Dom Johanna Gottlieba Kalidego w którym urodził się Theodor Erdmann Kalide, stan na 2020 rokTablica poświęcona Kalidemu na ścianie jego domu (2020)Nagrobek na Cmentarzu Hutniczym w Gliwicach (po prawej)
Był drugim z kolei, po starszym o 6 lat Wilhelmie, synem niemieckiego inspektora hutniczego Gottlieba Kalide z miejscowej huty żelaza i Górnoślązaczki, pochodzącej z Nakła Śląskiego - Charlotty Wilhelminy Beck. Miał jeszcze siostrę - Alwinę, przyszłą żonę Franza Winklera. Przyszedł na świat w jednym z pierwszych budynków, tworzących osadę królewskohucką (stawianych w latach 1798-1802)[1].
Edukację rozpoczął w szkole brackiej (Knappschaftsschule) w Królewskiej Hucie, następnie od 1816 uczęszczał do nowo utworzonego gimnazjum w Gliwicach. Zamieszkiwał wówczas u pracującego w Królewskiej Odlewni Żeliwa w Gliwicach brata Wilhelma. Szybko jednak przerwał naukę i już w 1817 r. podjął pracę jako elew (uczeń) w hucie „Królewskiej", a następnie we wspomnianej Królewskiej Odlewni Żeliwa, jako pracownik modelarni. Kształcił się pod okiem Friedricha Wilhelma Ludwiga Beyerhausa[2].
W 1819 udał się do Berlina, gdzie uczęszczał na zajęcia do Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych, najpierw jako wolny słuchacz, a następnie jako student. Pobierał nauki u wybitnych mistrzów: Johanna Gottfrieda Schadowa i Chrystiana Daniela Raucha. Już w latach 20. XIX wieku Kalide zyskał sławę plastyka postaci zwierzęcych, szczególnie dzięki umiejętności tworzenia naturalnie ukształtowanych modeli śpiących i czuwających lwów[3].
Królewska Odlewnia Żeliwa w Gliwicach, jako fundator stypendium, zawarła w 1824 z Kalide nowy kontrakt, w którym zobowiązał się on do wykonywania i posyłania z Berlina do odlewni w Gliwicach modeli swoich prac, według których można było wykonywać formy odlewnicze. W ten sposób odlewnia poszerzyła swój asortyment, a modele zamieszczone zostały w katalogu wyrobów[4].
24 grudnia 1831 Kalide został mianowany artystą rzeźbiarzem akademickim i rozpoczął w Berlinie samodzielną działalność, którą prowadził do 1856. Jego pracownia znajdowała się w Berlinie, w pobliżu Bramy Brandenburskiej, na rogu Unter den Linden oraz Pariser Platz[5]. Jednocześnie utrzymywał współpracę z gliwicką odlewnią, którą zakończyła dopiero śmierć rzeźbiarza w 1863[6].
W 1824 w Berlinie odbyła się wystawa gipsowych modeli dwóch lwów (śpiącego i czuwającego) autorstwa Kalide.
W 1836 wykonał rzeźbę Chłopca z łabędziem. Znalazła się ona w katalogu gliwickiej odlewni. Została, na podstawie modelu, wykonana w wielu egzemplarzach. Jeden z egzemplarzy wystawiany był na wystawie światowej w Londynie w 1852. Inny egzemplarz do 1912 był umieszczony na rynku w Królewskiej Hucie, obok miejskiej fontanny, a obecnie jest ustawiony na chorzowskim Placu Matejki, a inny z odlewów ustawiony jest w Gliwicach. Pozostałe egzemplarze znajdziemy między innymi w Mińsku, Czeladzi i w dawnej królewskiej rezydencji Osborne House na wyspie Wight.
W 1838, po 6 latach pracy ukończył „Wazę prowincji pruskich" przeznaczoną dla Nowego Pałacu w Parku Sanssouci.
Dobrze rozwijającą się karierę rzeźbiarza przerywa wykonanie i przedstawienie w 1848 roku gipsowego modelu rzeźby „Bachantki na panterze" ukazującej postać nagiej, pijanej kobiety leżącej na wznak na grzbiecie pantery. Dwór królewski dopatrzył się w tym dziele alegorii Wiosny Ludów i zrezygnował ze składania mu dalszych zleceń. Szwagier, Franz Winckler, zobaczywszy wykonany w carraryjskimmarmurze oryginał, zaszokowany, odesłał rzeźbę Kalidemu, nie żądając zwrotu płaconej należności. Zapisaną w testamencie córce rzeźbiarza „Bachantkę..." w 1878 roku kupuje berlińska Galeria Narodowa. Obecnie, uszkodzona w wyniku II wojny światowej (postać kobiety, podobnie jak pantery, ma utrącone kończyny), była wystawiona w galerii mieszczącej się w kościele Friedrichswerde. W 2013 roku Muzeum w Gliwicach na okresowej wystawie wystawiło niewielki (wymiary: wys. 42 cm x szer. 53,5 cm x głębokość 26 cm) odlew z brązu „Bachantki na panterze" przypisywany Kalidemu[7].
W 1852, z okazji 50-lecia uruchomienia pierwszego wielkiego pieca w hucie Królewskiej (niem. Königshütte), na wzgórzu w Królewskiej Hucie (ob. Chorzów) postawiono pomnik Friedricha Wilhelma von Redena, autorstwa Theodora Erdmanna Kalide. Pomnik ten, zniszczony w lipcu 1939 r. przez działaczy „Związku Stowarzyszeń Polskich Chorzowian”, odbudowany i ponownie odsłonięty rok później, i powtórnie usunięty po zajęciu Chorzowa przez Polaków w 1945 r.
Dnia 6 września 2002 na Placu Hutników w Chorzowie postawiono pomnik hr. Redena, autorstwa tyskiego rzeźbiarza Augusta Dyrdy. Dokonał on rekonstrukcji pierwszego pomnika, którego autorem był Theodor E. Kalide.
Życie prywatne rzeźbiarza nie było udane. Ożenił się z Friederiką Kohl, modelką która pozowała mu do „Bachantki...", mieli dwie córki, lecz małżeństwo rozpadło się. Kalide popadł w alkoholizm, zamieszkał u brata w Gliwicach gdzie zmarł; został pochowany na Cmentarzu Hutniczym w Gliwicach. Jego grób został odrestaurowany w 2005.
Jest patronem ulicy w Chorzowie, przy której znajduje się zabytkowy dom, w którym rzeźbiarz się urodził.
O T. Kalide, m.in. w: A. Kuzio-Podrucki, Tiele-Wincklerowie. Arystokracja węgla i stali, Bytom 2006. - info o książce na stronie: Śląska szlachta i arystokracja
Janusz Modrzyński (red.): Chorzowski słownik biograficzny. Chorzów: Muzeum w Chorzowie, 1997. ISBN 83-903578-7-9. Brak numerów stron w książce
Zbigniew Kapała (red.): Chorzowski słownik biograficzny, Edycja Nowa T. 1. Chorzów: Muzeum w Chorzowie, 2007. ISBN 978-83-926587-1-9. Brak numerów stron w książce
„Niedoceniany mistrz" autor: Edward Wieczorek, magazyn „Śląski magazyn STYLE", strony 16 i 17, ISSN 2080-7953
Justine Nagler: Theodor Kalide. Monographie und Werkverzeichnis des Berliner Bildhauers (1801–1863). Lukas Verlag, Berlin 2018, ISBN 978-3-86732-314-7.
.jpg)
