Stara Wieś Spiska

Stara Wieś Spiska

Spišská Stará Ves

Herb Flaga
Państwo	Słowacja
Kraj	preszowski
Powiat	Kieżmark
Region	Spisz, Zamagurze
Burmistrz	Jozef Harabin[1]
Powierzchnia	17,53[2] km²
Wysokość	487[3] m n.p.m.
Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość	2 178[4] 124,77[5] os./km²
Nr kierunkowy	+421 52[3]
Kod pocztowy	061 01[3]
Tablice rejestracyjne	KK
Położenie na mapie kraju preszowskiego Stara Wieś Spiska
Położenie na mapie Słowacji Stara Wieś Spiska
49°23′01″N 20°21′46″E
Strona internetowa

Stara Wieś Spiska^[6] (słow. Spišská Stará Ves, niem. Alt(en)dorf, węg. Szepesófalu) – miasto na Słowacji w powiecie Kieżmark, w kraju preszowskim.

Położenie

Miasto leży przy ujściu Rieki do Dunajca, 37 kilometrów od stolicy okresu (odpowiednik polskiego powiatu), przy granicy polsko-słowackiej^[7]. Znajduje się u podnóża Magury Spiskiej w etnograficznym regionie zwanym Spiszem.

Historia

Dom kultury

Miejscowość istniała prawdopodobnie już na przełomie XII i XIII w.^[8] W czasie najazdu tatarskiego została doszczętnie zniszczona^[8]. Od 1337 r. do XIX w. wchodziła w skład dominium czerwonoklasztorskiego^[8]. W 1399 roku Stara Wieś Spiska otrzymała prawa miejskie^[8]. W 1385 r. w mieście doszło do pierwszego spotkania Władysława Jagiełły, Witolda oraz Zygmunta Luksemburskiego^[8].

W 1397 roku traktat pokojowy na 16 lat podpisali tu Władysław Jagiełło i Zygmunt Luksemburski.

W 1474 roku w Starej Wsi Spiskiej Maciej Korwin i Kazimierz IV Jagiellończyk podpisali pokój po wojnie o tron węgierski^[8]. Do XIX wieku dominującą nacją w okolicy byli Polacy^[9]. W 1878 roku miejscowość zniszczył pożar^[8]. Do 1960 roku była siedzibą władz powiatu Zamagurze^[8].

W 1992 do miasta przyłączono samodzielną dotychczas wieś Łysa nad Dunajcem^[10].

Panorama Starej Wsi Spiskiej, w tle widać polskie Pieniny

Kultura

W mieście jest używana gwara spiska, zaliczana przez polskich językoznawców jako gwara dialektu małopolskiego języka polskiego, przez słowackich zaś jako gwara przejściowa polsko-słowacka^[11].

Zobacz też

• Synagoga w Starej Wsi Spiskiej

Przypisy

1. Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-09-27]. (słow.).
2. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 17,53S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
3. Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
4. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
5. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
6. Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. KSNG, 2013. s. 263. [dostęp 2017-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
7. Spisz – Stara Wieś Spiska. [dostęp 2010-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-07)].
8. Maciej Pinkwart: Spiska Stara Wieś. [w:] Północna Słowacja – przewodnik krajoznawczy dla zmotoryzowanych [on-line]. Zakopiański Portal Internetowy, 1996. [dostęp 2010-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-14)].
9. „W północnej części Spiszą, głównie w powiatach Spiska Stara Wieś (78% ogółu mieszkańców), gdzie wśród 18 gmin 15 było czysto polskich, oraz w powiecie Stara Lubowla (58% ogółu), a także w północno-zachodniej części powiatu kieżmarskiego (34% ogółu). Obok wyżej wymienionych skupisk na Słowacji znajdowało się 45 polskich wysp językowych z 25 tys. Polaków. [w:] Śląski Kwartalnik Historyczny. WrTMH. t. 35. Ossolineum. wyd. I. 1980. s. 47.
10. Historia miasta.
11. JúliaJ. Dudášová-Kriššáková JúliaJ., Goralské nárečia z pohľadu súčasnej slovenskej jazykovedy, Prešov: Vydavateľstvo Prešovskej univerzity v Prešove, 2016, s. 20–24, ISBN 978-80-555-1714-8  (słow.).

Linki zewnętrzne

• Starawieś, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 229 .

Kontrola autorytatywna (miasteczko):

• VIAF: 236943732
• LCCN: no2015069336
• GND: 4302576-6
• NKC: ge311481
• J9U: 987007573250805171