretikov zrezygnowała z pracy w lutym 2016. Jej odejście było spowodowane krytyką jej planów zgłaszaną przez społeczność wikipedystów[43].
Od czerwca 2016 dyrektorką wykonawczą i generalną (Executive Director and Chief Executive Officer) została Katherine Maher[44]. Jej priorytetami było ustalenie nowej strategii ruchu społecznego Wikimedia i intensyfikacja działań ruchu w krajach rozwijających się. Maher odeszła z pracy w kwietniu 2021[45]. Od stycznia 2022 funkcję dyrektorki generalnej (CEO) pełni Maryana Iskander(inne języki)[46]. W maju 2025 Iskander ogłosiła, że w 2024, we współpracy z Radą Powierniczą i zespołem wykonawczym, zaczęła planować sukcesję i rekrutację kolejnego CEO, który ma zostać wybrany przed końcem roku 2025[47].