spółdzielnia
1962
Polska
mazowieckie
Wołomin
ul. Wąska 18, 05-200 Wołomin
0000051692
Jan Bajno (ostatni)
bank spółdzielczy
Spółdzielczy Bank Rzemiosła i Rolnictwa w Wołominie w upadłości likwidacyjnej (SK Bank) – bank spółdzielczy z siedzibą w Wołominie w stanie upadłości likwidacyjnej, zrzeszony w Grupie Banku Polskiej Spółdzielczości S.A.[1] Upadłość banku ogłoszono w grudniu 2015.
Korzenie banku sięgają 1926, kiedy powstała Kasa Rzemieślniczą – spółdzielnia z o.o. w Wołominie. Bank spółdzielczy powstał formalnie w 1962[2][3]. Obsługiwał klientów indywidualnych oraz instytucjonalnych[2].
W 2011 rozpoczął emisję obligacji spółdzielczych na rynku Catalyst w Warszawie[4].
Do 2015 otworzył 53 oddziały na terenie województw mazowieckiego i śląskiego[3].
Był sponsorem kobiecej drużyny siatkarskiej SK Bank Legionovia Legionowo[5].
Od 2013 Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) prowadziła wobec banku czynności kontrolne, wynikające z zadań związanych z nadzorem nad bankami. Powodem kontroli był znaczny wzrost wartości sumy bilansowej (o 100% na przestrzeni 12 miesięcy), odbiegający od tempa obserwowanego w innych bankach spółdzielczych w Polsce, wysoka koncentracja udzielanych kredytów w branży deweloperskiej oraz niska marża odsetkowa. Mimo tego sprawozdania finansowe składane przez bank były akceptowane przez biegłego rewidenta bez zastrzeżeń[6][7].
W 2014 KNF przeprowadziła w banku kontrolę kompleksową, która zakończyła się wydaniem wytycznych mających na celu poprawę sytuacji finansowej banku oraz poprawę działania procedur związanych z udzielaniem kredytów, w tym limitów koncentracji dla grup kapitałowych i branż oraz dokładności badania wiarygodności i zdolności kredytowej wnioskodawców. Bank otrzymał również zalecenia związane z zatrzymaniem zysków oraz brak zgody na zmianę nazwy na Spółdzielczy Bank Krajowy. Bank został objęty monitoringiem płynności w sposób ciągły i otrzymał zakaz prowadzenia działalności reklamowej. Wskutek braku wdrażania zaleceń kontrolnych KNF zintensyfikowała działania nadzorcze poprzez rozszerzenie zakresu kontroli o procedury związane z przeciwdziałaniem praniu brudnych pieniędzy i działalności kredytowej banku. W toku kontroli stwierdzono szereg rażących naruszeń ze strony banku[6][7].
W 2015 sytuacja płynnościowa banku stale się pogarszała z uwagi na szybki wzrost udziału kredytów niespłacanych terminowo w portfelu kredytowym banku, przekraczając 50% w czerwcu tegoż roku. Plan naprawczy złożony przez zarząd został odrzucony. Kontrole wykazały publikowanie nieprawdziwych informacji w sprawozdaniach finansowych oraz niezgodne ze statutem banku procedury podwyższania kapitałów własnych banku przez członków spółdzielni, co umożliwiało zwiększanie wolumenu kredytów udzielonych[6][7].
Szczególnie wysokie kwoty udzielonych kredytów dot. podmiotów powiązanych ze spółką deweloperską Dolcan. Kredytów udzielano bez prawidłowej weryfikacji powiązań między wnioskodawcami, co prowadziło do stopnia koncentracji zobowiązań przekraczającego limity wynikające z obowiązujących regulacji. Suma kredytów udzielonych grupie przekroczyła 1,4 mld zł[1][7][8].
10 sierpnia 2015 KNF podjęła uchwałę dot. ustanowienia zarządu komisarycznego w banku i zobowiązała go do sporządzenia planu naprawczego[9]. Zarząd komisaryczny sporządził sprawozdanie finansowe banku, w którym wykazano ujemne kapitały własne banku i jego niewypłacalność. Banki spółdzielcze zrzeszone w Grupie BPS oraz banki komercyjne nie były zainteresowane przejęciem banku[10]. W konsekwencji, 21 listopada 2015 KNF wystąpiła do sądu o zawieszenie działalności banku oraz wystąpiła z wnioskiem o ogłoszenie jego upadłości, do czego sąd przychylił się 30 grudnia 2015[3][10]. Była to pierwsza upadłość banku w Polsce od 2001, kiedy bankructwo ogłosiły Bank Staropolski S.A. oraz Bank Spółdzielczy we Włodowicach[11][12].
26 listopada 2015 Bankowy Fundusz Gwarancyjny rozpoczął proces wypłat środków gwarantowanych poprzez Bank Zachodni WBK[13]. Upadłość banku naraziła na straty finansowe jednostki samorządu terytorialnego będące jego klientami depozytowymi z uwagi na ograniczenia prawne w kwocie gwarantowania depozytów[14].
W 2017 upadłość ogłosiła spółka deweloperska Dolcan[8].
W latach 2015–2016 Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła kontrolę działań KNF w zakresie działań kontrolnych wobec banku, które oceniła negatywnie. KNF nie zgodził się z wynikami kontroli. W zakresie działań Komisji nie sporządzono aktów oskarżenia[15].
W latach 2015–2019 toczyło się śledztwo prokuratorskie wspierane przez Centralne Biuro Antykorupcyjne zakończone aktem oskarżenia wobec 93 osób obwinianych o popełnienie 1256 przestępstw. Szkody zostały oszacowane przez prokuratorów Prokuratury Regionalnej w Warszawie na 1,4 mld zł[16][17]. Wśród oskarżonych znalazł się prezes zarządu banku Jan Bajno (pełniący tę funkcję od lat 80. XX wieku), prezes zarządu spółki Dolcan Sławomir Doliński, przedsiębiorca Dariusz Uzarski (posądzany o współpracę z Wojskowymi Służbami Informacyjnymi oraz oskarżony o wyłudzenia kredytów bankowych z Banku Spółdzielczego w Nadarzynie), przedsiębiorca i działacz piłkarski Jerzy Szczęsny[2][3][18][19][20].
W 2021 Sąd Okręgowy Warszawa-Praga wydał wyroki skazujące w sprawie dot. współudziału w procesie wyłudzeń kredytów dla siedmiorga z oskarżonych[21].