Wielki Lipnik

Wielki Lipnik
Veľký Lipník
Ilustracja
Ogólny widok z przełęczy pod Tokarnią
Flaga
Flaga
Państwo

 Słowacja

Kraj

 preszowski

Powiat

Lubowla

Starosta

Peter Labant[1]

Powierzchnia

27,51[2] km²

Wysokość

569[3] m n.p.m.

Populacja (2023)
• liczba ludności
• gęstość


901[4]
32,82[5] os./km²

Nr kierunkowy

+421 52[3]

Kod pocztowy

065 33[3]

Tablice rejestracyjne

SL

Położenie na mapie kraju preszowskiego
Mapa konturowa kraju preszowskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Wielki Lipnik”
Położenie na mapie Słowacji
Mapa konturowa Słowacji, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Wielki Lipnik”
Ziemia49°22′30″N 20°29′50″E/49,375000 20,497222
Strona internetowa
Cerkiew św. Michała

Wielki Lipnik[6] (słow. Veľký Lipník, węg. Nagyhársas, do 1899 Nagy-Lipnik) – wieś (obec) na słowackim Spiszu w powiecie Lubowla.

Historia

Założona została na prawie niemieckim w 1330 r. przez ród Görgyów. Początkowo były to dwie oddzielne miejscowości: Lipnik Stary i Wyżni. W okresie kolonizacji wołoskiej osadzili się w niej Wołosi. Z akt duszpasterskiej wizytacji z 1700 r. dowiadujemy się, że mieszkało tutaj „330 dusz greckokatolickich”, a dziesięcina pobierana była tylko w owsie, bo „żadne inne zboże tu nie rośnie”, a także, że była tutaj cerkiew św. Michała („w nędznym stanie”), szkoła i jeden nauczyciel. Wieś jednak rozwijała się; w 1820 r. było już 206 domów, później liczba ludności tak wzrosła, że zaczęło brakować pól uprawnych dla ich wyżywienia, epidemia cholery w 1831 tylko chwilowo zmniejszyła przyrost ludności. W 1849 r. bunt chłopski został krwawo stłumiony przez rząd austriacki. Z powodu przeludnienia pod koniec XIX wieku miała miejsce nasilona emigracja, głównie do USA. W 1913 r. miejscowość liczyła już 1150 Rusinów i 25 Żydów. W 1962 r. miejscowość liczyła 230 domów i około 900 mieszkańców.

Ludność

Wielki Lipnik zamieszkały jest głównie przez Łemków, którzy aż do II wojny światowej połączeni byli więzami rodzinnymi i gospodarczymi z Rusią Szlachtowską. Miejscowość ma typową dla słowackiego Spiszu zwartą zabudowę. Ludność oprócz rolnictwa zajmowała się dawniej również wędrownym druciarstwem. Po zakończeniu prac polowych wyruszali w wędrówkę scalając pęknięte garnki za pomocą drutu. Docierali w czasie tych wędrówek nawet do Niemiec, Rosji i krajów nadbałtyckich. Obecnie nadal jest to miejscowość rolnicza, zajmujące 2752 ha pola uprawne od 1982 r. uprawiane są przez miejscową spółdzielnię rolniczą.

Ludność bardzo długo zachowywała tradycyjną kulturę i regionalne stroje. Jeszcze do lat 60. istniały tradycyjne drewniane domy w stylu spiskim. Działa tutaj zespół pieśni i tańca, jeden z lepszych na Słowacji.

Położenie geograficzne i turystyka

Miejscowość położona jest na wysokości 540–580 m n.p.m. w dolinie rzeki Lipnik pod Wysokim Wierchem, na granicy dwóch regionów geograficznych: Pienin i Magury Spiskiej. Przebiega przez nią droga z Czerwonego Klasztora do miejscowości Hniezdne, gdzie krzyżuje się z drogą krajową nr 77 (do miejscowości Lubowla lub Biała Spiska).

W miejscowości jest źródło wody mineralnej o składzie podobnym do słynnej dawniej wody ze Śmierdzonki. Głównym zabytkiem jest greckokatolicka cerkiew św. Michała z 1794 r. z barokową kopułą na wieży, jedną nawą i kolistym prezbiterium. Znajduje się w niej ikonostas z początków XX w. i bogato zdobiony chór. Obok niej źródło zwane Źródłem św. Andrzeja z wodą mineralną o podobnym składzie, jak woda z Śmierdzonki. W centrum wsi duża lipa o czterech pniach (pomnik przyrody).

Szlaki turystyczne
Szlak czerwony czerwony: Wielki Lipnik – Przełęcz pod TokarniąAksamitkaPłaśnie – Czerwony Klasztor. 2.45 h, ↓ 3.15 h
Szlak czerwony czerwony: Wielki Lipnik – Wietrzny Wierch (Veterny vrch, Magura Spiska). 2.45 h

Przypisy

  1. Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-10-31]. (słow.).
  2. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 27,51S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
  3. a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
  4. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
  5. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
  6. Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. KSNG, 2013. s. 266. [dostęp 2017-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].

Bibliografia

  • Józef Nyka: Pieniny. Przewodnik. Wyd. IX. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006. ISBN 83-915859-4-8.
  • Pieniny. Mapa turystyczna 1:25 000. Piwniczna: Agencja Wydawnicza „Wit” s.c. ISBN 978-83-907671-3-9.

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!