Skrwa

Skrwa

Płosznica, Skrwa Prawa, Skrwa Północna

Skrwa na wysokości Skrwilna
Kontynent	Europa
Państwo	Polska
Lokalizacja	Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie
Rzeka 2 rzędu
Długość	114 km
Spadek	0,67%[1]
Powierzchnia zlewni	1.704[1] km²
Średni przepływ	6 m3/s (1951-90, w dolnym biegu)[2] m³/s
Ident. PRNG	124057
Źródło
Miejsce	Zdrojki[3]
Współrzędne	53°05′45″N 19°41′47″E
Ujście
Recypient	Wisła
Miejsce	Biskupice
Wysokość	53 m n.p.m.
Współrzędne	52°34′49″N 19°31′55″E
Mapa
Zlewnia Skrwy na tle podziału administracyjnego. Kolorem żółtym wyodrębniono Sierpienicę.
Położenie na mapie województwa mazowieckiego źródło ujście
Położenie na mapie Polski źródło ujście

Skrwa (także Płosznica, Skrwa Prawa, Skrwa Północna) – polska rzeka o długości 114 kilometrów, płynąca na terenie Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego. Jest prawym dopływem Wisły.

Przebieg

Źródło rzeki znajduje się na terenie gminy Lubowidz – w pobliżu Zdrojek i Płociczna^[4]. W miejscowości Szczawno wpada do jeziora Skrwilno. Następnie, meandrując, przepływa między innymi w pobliżu Sierpca (gdzie do Skrwy wpada jej największy dopływ, Sierpienica).

Do Wisły (Jeziora Włocławskiego) uchodzi niedaleko Biskupic^[1].

Powierzchnia dorzecza wynosi 1704 km²^[5].

Skrwa wyznacza granicę między historycznymi ziemiami: Mazowszem i ziemią dobrzyńską. Jej bieg pokrywa się również po części z aktualną granicą pomiędzy województwami: mazowieckim i kujawsko-pomorskim.

Dopływy

• Bobrownica (P),
• Chraponianka (L),
• Czernica (P),
• Gozdawnica (P),
• Okalewka (P),
• Sierpienica (L),
• Urszulewka (P),
• Wierzbica (L).

Ochrona przyrody

Skrwa jest częścią następujących obszarów chronionego krajobrazu:

• Obszar Chronionego Krajobrazu Międzyrzecze Skrwy i Wkry^[6],
• Obszar Chronionego Krajobrazu Przyrzecze Skrwy Prawej^[7],
• Obszar Chronionego Krajobrazu Źródła Skrwy^[8].

Dolina Skrwy stanowi także główny element Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego.

Nazwa

Skrwa

Pochodzenie nazwy nie jest jasne. Na ten temat istnieje kilka teorii.

• Jan Rozwadowski w publikacji Kilka uwag do przedhistorycznych stosunków wschodniej Europy i praojczyzny indoeuropejskiej na podstawie nazw wód (1913) sprowadził etymologię do prapostaci *Strъky, -ъve, i wyprowadził z germańskiej postaci *struko ‘strumień, rzeka’, rekonstruowanego na podstawie apelatywów języków nordyckich^[9],
• Jürgen Udolph zaliczył nazwę do staroeuropejskich, od rdzenia *sreu (płynąć, lać się, ciec),
• Jerzy Duma zaliczył nazwę do przedsłowiańskich, od pie. *s(t)r- (/*ser-/*sor-) (płynąć)^[10].

W źródłach pisanych nazwa rzeki występuje od XIII w. (pierwsze wystąpienie – jako Strzqua – pochodzi z 1202 r.^[11]). Odnotowano między innymi następujące odmiany: Sstrqua, Sterczena, Strca, Strkam, Strkwa, Strqua, Strqua, Strqua, Strtca, Sztrzkwa^[12].

Od nazwy rzeki ma pochodzić nazwa miejscowości Skrwilno^[13].

Inne nazwy

W Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego (1880–1902) wskazano, że na odcinku od źródeł do miejscowości Ruda rzeka była nazywana Płosznicą^[14].

W pochodzącym z 1916 r. opracowaniu Landschaftsbilder aus Polen. II. Das Becken von Gostynin Skrwę określono jako północną. Podobnego określenia używa Wisła. Monografia rzeki z 1982 r., gdzie równocześnie używa się jednak określenia Skrwy jako prawej^[15].

Odnośniki zewnętrzne

• Skrwa – Elektroniczny słownik hydronimów Polski

Przypisy

1. Rzeka Skrwa Prawa - Szlaki turystyczne Mazowsza
2. Skrwa (Północna), [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-12-30] .
3. P. Gąsiorowski, Źródła sierpeckich rzek, Nasze korzenie 5 (2013), s. 8.
4. "Początek Skrwy Prawej jest w literaturze różnie przyjmowany, ze względu na znaczne przekształcenia sieci hydrograficznej w części jej zlewni źródłowej. Podawane są okolice miejscowości Zdrójki lub Płociczna, na zachód od Żuromina. Często, za Skrwę właściwą przyjmowany jest dopiero ciek wypływający z Jeziora Skrwilno, położonego w pobliżu wsi Okalewo (Czarnecka i in. 1983)." B. Pawłowski, M. Gorączko, "Komentarz do mapy hydrograficznej w skali 1:50000 arkusz N-34-112-C Gozdowo".
5. "(...) według "Atlasu Podziału Hydrograficznego Polski" (Czarnecka, 2005) Skrwa Prawa odwadnia obszar o powierzchni 1666,61 km²." B. Pawłowski, M. Gorączko, "Komentarz do mapy hydrograficznej w skali 1:50000 arkusz N-34-112-C Gozdowo".
6. Międzyrzecze Skrwy i Wkry - Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody - Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
7. Przyrzecze Skrwy Prawej - Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody - Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
8. Źródła Skrwy - Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody - Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
9. Z. Babik, "Najstarsza warstwa nazewnicza na ziemiach polskich w granicach wczesnośredniowiecznej słowiańszczyzny", 1972, s. 254-555
10. U. Bijak, "Nazwy wodne dorzecza Wisły: potamonimy odapelatywne", 2013, s. 32.
11. A. Wróbel, O pochodzeniu nazwy królowej polskich rzek oraz o nazwach jej kujawskich i dobrzyńskich dopływów, Zapiski kujawsko-dobrzyńskie, Włocławek 2017, t. 32, s. 26.
12. A. Wróbel, "O pochodzeniu nazwy królowej polskich rzek oraz o nazwach jej kujawskich i dobrzyńskich dopływów" w: "Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie, t. 32: Wisła w życiu regionu", 2017, s. 26.
13. S. Rospond, "Słownik etymologiczny miast i gmin PRL", 1984, s. 352.
14. Skrwa w: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, 1889, s. 719
15. D. Brykała, "Przestrzenne i czasowe zróżnicowanie odpływu rzecznego w dorzeczu Skrwy Lewej" (2009), s. 15.

Encyklopedie internetowe (rzeka):

• PWN: 3976187