Samuel Scheidt

Samuel Scheidt
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

ochrz. 3 listopada 1587
Halle

Pochodzenie

niemieckie

Data i miejsce śmierci

24 marca 1654
Halle

Instrumenty

organy

Gatunki

muzyka poważna, muzyka barokowa

Zawód

kompozytor, organista

Multimedia w Wikimedia Commons

Samuel Scheidt (ochrz. 3 listopada 1587 w Halle, zm. 24 marca 1654 tamże)[1][2] – niemiecki kompozytor i organista okresu wczesnego baroku.

Działał w Halle, przyczynił się do rozwoju muzyki wokalno-instrumentalnej oraz organowej.

Życiorys

Scheidt był najstarszym żyjącym synem Konrada Scheidta, szafarza win i piwa w Halle oraz Anny Achtmann, córki piekarza.[3] Dwoje jego młodszych braci - Gottrfied i Christian również zostało organistami.[3] Swoją karierę zaczął w 1603 jako pomocnik organisty w kościele Św. Maurycego. W latach 1608–1609 przebywał w Amsterdamie, gdzie był uczniem Jana Pieterszoona Sweelincka[1][4]. Miało to wpływ na późniejszą twórczość Scheidta. Po powrocie do Halle w 1609 objął stanowisko nadwornego organisty u margrabiego Christiana Wilhelma Hohenzollerna[5]. Prowadził wtedy intensywną działalność kompozytorską. Na przełomie lat 1619–1620 poszerzył skład orkiestry dworskiej do dziesięciu instrumentów i pięciu śpiewaków-solistów. W okresie tym komponował motety, dzieła instrumentalne oraz muzykę organową. Uzyskał opinię znawcy organów, przez co często był proszony o sprawdzanie stanu technicznego i jakości brzmienia nowych instrumentów[5].

W 1625 na skutek wojny trzydziestoletniej margrabia Halle wyjechał do Danii. Scheidt został wówczas nauczycielem muzyki, a w 1628 dyrektorem muzycznym w Halle. Odpowiedzialny był wtedy za komponowanie utworów na rzecz kościoła Najświętszej Marii Panny[5]. Związany był również z działalnością na rzecz kościoła Św. Maurycego oraz Św. Ulryka. W wieku 40 lat (1627) ożenił się z Heleną Magdaleną Keller. W 1630 stracił posadę dyrektora muzycznego w wyniku sporu z Christianem Geinzem, rektorem gimnazjum. W 1636 z powodu zarazy zmarło czworo jego dzieci. W tym samym roku wydał drukiem czwarty (ostatni) tom muzyki ludowej (Ludi musici). W latach 1631–1640 opublikował cztery tomy koncertów duchowych[5].

W 1638 Scheidt objął stanowisko kapelmistrza na dworze księcia Augusta saskiego[6]. W 1642 skomponował zbiór ponad 100 madrygałów sakralnych przeznaczonych na 5 głosów oraz Symfonie (Symphonien auff Concerten Manir)[a]. Ostatnim wydanym przez Scheidta zbiorem jest księga tabulatur organowych (Görlitzer Tabulatur Buch) opublikowana w 1650. Zawiera ona 100 chorałów organowych w opracowaniu czterogłosowym.

Twórczość

Scheidt zasłynął jako doskonały twórca i wykonawca muzyki organowej. Pisał wariacje, tokaty, fugi, motety, magnificaty oraz utwory liturgiczne[5][6]. W swojej twórczości rozwijał technikę wariacyjną, szczególnie w gatunku muzycznym jakim były wariacje chorałowe. Jego dzieła cechowały się niezwykłą dbałością o szczegóły, objawiającą się wykorzystywaniem urozmaiconych schematów rytmicznych i unikaniem prostych powtórzeń rytmu[4]. Jego kompozycje mają charakter religijny.

Kompozycje

Katalog tematyczny dzieł Scheidta Samuel-Scheidt-Werke-Verzeichnis (SSWV), opracował niemiecki muzykolog Klaus-Peter Koch.[7]

Samuel Scheidt: Tabulatura nova III

Utwory wydane drukiem

(Tytuł zbioru, Numer w katalogu SSWV, data wydania)

  • Cantiones sacrae, SSWV 1-38 (1620)
  • Ludi musici I, SSWV 39-70 (1621)
  • Concertus sacri, SSWV 71-84 (1622)
  • Ludi musici II, SSWV 85-101 (1622)
  • Tabulatura nova I, SSWV 102-126 (1624)
  • Tabulatura nova II, SSWV 127-138 (1624)
  • Tabulatura nova III, SSWV 139-158 (1624)
  • Ludi musici IV, SSWV 159-180 (1627)
  • Hochzeitsgesang „Freue dich des Weibes deiner Jugendˮ, SSWV 181 (1628)
  • Geistliche Konzerte I, SSWV 182-212 (1631)
  • Geistliche Konzerte II, SSWV 213-262 (1634)
  • Grabgesang „Der Gerechte, ob er gleich zu zeitlich stirbtˮ, SSWV 263 (1635)
  • Liebliche Kraftblümlein, SSWV 264-276 (1635)
  • Geistliche Konzerte III, SSWV 277-326 (1635)
  • Trostgesang „Ich gläub und weiß dies führwahrˮ, SSWV 327 (1637)
  • Dankgesang „Wohlan, so kommet her, ihr Frommenˮ, SSWV 328 (1637)
  • Geistliche Konzerte IV, SSWV 329-369 (1640)
  • Hochzeitsgesang „Drei schöne Dinge sindˮ, SSWV 370 (1641)
  • Siebzig Symphonien, SSWV 371-440 (1644)
  • Görlitzer Tabulatur-Buch, SSWV 441-540 (1650)

Utwory zachowane w rękopisach

  • Kanon „In te Domine , speraviˮ, SSWV 541
  • Kanon „Der Herr ist mein Hirtˮ, SSWV 542
  • Kanon „Mein Schafe hören meine Stimmeˮ, SSWV 543
  • Gesang „Wer Gott vertraut, hat wohl gebautˮ, SSWV 544
  • Kanon „Ach, mein herzliebes Jesuleinˮ, SSWV 545
  • Kanon „Christum liebhaben ist viel besserˮ, SSWV 546
  • „Ich bin die Auferstehung und das Lebenˮ, SSWV 547
  • Kanon „Laudate Dominumˮ, SSWV 548
  • „Psallite unigenitoˮ, SSWV 549
  • „Wie schön leuchtet der Morgensternˮ, SSWV 550
  • „Christo, dem Osterlämmeleinˮ, SSWV 551-552
  • „Ist nicht Ephraim mein teurer Sohnˮ, SSWV 553
  • „Warum betrübst du dich, mein Herzˮ, SSWV 554
  • „Nun lob, mein Seel, den Herrenˮ, SSWV 555-557
  • Alamanda, SSWV 558
  • Choralvariationen „Allein Gott in der Höh sei Ehrˮ, SSWV 559
  • Bergamasca, SSWV 560
  • (por. SSWV 573), SSWV 560.5
  • Galliarda, SSWV 561
  • Galliarda Dulenti, SSWV 562
  • Choralversetten „Herr Gott, dich loben wirˮ, SSWV 563
  • vacat, SSWV 564
  • Pavana hispanica, SSWV 565 (Sweelinck i Scheidt)
  • (por. SSWV 576), SSWV 565.5
  • vacat, SSWV 567
  • (por. SSWV 575), SSWV 567.5
  • Toccata, SSWV 568
  • (por. SSWV 574), SSWV 568.5
  • Choralvariationen „Wie schön leucht’t uns der Morgensternˮ, SSWV 569
  • Intavolierung einer sibenstimmigen Canzona „An Wasserflüssen Babylonˮ, SSWV 570
  • Intrada, SSWV 571
  • Paduana, SSWV 572

Pozostałe dzieła

  • Fuga, SSWV 573 (SSWV 560.5)
  • Cantilena anglica „Von der Fortuna werd ich getriebenˮ, SSWV 574 (SSWV 568.5) (Sweelinck i Scheidt)
  • Toccata, SSWV 575 (SSWV 567.5)
  • Praeludium, SSWV 576 (SSWV 565.5)

Autorstwo wątpliwe

  • Vokalkanon „Dic nobis, Mariaˮ, SSWV i1
  • Vokalkanon „In te Domine, speraviˮ, SSWV i2
  • Vokalkanon „Eia, wär’n wir daˮ, SSWV i3
  • Vokalkanon „Ein hörend Ohrˮ, SSWV i4
  • Vokalkanon „Gott, der Vater, wohn uns beiˮ, SSWV i5
  • Vokalkanon „Lieblich und schöne seinˮ, SSWV i6
  • „Nun danket alle gottˮ, SSWV i7
  • Ballo del Granduca, SSWV i8
  • Franzosisch Liedlein „J’aime un racomodementˮ, SSWV i9
  • Galliarda („Ich fuhr mich ubern Rheinˮ / „Ik voer al. over de Rhijnˮ), SSWV i10
  • Galliarda, SSWV i11
  • „Helft mir Gottes Güte preisenˮ, SSWV i12
  • Choralbearbeitung „Herzlich lieb hab ich dich, o Herrˮ, SSWV i13
  • Niederländisch Liedchen („Windecken daer het bosch af driltˮ), SSWV i14
  • Choralbearbeitung „Nun freut euch, lieben Christen g’meinˮ, SSWV i15
  • Choralbearbeitung „Nun komm, der Heiden Heilandˮ, SSWV i16
  • Passamezzo, SSWV i17
  • Intavolierung einer fünfstimmigen „Sarabandaˮ, SSWV i18
  • Toccata, SSWV i19
  • Toccata, SSWV i20
  • Choralbearbeitung „Vater unser im Himmelreichˮ, SSWV i21

Dzieła zaginione

  • Ludi musici III (1625)
  • Tabulatura (Sweelinck i Scheidt) (1630)
  • Geistliche Konzerte V
  • Geistliche Konzerte VI

Pisma muzyczne

  • Tractatus de Compostione w dwóch częściach - zaginione

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ W Symphonien auff Concerten Manir kompozytor użył określenia symfonie, choć w rzeczywistości chodzi o sinfonie[5].

Przypisy

  1. ↑ a b Chodkowski 1995 ↓, s. 792.
  2. ↑ Snyder 2004 ↓.
  3. ↑ a b The New Dictionary of Music and Musicians, Oxford University Press, 2001, vol.22, s.451.
  4. ↑ a b Gwizdalanka 2006 ↓.
  5. ↑ a b c d e f Samuel Scheidt. [w:] Hoasm [on-line]. [dostęp 2018-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-01)]. (ang.).
  6. ↑ a b Samuel Scheidt. [w:] Naxos. Classical Music [on-line]. [dostęp 2018-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-06)]. (ang.).
  7. ↑ Klaus-Peter Koch - Samuel-Scheidt-Werke-Verzeichnis (SSWV), Breitkopf & Härtel, Wiesbaden, Leipzig und Paris 2000, ISBN 3-7651-0332-2.

Bibliografia

  • Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
  • Kerala J. Snyder: Scheidt, Samuel. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. B. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).
  • Danuta Gwizdalanka: Historia Muzyki, cz. 2. Warszawa: PWM, 2006, s. 39–40. ISBN 978-83-224-0860-5. (pol.).

Linki zewnętrzne

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!