Tercja (interwał)

Tercja – interwał prosty między dźwiękami obejmujący zakres trzech stopni skali muzycznej (pozycji na pięciolinii: dwie linie i odstęp lub jedną linię i dwa odstępy) o wielkości 3 lub 4 półtonów. W szeregu zasadniczym naturalnie występują tercja wielka (interwał 4 półtonów) i tercja mała (interwał 3 półtonów). Zastosowanie znaków chromatycznych pozwala zmienić jej rozmiar.

Rodzaje

Nazwa	Opis	Przykład
Tercja wielka Posłuchaj: melodycznie^ⓘmelodycznie harmonicznie^ⓘharmonicznie	Tercja o rozmiarze czterech półtonów. Występuje naturalnie w szeregu zasadniczym (c-e, f-a, g-h). Jest konsonansem niedoskonałym. W przewrocie otrzymuje się sekstę małą. Oznaczenie: 3w.
Tercja mała Posłuchaj: melodycznie^ⓘmelodycznie harmonicznie^ⓘharmonicznie	Tercja o rozmiarze trzech półtonów. Występuje naturalnie w szeregu zasadniczym (d-f, e-g, a-c¹, h-d¹). Jest konsonansem niedoskonałym. W przewrocie otrzymuje się sekstę wielką. Oznaczenie: 3m.

Interwały pochodne

Tercja cztery razy zmniejszona	Tercja trzy razy zmniejszona	Tercja dwa razy zmniejszona	Tercja zmniejszona	Tercja zwiększona	Tercja dwa razy zwiększona	Tercja trzy razy zwiększona	Tercja cztery razy zwiększona
^[1] [A] 3>>>> (3>>>) ^[2] 1 ^[3] 6<<<< ^[4] 2> ^[5] Hisis-deses	^[1] 3>>> ^[2] 0 ^[3] 6<<< ^[4] 1 ^[5] His-deses	^[1] 3>> ^[2] 1 ^[3] 6<< ^[4] 2> ^[5] H-deses	^[1] 3> ^[2] 2 ^[3] 6< ^[4] 2 ^[5] H-des	^[1] 3< ^[2] 5 ^[3] 6>> ^[4] 4 ^[5] c-eis	^[1] 3<< ^[2] 6 ^[3] 6>>> ^[4] [B] tryton ^[5] c-eisis	^[1] 3<<< ^[2] 7 ^[3] 6>>>> ^[4] 5 ^[5] ces-eisis	^[1] 3<<<< ^[2] 8 ^[3] 6>>>>> ^[4] 6> ^[5] ceses-eisis

---

Objaśnienia do tabeli:
[1] – oznaczenie interwału
[2] – rozmiar interwału w półtonach
[3] – przewrót interwału
[4] – najprostszy interwał o takim samym brzmieniu
[5] – przykład
[A] – te interwały istnieją teoretycznie jako przewroty innych interwałów, w praktyce są one określane w sposób podany w nawiasie
[B] – tryton to (sprowadzając do najprostszego interwału) kwarta zwiększona lub kwinta zmniejszona

Inne

W harmonii średniowiecznej interwał tercji (i jej przewrót – seksta) zaliczany był do dysonansów. Teoretycy XIII-wieczni zaczęli zaliczać tercję do konsonansów, ale w odróżnieniu od pozostałych nadając im nazwę konsonanse niedoskonałe.

Tercja jest odległością najczęściej wykorzystywaną w równoległym śpiewie dwugłosowym z racji tego, że spośród wszystkich interwałów najlepiej brzmi i jest najłatwiejsza do utrzymania intonacyjnego. Budowana jest w gamowłaściwych tercjach jako głos drugi od prymy w dół (muzyka góralska, muzyka ludowa niemiecka, słowacka); rzadziej jako głos drugi od prymy w górę.

Zobacz też

• konsonans
• dysonans
• zestawienie pochodnych interwałów
• zestawienie podstawowych interwałów
• tercja w akustyce

Kontrola autorytatywna (pojęcie w muzyce):

• GND: 7648495-6