Tèjí shàngjiàng

Tèjí shàngjiàng

Stopień niższy	yījí shàngjiàng (generał pierwszej klasy)
Oznaczenie stopnia
naramiennik
Oznaczenie stopnia używane do zastąpienia przez naramiennik w 1946 roku
odznaka
Oznaczenie stopnia w Armii Pokojowego Budowania Narodu
odznaka

Tèjí shàngjiàng, tłumaczony także jako generał specjalnej klasy (chiń. 特级上将, ang. General Special-Class) – najwyższy stopień wojskowy w Siłach Zbrojnych Republiki Chińskiej, odpowiednik generalissimusa w innych armiach świata. Ustanowiony w 1935 roku jako wyjątkowe wyróżnienie dla najważniejszych dowódców wojskowych, a zniesiono go w roku 1999. Pełnoprawnie otrzymał go wyłącznie Czang Kaj-szek, choć posługiwał się nim również symbolicznie Wang Jingwei, gdy stał na czele swojego rządu kolaboracyjnego.

Bywa mylony ze stopniem dàyuánshuài, odpowiednikiem wielkiego marszałka^[1].

Historia

Ustanowienie stopnia

Stopień tèjí shàngjiàng został ustanowiony w 1935 roku przez rząd Republiki Chińskiej jako wyróżnienie dla najwybitniejszych dowódców wojskowych, którzy wykazali się wyjątkowymi zasługami dla państwa. Jego ustanowienie miało na celu wzmocnienie prestiżu sił zbrojnych i zintegrowanie najwyższego dowództwa w okresie licznych zagrożeń zewnętrznych i wewnętrznych, z jakimi zmagały się Chiny w latach trzydziestych XX wieku^[2].

Wprowadzenie tego stopnia wiązało się również z potrzebą nadania wyższego stopnia Czang Kaj-szekowi, by podkreślić jego dominującą rolę w siłach zbrojnych i podnieść jego rangę wobec innych generałów. Czang, jako przewodniczący Komitetu Wojskowego Rządu Narodowego, potrzebował stopnia, który zapewniałby mu formalnie wyższą pozycję, szczególnie w kontekście wydarzeń takich jak aresztowanie Zhanga Xuelianga po incydencie Xi'an. Zhang, generał pierwszej klasy, został oskarżony o zdradę, a ponieważ prawo wymagało, aby sądzący go oficer miał wyższy stopień, Czang Kaj-szek został awansowany do stopnia tèjí shàngjiàng^[3][4].

Zniesienie stopnia

Wprowadzenie konstytucji w Republice Chińskiej po okresie rządów kuomintangowskiej dyktatury stworzyło problem prawny dotyczący najwyższego wojskowego stopnia tèjí shàngjiàng. Podczas gdy w okresie przedkonstytucyjnym stopień ten był nadawany na mocy przepisów tymczasowych przepisów ustrojowych z 1935 roku, konstytucja z 1947 roku przyznała pełnię zwierzchnictwa nad siłami zbrojnymi prezydentowi kraju. To sprawiło, że stopień tèjí shàngjiàng, przysługujący dotychczas tylko Czangowi, stał się zbędny.

W 1999 roku Ministerstwo Obrony Republiki Chińskiej stwierdziło, że stopień ten nie jest już zgodny z nowoczesnym systemem dowodzenia i złożyło wniosek o jego formalne zniesienie. 16 grudnia 1999 roku Rada Ministrów przekazała sprawę do parlamentu, który przyjął ustawę o zniesieniu stopnia tèjí shàngjiàng 13 października 2000 roku. Prezydent Chen Shui-bian, pierwszy z ramienia Demokratycznej Partii Postępowej i spoza Kuomintangu, ogłosił zniesienie stopnia 1 listopada 2000 roku^[5] .

Przypadek Wanga Jingwei

Stopień ten był również teoretycznie przewidziany w wojskach rządu kolaboracyjnego Wanga Jingwei, ustanowionego w 1940 roku pod protektoratem Cesarstwa Wielkiej Japonii. W 1940 roku rząd ten wydał przepisy mundurowe, które zawierały stopień tèjí shàngjiàng. Chociaż Wang nie był wojskowym, nosił mundur z oznaczeniami tego stopnia w celach symbolicznych. Jednakże stopień ten nigdy nie został formalnie nadany w Zreorganizowanym Narodowym Rządzie Republiki Chińskiej, a najwyższe rangi zajmowali jedynie dwaj generałowie drugiej klasy – Ren Yuandao i Pang Bingxun^[1].

Posiadacze

Nazwisko	Przynależność	Odznaka	Zdjęcie	Lata życia	Lata urzędowania ze stopniem	Rola	Źródło
Czang Kaj-szek	Republika Chińska			1887–1975	1935–1975	przywódca Republiki Chińskiej i głównodowodzący jej wojsk	[4]
Wang Jingwei	Zreorganizowany Narodowy Rząd Republiki Chińskiej			1883–1944	1940–1944	prezydent Zreorganizowanego Narodowego Rządu Republiki Chińskiej i zwierzchnik jego wojsk stopień przyjęty symbolicznie	[1]

Przypisy

1. Jowett 2013 ↓, s. 204.
2. Lary 2007 ↓, s. 237.
3. Zhang 2014 ↓, s. 40.
4. Taylor 2009 ↓, s. 15.
5. MOFA 2000 ↓.

Bibliografia

• Diana Lary: China's Republic. Cambridge University Press, 2007. ISBN 978-0521696967.
• Jay Taylor: The Generalissimo: Chiang Kai-shek and the Struggle for Modern China. Harvard University Press, 2009. ISBN 978-0674033382.
• Philip S. Jowett: Rays of the Rising Sun: Japan's Asian Allies 1931-45. Helion and Company, 2013. ISBN 978-1909384607.
• Zhengming Zhang: The Xi'an Incident: A Pivotal Moment in Modern Chinese History. Foreign Languages Press, 2014. ISBN 978-7119087713.
• MOFA: Taiwan Defense Reforms. Ministry of Foreign Affairs Taiwan, 2000. ISBN 978-9861230001.Sprawdź autora:1.