Stary Ochędzyn

Stary Ochędzyn

wieś
Kościół św. Anny w Starym Ochędzynie
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	wieruszowski
Gmina	Sokolniki
Liczba ludności (2011)	356[2]
Strefa numeracyjna	62
Kod pocztowy	98-420[3]
Tablice rejestracyjne	EWE
SIMC	0208752
Położenie na mapie gminy Sokolniki Stary Ochędzyn
Położenie na mapie Polski Stary Ochędzyn
Położenie na mapie województwa łódzkiego Stary Ochędzyn
Położenie na mapie powiatu wieruszowskiego Stary Ochędzyn
51°17′55″N 18°15′56″E[1]

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Ochędzin

Stary Ochędzyn – wieś w Polsce, położona w województwie łódzkim, w powiecie wieruszowskim, w gminie Sokolniki. Przysiółki Srojków i Zajęca. Przez Ochędzyn Stary przepływa rzeka Brzeźnica, obecnie w formie rowu melioracyjnego. Zabytkowy kościół drewniany pw. św. Anny, wykazujący pewne cechy typu wieluńskiego, szkoła podstawowa.

Od 1245 do 28 lipca 1794 stanowi własność klasztoru cysterek z Łubnic. W posiadaniu konwentu cysterek w Ołoboku pozostanie aż do kasacji klasztoru. W roku 1250 przeniesiona na prawo niemieckie. W roku 1552 wieś liczyła 13 łanów kmiecych, miała kościół parafialny oraz młyn. W roku 1720 kościół posiadał 3 ołtarze. Według prawa zwyczajowego pleban sokolnicki odprawiał w nim nabożeństwo co trzecią niedzielę.

W Tabelli Miast, Wsi, Osad Królestwa Polskiego... z r. 1827 wzmiankowany jako wieś Ochędzyń, w województwie kaliskim, obwodzie wieluńskim, powiecie ostrzeszowskim, parafii Sokolniki, wł. rządowa, 64 domy, 438 ludności, 3 mile od miasta obwodowego^[4].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kaliskiego.

Historia

Z epoki przedhistorycznej obszaru dzisiejszego Ochędzyna zachowały się liczne pamiątki archeologiczne. Pierwsze wzmianki, z dokumentów XIII wieku opisane zostały w Słownik geograficzny Królestwa Polskiego^[5] oraz w kilku innych opracowaniach historycznych. Historyk Stanisław Karwowski podał wiele faktów o Ochędzynie przy okazji opisywania Konwentu Cysterek w Ołoboku w Rocznikach Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego.^[6]. W roku 1250 lokowany na prawie niemieckim. Regestra poborowe z lat 1552–1553 wykazują Ochędzyn jako wieś parafialną, później jednak aż do roku 1921 ochędzka świątynia była kościołem filialnym parafii św. Mikołaja w Sokolnikach. Stanisław Karwowski opisał także sprawę o wycinanie lasu w Ochędzynie z roku 1638.^[6] W roku 1644 tak opisano granicę między Ochędzynem a Chobaninem:

Począwszy od dwóch węgielników cieszęckiego i chobańskiego przy drodze z Ochędzina do Cieszęcina idącej ciągnie się ściana między temiż dziedzinami, 53 kopcami oznaczona, i kończy się przy drodze Młyńskiej, do Wieruszowa idącej, pod Kesą górą, dzie wysypane trzy węgielniki, jeden chobański albo wieruszowski, drugi ochędzki, trzeci mieleszyński. Od tych zaczyna się ściana między Mieleszynem a Chobaninem czyli Wieruszowem i kopce sypane tak po prawej, jak i po lewej stronie rzeczonej drogi i ciągną się te kopce aż do Prosny, potem tąż rzeką dalej ciągnie się ściana, której brzeg jeden do Wieruszowa, drugi do Mieleszyna ma należeć, i kończy się granica tam, gdzie ściana między Wieruszowem a Opatowem poczyna się.

W roku 1673, w swojej, wiodącej prawdopodobnie przez Ochędzyn, podróży do Wieruszowa umiera najbardziej znany z przeorów Jasnej Góry - Augustyn Kordecki. W dokumentach Rady Stanu Królestwa Polskiego, pod sygnaturą 380 zachowały się akta procesu o sporny podatek z roku 1826, w którym wieś nawiedziło gradobicie^[7].

20 kwietnia 1863 roku na południowy wschód od wsi miała miejsce potyczka oddziału Franciszka Parczewskiego^[8]. Miejsce potyczki upamiętnia pomnik. Parafia św. Anny w Starym Ochędzynie erygowana została w roku 1921.

W czasie okupacji niemieckiej wieś została przeznaczona pod kolonizację niemiecką. Gospodarzy wraz z rodzinami wypędzono z ich gospodarstw, większość wywożąc na roboty do Niemiec. W ramach Sonderaktion, skierowanej przeciwko polskiej inteligencji, 9 listopada 1939 został osadzony w więzieniu w Radogoszczu k. Łodzi ksiądz Wincenty Śliwiński. Ksiądz Bolesław Kobierski, proboszcz Ochędzyna, został aresztowany 9 października 1941 i wysłany do obozu koncentracyjnego w Dachau.^[9]

Brama-dzwonnica kościoła pw. św. Anny w Starym Ochędzynie

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 129977
2. Wieś Stary Ochędzyn w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-11-27] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1220 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. Tabella Miast, Wsi, Osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożnoa w Biurze Kommisyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. Tom II M-Z. w Warszawie, w drukarni Łątkiewicza przy ulicy Senatorskiéy Nro 467, 1827
5. Ochędzin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 362 .
6. Stanisław Karwowski, Klasztor PP. Cysterek w Ołoboku, Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego, Tom XXVI. Zeszyt I
7. 185 II Rada Stanu Królestwa Polskiego, sygn .380
8. Franciszek Parczewski [online], genealogia.okiem.pl [dostęp 2023-12-05] .
9. Ks. Jan Związek, Aresztowanie i męczeństwo kapłanów ziemi wieluńskiej w okresie okupacji hitlerowskiej.

Bibliografia

• Stawski Antoni Kazimierz, Monografia Czastar, GOK, Czastary 1994, ISBN 83-902800-5-1.

Linki zewnętrzne

• O kościele św. Anny w Ochędzynie
• Arkusz mapy WIG z roku 1937, obejmujący obszar Ochędzyna
• Wzmianka w Słowniku Historyczno-geograficzny Ziem Polskich w Średniowieczu