W 1963 ukończył studia z zakresu handlu zagranicznego w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Pradze, później studiował we Włoszech (1966) i w USA (1969)[2]. W 1968 uzyskał stopień kandydata nauk[3]. Do 1970 był pracownikiem naukowym w instytucie ekonomicznym Czechosłowackiej Akademii Nauk. Później był zatrudniony na różnych stanowiskach w czechosłowackim banku centralnym. W 1987 przeszedł do instytutu analiz przy ČSAV[1].
Po przemianach ustrojowych obok działalności politycznej nadal prowadził działalność dydaktyczną. W 1991 uzyskał kolejny stopień naukowy w zakresie ekonomii na Uniwersytecie Karola w Pradze, a w 1995 objął stanowisko profesorskie na macierzystej uczelni[3].
W 1990 i 1992 uzyskiwał mandat do jednej z izb Zgromadzenia Federalnego[4][5]. W październiku 1990, po powołaniu oficjalnego przewodniczącego OF, został wybrany na tę funkcję[6]. Na początku 1991 ugrupowanie uległo jednak rozkładowi. W kwietniu 1991 Václav Klaus zainicjował powołanie i stanął na czele Obywatelskiej Partii Demokratycznej[3]. Formacją tą kierował nieprzerwanie do grudnia 2002[2].
Wygrana ODS w wyborach w 1992 umożliwiła Václavowi Klausowi objęcie stanowisko premiera Czech, do czego doszło 2 lipca. Wcześniej już zawarł porozumienie z Vladimírem Mečiarem odnośnie do likwidacji federacji. Od 1 stycznia 1993 kontynuował pracę na stanowisku premiera, kierując pierwszym rządem niepodległych Czech. Do 2 lutego 1993, tj. do dnia zaprzysiężenia prezydenta Václava Havla, wykonywał jednocześnie obowiązki głowy państwa[1]. Jako minister finansów i premier inicjował reformy prowadzące do przekształcenia socjalistycznej gospodarki centralnie planowej w gospodarkę rynkową; jednym z istotnych elementów tego procesu stała się tzw. prywatyzacja kuponowa[3]. Przeprowadzone zmiany przyczyniły się do zahamowania recesji, spadku od 1992 inflacji i stopniowego wzrostu PKB[1].
W wyborach w 1996 uzyskał mandat deputowanego do Izby Poselskiej[7]. Wspierająca go dotąd koalicja nie uzyskała jednak większości w tej izbie (99 na 200 mandatów). Lider ODS pozostał premierem dzięki porozumieniu zawartemu z opozycyjną Czeską Partią Socjaldemokratyczną[1]. Pogarszająca się sytuacja gospodarcza wymusiła cięcia budżetowa. Pojawiły się też niejasności co do finansowania ODS. W listopadzie 1997, po sporach w ramach koalicji, Václav Klaus podał się do dymisji[3]. W styczniu 1998 powstał nowy techniczny gabinet, na czele którego stanął Josef Tošovský.
W przedterminowych wyborach w tym samym roku polityk z powodzeniem ubiegał się o reelekcję[8]. Najwięcej mandatów uzyskali wówczas socjaldemokraci Miloša Zemana, który stanął na czele mniejszościowego rządu – jego wybór umożliwiło porozumienie z ODS[3]. Václav Klaus w jego ramach objął w lipcu 1998 funkcję przewodniczącego Izby Poselskiej, którą pełnił do końca kadencji w lipcu 2002[3][8]. W wyborach w 2002 po raz trzeci zdobył mandat deputowanego[9]. ODS ponownie przegrała wówczas z socjaldemokratami. Na jej czele stanął Mirek Topolánek, a Václav Klaus został honorowym przewodniczącym partii[3].
Prezydent Czech
W 2003 kandydował w dokonywanych przez parlament wyborach prezydenckich. W głosowaniach ze stycznia nie uzyskiwał większości. W głosowaniu z 28 lutego otrzymał natomiast 142 głosy, pokonując reprezentującego socjaldemokratów Jana Sokola. Jego wybór na urząd prezydenta umożliwili wówczas dość niespodziewanie parlamentarzyści z Komunistycznej Partii Czech i Moraw[1][3]. Václav Klaus stanowisko to objął 7 marca 2003[1]. W trzecim głosowaniu podczas drugiej sesji z 15 lutego 2008 został wybrany na drugą kadencję. Otrzymał wówczas 141 głosów, pokonując kandydata Czeskiej Partii Socjaldemokratycznej Jana Švejnara[10]. 7 marca 2013 zakończył pełnienie drugiej pięcioletniej kadencji.
Na początku marca 2013, kilka dni przed końcem drugiej kadencji, Senat wszczął procedurę impeachmentu poprzez przegłosowanie wniosku o postawienie prezydenta przed Sądem Konstytucyjnym. Za tą decyzją opowiedziało się 38 senatorów, a 30 było przeciw. Wnioskujący zarzucali prezydentowi uchybienia i naruszenia konstytucji, m.in. niezapełnienie wakatu w Sądzie Konstytucyjnym i niepodpisanie unijnego traktatu o funduszu ratunkowym dla strefy euro pomimo ratyfikacji przez parlament i przyjęcia przez rząd. Głównym punktem oskarżenia była natomiast ogłoszona w styczniu 2013 amnestia, która objęła 17 tysięcy skazanych. Opozycja zarzuciła prezydentowi przygotowanie amnestii celem wypuszczenia z więzień skorumpowanych biznesmenów, o związki z którymi go posądzano. W przypadku skazania Klaus straciłby możliwość kandydowania w wyborach i prezydencką emeryturę[11]. Václav Klaus uważał natomiast, że amnestia, która w dużym stopniu objęła osoby podejrzane o przestępstwa gospodarcze, była uzasadniona z uwagi na to, że niepowodzenie w działalności gospodarczej nie jest tożsame ze świadomym oszustwem. Ponadto objęła ona też postępowania, które trwały dłużej niż 8 lat, co zdaniem prezydenta świadczyło o nieudolności wymiaru sprawiedliwości, która ośmieszała państwo[12]. Pod koniec marca wniosek o wszczęcie postępowania został jednak przez Sąd Konstytucyjny niejednogłośną decyzją oddalony z uwag na koniec prezydenckiej kadencji[13].
Poglądy
Unia Europejska
Václav Klaus jest eurosceptykiem o poglądach konserwatywno-liberalnych. Nie był jednak przeciwnikiem Unii Europejskiej; twierdził, że nie ma alternatywy dla tej organizacji. Jednocześnie wskazał, iż UE powinna powrócić do swych demokratycznych korzeni, a najważniejsze decyzje (jak ratyfikacja traktatu lizbońskiego) powinny być podejmowane zgodnie z wolą większości społeczeństwa wyrażaną w referendach[14]. Sprzeciwiał się procesowi centralizacji władzy w UE i nadmiernej ingerencji w gospodarkę. Jako najważniejsze wartości, którymi powinna kierować się Europa, określił wolność, suwerenność i demokrację[14]. Jest zwolennikiem tzw. Europy ojczyzn. Jest przeciwnikiem przyjęcia euro przez Czechy (gdyż oznaczałaby rezygnację z niezależnej polityki monetarnej)[15].
W lutym 2009 Václav Klaus przemawiał w Parlamencie Europejskim, gdzie wyraził swoje poparcie dla idei Unii Europejskiej. Zadał również pytanie, czy decyzyjność w Brukseli nie stała się zbyt scentralizowana, a ówczesny wygląd integracji określił jako dogmat, który nie podlega możliwościom krytyki i zmiany. Wyraził również pogląd, że instytucjonalny charakter UE nie jest celem samym w sobie, lecz są nimi wolność i dobrobyt obywateli (wyrażony poprzez wolny rynek). Wskazał na odchodzenie od demokratycznych standardów poprzez wybieranie rządzących poprzez biurokrację, a wzmocnienie centralizacji jego zdaniem niosło niebezpieczeństwo dla krajów członkowskich. Część z europosłów na znak protestu opuściła salę obrad[16].
Zmiana klimatu
Publicznie negował teorię o wpływie człowieka na globalne ocieplenie. Skrytykował też Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu jako w jego ocenie grupę upolitycznionych naukowców z jednostronnymi opiniami i zadaniami[17]. Jest autorem wydanej w 2007 książki Modrá, nikoli zelená planeta, w której przedstawił własne poglądy na zmianę klimatu[18].
Błękitna planeta w zielonych okowach. Co jest zagrożone: klimat czy wolność?, Przedsiębiorstwo Wydawnicze Rzeczpospolita, Warszawa 2008, ISBN 978-83-61565-32-1.
_(cropped).JPG)
