Viola da gamba

Viola da gamba
gamba, wiola kolanowa
Ilustracja
Klasyfikacja naukowa

321.322-71
Chordofon złożony

Klasyfikacja praktyczna

instrument smyczkowy

Podobne instrumenty
Technika podchwytu stosowana przez gambistów: kciuk i palec wskazujący trzymają smyczek, palec wskazujący naciska na pręt, podczas gdy palec środkowy napina włosie. Początkowo nadgarstek jest zgięty (powyżej) i „otwiera się” w miarę pociągania smyczkiem (poniżej).

Viola da gamba [ˈvjɔːla da ˈɡamba] – dawny instrument muzyczny z grupy chordofonów smyczkowych, popularny w renesansie i baroku; używany do gry solowej i zespołowej (zazwyczaj do realizowania basso continuo).

Pierwsze viole pojawiły się już pod koniec XV wieku. Ich typowe formy ukształtowały się na przełomie XV i XVI w., dając początek m.in. rodzinie viol da gamba, z wieloma odmianami o różnej wielkości i stroju[1][2][3]. Już w XVI w. znane były gamby dyszkantowe, altowe, tenorowe, basowe małe i wielkie oraz subbasowe (kontrabasowe)[4].

Etymologia

Określenie da gamba (wł. gamba „noga”) wskazuje na sposób trzymania instrumentu podczas gry, czyli w pozycji pionowej, na nodze lub między kolanami. W XVII w. mniejsze gamby dyszkantowe trzymano czasem poziomo na przedramieniu[1][3].

Budowa

Pudło rezonansowe violi da gamba było kształtem zbliżone do korpusu skrzypiec[1]. Typowe cechy jej budowy to: płaska płyta spodnia nachylna ku szyjce (tzw. daszek), wysokie boczki, górne boczki spadziste w stosunku do szyjki, krawędzie płyt nie wystające poza boczki, wewnętrzne poprzeczki wzmacniające, otwory rezonansowe w kształcie litery C lub płomieniste[3][4][5]. Miała od 5 do 7 cienkich strun strojonych w kwartach i tercjach oraz 7 progów jelitowych na chwytniku zawiązywanych wokół szyjki i podstrunnicy[1][4][5][6].

Smyczek był nieco krótszy od używanego współcześnie. Trzymano go dłonią odwróconą wierzchem do dołu, tzw. podchwytem, z kciukiem i palcem wskazującym spoczywających od góry na pręcie i środkowym palcem na włosiu. Smyczkowano ruchem popychającym, od końca smyczka ku żabce, a nie ruchem pociągającym, stosowanym współcześnie[3].

Brzmienie gamb było łagodne, ciemne i ciche[3][4]. Niski wolumen dźwięku był jedną z przyczyn zastąpienia gamb przez mocniejsze brzmieniowo skrzypce[4]. W połowie XX w. viole da gamba znów zyskały na popularności z powodu zainteresowania dawnymi technikami wykonawczymi. Jednym z najbardziej znanych współczesnych gambistów jest Jordi Savall.

Główne odmiany gamb

Odmiana tenorowa

Odmiana podstawowa, powszechnie utożsamiana z violą da gamba. Instrument sześciostrunowy, długości od 50 do 58 cm[3], z kwartowo-tercjowym strojem (G c f a d¹ g¹)[6] lub (A d g h e¹ a¹)[3]. Od połowy XVII w. chętnie wykorzystywana przez kompozytorów barokowych[7], np. Sonaty gambowe Johanna Sebastiana Bacha (3 sonaty na violę da gamba/ wiolonczelę i b.c., BWV 1027–1029). Istniała też jej pięciostrunowa wersja altowa, bez najniższej struny (c f a d¹ g¹)[6].

Odmiana dyszkantowa

Zwana też dessus de viole[4]. Gamba sześciostrunowa, długości od 32 do 45 cm[3], ze strojem kwartowo-tercjowym (d g c¹ e¹ a¹ d²)[3][6]. We Francji była też w użyciu dyszkantowa pardessus de viole, z najwyższą struną g²[4].

Odmiana barytonowa

Baryton, viola di bardone.

Odmiana kontrabasowa

Kontrabasowa viola da gamba, zwana też contrabasso[6], stała się prototypem dzisiejszego kontrabasu[1][5]. Sześciostrunowa, o długości od 61 do 76 cm[3], ze strojem kwartowo-tercjowym (D1 G1 С E A d)[3][6]. Była instrumentem zespołowym, zazwyczaj realizującym basso continuo[3]. W XVII w. zrezygnowano z progów na jej podstrunnicy, a w XVIII w. zmniejszono liczbę strun do czterech[1]. Znana jest też violone da gamba, o wyższym stroju (G1 С F A d g)[6].

wyk. Phillip W. Serna, viola da gamba

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d e f Andrzej Chodkowski (red.), Encyklopedia muzyki, Warszawa: PWN, 1995, s. 461, 934-935, ISBN 83-01-11390-1.
  2. viol, [w:] Gordon Campbell, The Oxford Dictionary of the Renaissance, Oxford University Press, 2006, ISBN 978-0-19-172779-5, via Oxford Reference [dostęp 2020-11-24] (ang.).
  3. a b c d e f g h i j k l Curt Sachs, Historia instrumentów muzycznych, Kraków: PWM, 1989, s. 324-328, ISBN 83-224-0324-0 (pol.).
  4. a b c d e f g Ulrich Michels, Atlas muzyki, t. I, Warszawa: Pruszyński i S-ka, 2002, s. 38-39, ISBN 83-7255-085-9 (pol.).
  5. a b c Mieczysław Drobner, Instrumentoznawstwo i akustyka, Kraków: PWM, 1986, s. 44-46, ISBN 83-224-0259-7 (pol.).
  6. a b c d e f g Dorothea Baumann, Streichinstrumente des Mittelalters und der Renaissance: Bautechnische, dokumentarische und musikalische Hinweise zur Spieltechnik, „Music in Art”, Vol. 24, 1999, s. 35-36, ISSN 1522-7464, via Jstor [dostęp 2020-11-26] (niem.).
  7. Ian Woodfield, Viola da gamba., [w:] Stanley Sadie (red.), The New Grove Dictionary of Music and Musicians, wyd. 2, t. vol. V, Oxford University Press, 2004, ISBN 978-0-19-517067-2 (ang.).

Read other articles:

Highest mountain in Greece This article is about the mountain in Thessaly. For the Martian inactive volcano, see Olympus Mons. For other mountains with this same name, see List of peaks named Olympus. For other uses, see Olympus. Mount OlympusImage of Mount Olympus in daytimeHighest pointPeakMytikasElevation2,917.727 m (9,572.60 ft)[1]Prominence2,353 m (7,720 ft)[2]Parent peakElferkofel[2]Isolation254 km (158 mi) ListingCountry h...

 

Дрински корпусПостојање1992—1996.Место формирања:ВласеницаФормацијакорпусЈачина18.000[1]по формацији: 21.464[2]просечно: 18.000[1]ДеоВојске Републике СрпскеАнгажовањеОперација ДринаОперација Мач-1Операција КривајаОперација СтупчаницаОперација СпречаПокушај деблока

 

Knife associated with the Gurkhas of Nepal Khukri, Khukuri and Kukuri redirect here. For other uses, see Kukri (disambiguation). Kukri A kukri with sheathTypeBladed melee weapon, utility toolPlace of originGorkha KingdomService historyIn servicec. 7th century – present[1]Used byGurkhas and Kiratis (natively)WarsGurkha WarAnglo-Afghan WarsSino-Nepalese WarThird Nepal–Tibet WarWorld War IWorld War II1962 Sino-Indian WarSecond Indo-Pakistani War1967 Sino-Ind...

Rabensteiner im Jahr 1918 Rabensteiner und ein Mitbruder als Studenten in Heiligenkreuz P. Alberich Rabensteiner OCist (* 28. Januar 1875 in Villanders in Südtirol als Alois Rabensteiner; † 2. April 1945 in Wiener Neustadt) war Zisterzienser des Stifts Heiligenkreuz und Prior sowie Administrator im Priorat Neukloster, Niederösterreich. Inhaltsverzeichnis 1 Leben 2 Literatur 3 Weblinks 4 Einzelnachweise Leben Alois Rabensteiner trat 1898 in Heiligenkreuz in den Zisterzienserorden ein und e...

 

Einfahrt Der Truppenübungsplatz Gaižiūnai (lit. Gaižiūnų poligonas) ist ein Truppenübungsplatz in Litauen. Er befindet sich beim Dorf Gaižiūnai in der Rajongemeinde Jonava, im Bezirk Kaunas, Mittellitauen. Das Territorium beträgt 5520 ha. Der Truppenübungsplatz Gaižiūnai wurde 1930 gegründet. Davor hatten Litauische Streitkräfte den Truppenübungsplatz Varėna im Bezirk Alytus in Südlitauen.[1] In Sowjetlitauen wurde der Truppenübungsplatz Gaižiūnai von der Sow...

 

Peta Saulxures-sur-Moselotte. Saulxures-sur-Moselotte merupakan sebuah komune di departemen Vosges yang terletak pada sebelah timur laut Prancis. Lihat pula Komune di departemen Vosges Referensi INSEE lbsKomune di departemen Vosges Les Ableuvenettes Ahéville Aingeville Ainvelle Allarmont Ambacourt Ameuvelle Anglemont Anould Aouze Arches Archettes Aroffe Arrentès-de-Corcieux Attignéville Attigny Aulnois Aumontzey Autigny-la-Tour Autreville Autrey Auzainvilliers Avillers Avrainville Avranvil...

الدوري الإسباني الدرجة الثانية 2017–18 تفاصيل الموسم دوري الدرجة الثانية الإسباني  النسخة 87  البلد إسبانيا  التاريخ بداية:20 أغسطس 2017  نهاية:16 يونيو 2018  المنظم الاتحاد الملكي الإسباني لكرة القدم  البطل رايو فايكانو  الهابطون نادي برشلونة ب،  وإشبيلية أتلتي

 

Combination of electronics and mechanics MechatronicsOccupationNamesMechatronics EngineerOccupation typeEngineeringActivity sectorsElectrical and mechanical industry, engineering industrySpecialtyMechanical engineering, electrical/electronics engineering, computer engineering, software programming, system engineering, control system, smart and intelligent system, automation and roboticsDescriptionCompetenciesMultidisciplinary technical knowledge, electro-mechanical system design, system integ...

 

Condition caused by a microdeletion on the long arm of chromosome 22 Medical conditionDiGeorge syndromeOther namesDiGeorge anomaly,[1][2] velocardiofacial syndrome (VCFS),[3] Shprintzen syndrome,[4] conotruncal anomaly face syndrome (CTAF),[5] Takao syndrome,[6] Sedlackova syndrome,[7] Cayler cardiofacial syndrome,[7] CATCH22,[7] 22q11.2 deletion syndrome[7]A child with characteristic facial features of DiGeorge s...

Artikel ini terlalu bergantung pada referensi dari sumber primer. Mohon perbaiki artikel ini dengan menambahkan sumber sekunder atau tersier. (Pelajari cara dan kapan saatnya untuk menghapus pesan templat ini) SMA Negeri 1 BandungInformasiDidirikan1950JenisNegeriAkreditasiANomor Statistik Sekolah301026006037Nomor Pokok Sekolah Nasional20219271Kepala SekolahTuti Kurniawati, S.Pd., M.Pd.(Desember 2021-sekarang)Ketua KomiteDrs. Arief Syaifudin, S.H.Jumlah kelas11 kelas setiap ting...

 

Економічна наука Загальні поняття Економісти Економічне зростання Закони Макроекономіка Мікроекономіка Історія Класична — Неортодоксальна Наукові школи Національні рахунки Нейроекономіка Періодика Політекономія Політика Система Соціальне забезпечення Фінанси...

 

Philosophical view that some states of mind, as commonly understood, do not exist Eliminative materialism (also called eliminativism) is a materialist position in the philosophy of mind. It is the idea that the majority of mental states in folk psychology do not exist.[1] Some supporters of eliminativism argue that no coherent neural basis will be found for many everyday psychological concepts such as belief or desire, since they are poorly defined. The argument is that psychological ...

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Balboa, León – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (December 2012) (Learn how and when to remove this template message) Place in Castile and León, SpainBalboa Coat of armsBalboaCoordinates: 42°42′23″N 6°55′23″W / 42.70639°N ...

 

American rapper (born 1990) Not to be confused with Yo Gotti. YGYG in 2015Background informationBirth nameKeenon Dequan Ray JacksonBorn (1990-03-09) March 9, 1990 (age 33)Compton, California, U.S.GenresWest Coast hip hopgangsta rapdirty rapOccupation(s)RappersongwriteractorYears active2008–presentLabelsEpic4HunnidDef JamCTE WorldInterscope Children2Website4hunnid.com Musical artist Keenon Dequan Ray Jackson[1] (born March 9, 1990),[2] known professionally as YG (short f...

 

American military officer and fighter pilot 2nd lieutenantfAndrew D. TurnerTurner in September 1944Nickname(s)JugsBorn(1920-01-06)January 6, 1920Washington D.C.DiedSeptember 14, 1947(1947-09-14) (aged 27)Lockbourne Army AirfieldBuriedArlington National CemeteryAllegianceUnited States of AmericaService/branchUnited States Army Air ForcesYears of service1942-1947Rank2nd lieutenantCommands held100th Fighter SquadronBattles/warsWorld War IIAwards Air Medal Congressional Gold Medal award...

Binary star in the constellation Lupus GG Lupi A light curve for GG Lupi, plotted from TESS data[1] Observation dataEpoch J2000      Equinox J2000 Constellation Lupus Right ascension 15h 18m 56.3747s[2] Declination −40° 47′ 17.597″[2] Apparent magnitude (V) 5.58 - 6.11[3] Characteristics Spectral type B7V (primary) B9V (secondary) U−B color index −0.46[4] B−V color index −...

 

  لمعانٍ أخرى، طالع وجدة (توضيح).   وجدة عاصمة المساجدمدينة الألفية شارع محمد الخامس وجدة وجدة الموقع الجغرافي تقسيم إداري البلد المغرب[1][2] عاصمة لـ جهة الشرقعمالة وجدة أنكاد  عمالة وجدة أنجاد المسؤولون العمدة محمد عزاوي.[3] خصائص جغرافية إحداثيات 34°41...

 

يو إف سي على فيول تي في: موساوي ضد لطيفي الجهة المنظمة يو إف سي  الرياضة فنون القتال المختلطة  البلد الولايات المتحدة  يو إف سي 158    تعديل مصدري - تعديل   يو إف سي على فيول تي في: موساوي ضد لطيفي (بالإنجليزية: UFC on Fuel TV: Mousasi vs. Latifi)‏ هو حدث لفنون القتال المختلطة نظم...

Proprietary adware BitTorrent client This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: ΜTorrent – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (March 2015) (Learn how and when to remove this template message) μTorrentOriginal author(s)Ludvig StrigeusDeveloper(s)Rainberry, Inc.Initial releaseSeptember 18,...

 

PlayerPoster promosi untuk Musim 1Hangul플레이어 GenreRealitasRagamKomediNegara asalKorea SelatanBahasa asliKoreaJmlh. musim2Jmlh. episode Musim 1: 21 Musim 2: 8 ProduksiLokasi produksiKorea SelatanDurasi75 menitRilis asliJaringantvN, XtvNFormat gambarHDTV 1080iRilis Musim 1: 14 Juli – 8 Desember 2019 (2019-12-8) Musim 2: 1 Februari – 21 Maret 2020 (2020-3-21) Player 7[1][2] (Hangul: 플레이어; RR: Peull...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!