Tomasz Jan Wesołowski (ur. 9 września 1950[1][2] w Bydgoszczy[1], zm. 27 lipca 2021[3]) – polski zoolog, profesor nauk biologicznych, profesor Instytutu Zoologicznego i Pracowni Biologii Lasu Wydziału Nauk Biologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego[4].
Życiorys
Studia biologiczne odbył w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu[5] na Wydziale Biologii[1] w latach 1968–1973[6]. Pracował jako asystent w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Siedlcach[1]. Od 1977 był związany z Uniwersytetem Wrocławskim[5], podjął tamże pracę w Zakładzie Ekologii Ptaków Instytutu Zoologicznego[1]. Stopień doktora nauk przyrodniczych uzyskał w 1980 na Uniwersytecie Wrocławskim[1] na podstawie rozprawy pt. Zachowanie terytorialne i ekologia populacji świstunki leśnej (Phylloscopus sibilatrix) w warunkach Białowieskiego Parku Narodowego, w 1981 został adiunktem w Zakładzie Ekologii Ptaków Instytutu Zoologicznego[1], a w roku 2011 przeniósł się do utworzonej przez siebie jednostki – Pracowni Biologii Lasu[7]. Uzyskał stopień doktora habilitowanego w 1988 na podstawie rozprawy pt. Polygyny in three temperate forest passerines (with a critical reevaluation of hypotheses for the evolution of polygyny) na Uniwersytecie Wrocławskim[1]. Został członkiem założycielem Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków w 1991[8], którego był prezesem[4]. Od 1991 roku był członkiem Rady Naukowej Białowieskiego Parku Narodowego[1] przez ponad 20 lat[6]. Był członkiem Rady Ekologicznej przy Prezydencie RP[8] w latach 1993–1995[6]. 16 sierpnia 1999 nadano mu tytuł profesora nauk biologicznych[4]. Objął funkcję profesora zwyczajnego Instytutu Zoologicznego i Pracowni Biologii Lasu Wydziału Nauk Biologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego[4]. Był kierownikiem Zakładu Ekologii Ptaków Uniwersytetu Wrocławskiego w latach 2004-2010[6], a od 2011 kierownikiem Pracowni Biologii Lasu, nowej jednostki na Wydziale Nauk Biologicznych UWr, której utworzenie zainicjował[6]. W latach 2009–2013 pełnił funkcję prezydenta European Ornithologists’ Union[5][7].
Jako biologiem środowiskowym zajmował się głównie rozmaitymi aspektami ekologii, zachowania i ochrony ptaków, prowadził również badania nad innymi organizmami leśnymi. Większość swoich badań naukowych realizował w Puszczy Białowieskiej, gdzie prowadził badania od 1974[6]. Nieprzerwanie od 1975 uczestniczył w zainicjowanym przez profesora Ludwika Tomiałojcia[8] prowadzonym tamże monitoringu ptaków lęgowych[9], jednym z najdłużej trwających w świecie badań środowiskowych (przez wiele lat koordynował ten program). Intensywnie działał na rzecz objęcia całej polskiej części Puszczy Białowieskiej, najcenniejszego europejskiego lasu, ochroną w ramach parku narodowego[7][6]. W 2017 protestował przeciwko wycince w Puszczy Białowieskiej[6] (zob. gospodarka leśna w Puszczy Białowieskiej). Został powołany na eksperta Unii Europejskiej podczas procesu przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Luksemburgu (2017–2018) przeciwko Polsce w sprawie tejże wycinki, którą udało się powstrzymać m.in. dzięki jego zaangażowaniu[6]. Jego sylwetka jako obrońcy puszczy została przedstawiona przez Archiwum Osiatyńskiego wśród osób zasłużonych dla ochrony przyrody[10]. Był także współorganizatorem światowych kongresów ornitologicznych[6].
Był członkiem Polskiego Towarzystwa Zoologicznego, Polskiego Towarzystwa Ekologicznego, Association for the Study of Animal Behaviour(inne języki), British Ecological Society, Cooper Ornithological Society(inne języki) oraz International Ornithological Committee[8]. Został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi w 2014[6].
Publikacje
Jego dorobek naukowy liczy około 300 pozycji, a większość publikacji oryginalnych ukazała się w najważniejszych i najbardziej wpływowych czasopismach międzynarodowych, takich jak: „The American Naturalist”, „Ardea(inne języki)”, „Biological Conservation(inne języki)”, „Condor”, „Ibis”, „Journal of Animal Ecology(inne języki)”, „Journal of Avian Biology(inne języki)”, „Oecologia(inne języki)”[8].
Brał udział w tworzeniu Polskiej czerwonej księgi zwierząt w 1992 roku[8]. Od 1997 roku uczestniczył w Radzie Redakcyjnej czasopisma „Birds of Western Palaearctic Update”[8], a od 1998 roku w Radzie Redakcyjnej „Acta Ornithologica”[8].
Prace:
- 1997: The EBCC Atlas of European Breeding Birds(inne języki) (pol. Europejski Atlas Ptaków Lęgowych; wybrane rozdziały)[8]
- 2005: The avifauna of Białowieża Forest: a window into the past[4]
- 2005: Effects of forest management on Three-toed Woodpecker Picoides tridactylus distribution in the Białowieża Forest (NE Poland): conservation implications[4]
- 2008: Late leaf development in pendunculate oak (Quercus robur): An antiherbivore defence?[4]
- 2009: Changes in breeding phenology and performance of Wood Warblers Phylloscopus sibilatrix in a primeval forest: a thirty-year perspective[4]
- 2012: Dark Tree Cavities – a Challenge for Hole Nesting Birds?[4]
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i Nowi profesorowie. „Przegląd Uniwersytecki. Pismo Uniwersytetu Wrocławskiego”. 12 (45), s. 14, 1999-12. ISSN 1425-798X.
- ↑ Puszcza jest naszą rafą koralową. Rozmowa z prof. Tomaszem Wesołowskim [online], dzikiezycie.pl [dostęp 2019-09-05] .
- ↑ Zmarł prof. Tomasz Wesołowski [online], Wydział Nauk Biologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, 2 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-02] .
- ↑ a b c d e f g h i Prof. Tomasz Jan Wesołowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2019-09-04] .
- ↑ a b c Antoni Marczewski: Blaski i cienie bycia dziuplakiem, czyli ZEBinarium z prof. Wesołowskim. [w:] BirdWatching.pl [on-line]. 2011-11-02. [dostęp 2020-11-17].
- ↑ a b c d e f g h i j k Aleksandra Gieczys-Jurszo: Alfabet Buntu – Tomasz Wesołowski. [w:] Archiwum Osiatyńskiego [on-line]. 2018-10-30. [dostęp 2020-11-17].
- ↑ a b c Lesza dla Puszczy: W żywym muzeum. [w:] Puszcza Białowieska [on-line]. 2020-06-30. [dostęp 2020-11-17].
- ↑ a b c d e f g h i Nowi profesorowie. „Przegląd Uniwersytecki. Pismo Uniwersytetu Wrocławskiego”. 12 (45), s. 15, 1999-12. ISSN 1425-798X.
- ↑ Tomasz Maciąg: Wieloletnie trendy liczebności wybranych gatunków wróblowych w trakcie wiosennej i jesiennej migracji przez polskie wybrzeże Bałtyku (praca magisterska). Gdańsk: Uniwersytet Gdański. Wydział Biologii, 2017, s. 9.
- ↑ Alfabet Buntu – Obrona przyrody. [w:] Archiwum Osiatyńskiego [on-line]. [dostęp 2020-11-17].
Identyfikatory zewnętrzne:
