Stanisław Jaworski ps. Upiór[1] (ur. 1 maja 1916 w Wolborzu, zm. 10 maja 1998 w Tomaszowie Mazowieckim) – polski żołnierz września 1939, więzień polityczny obozu w Buchenwaldzie, partyzant 25 pp. Armii Krajowej i powojennego podziemia antykomunistycznego powiązanego z KWP, dowódca oddziału w stopniu starszego sierżanta[2][3].
W okresie po 1945 r. dwukrotnie sformował oddział partyzancki, który na terenie powiatu tomaszowskiego woj. łódzkie, dawał schronienie przed represjami stalinowskimi byłym żołnierzom AK. Działalność oddziału była wymierzona w przedstawicieli komunistycznej władzy, której kosztem partyzanci zdobywali broń i środki pieniężne. Drugi oddział Stanisława Jaworskiego powstał w 1948 r. w dramatycznie trudnych warunkach, kiedy organizacje niepodległościowe dziesiątkowane przez grupy pościgowe Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego działały już w rozproszeniu. Wówczas „Upiór” usiłował odbudować zaplecze i wznowić kontakty z wyższymi czynnikami konspiracyjnymi, na co wskazują zeznania jednego spośród jego podkomendnych. Jednak pod koniec 1948 r. oddział został rozbity, a jego członkowie w tym żona Stanisława Jaworskiego – Janina, aresztowani. Dwanaście osób – członków oddziału i osób z nimi współpracujących, w następstwie brutalnego śledztwa w UBP w Brzezinach, zostało w 1949 r. wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Łodzi skazanych na wieloletnie więzienie, zaś dwóch partyzantów, Edward Dula i Kazimierz Pacholski, otrzymało karę śmierci. Wyrok został wykonany, zaś nieujęty „Upiór” musiał ukrywać się aż do 1956 r., kiedy to objęła go ustawa amnestyjna[4].
Po 1991 roku członkowie oddziału „Upiora” zostali prawnie zrehabilitowani. Sąd w uzasadnieniach postanowień unieważniających skazujące wyroki zaznaczał, że działali oni na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego.
Przypisy
