Rzeźba Atom we Wrocławiu

Rzeźba Atom

Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Miejsce	ul. Fryderyka Joliot-Curie
Typ obiektu	rzeźba plenerowa
Projektant	Roman Pawelski
Materiał	żelbet
Data budowy	1974 r.
Data odsłonięcia	1975 r.
Położenie na mapie Wrocławia Rzeźba Atom
Położenie na mapie Polski Rzeźba Atom
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Rzeźba Atom
51°06′41,843″N 17°03′04,899″E

rzeźba

rzeźba

skwer, w tle bibioteka

skwer, w tle audytorium

skwer, w tle audytorium i wydział chemii

widok z przyczółku Mostu Grunwaldzkiego

widok z przyczółku Mostu Pokoju

widok z Mostu Grunwaldzkiego

bibioteka

bibioteka i wydział chemii

bibioteka i skwer nocą

Rzeźba Atom – rzeźba plenerowa autorstwa Romana Pawelskiego znajdująca się we Wrocławiu przy ulicy Fryderyka Joliot-Curie na osiedlu Plac Grunwaldzki w dawnej dzielnicy Śródmieście. Wykonana została w 1974 r. a odsłonięcia dokonano w 1975 r. Jej położenie nawiązuje do otaczających teren, na którym została ustawiona, budynków Uniwersytetu Wrocławskiego, w szczególności obiektów Wydziału Chemii oraz Wydziału Biotechnologii.

Rzeźba plenerowa

W odniesieniu do niej oprócz określenia Rzeźba Atom^[1][2] , spotyka się także określenie Ażurowa kula^[3], czy po prostu Atom^[4] [5][6]. Została wykonana w 1974 r.^[3], a odsłonięta w 1975 r.^[2] [7] . Położona jest w otoczeniu kampusu należącego do Uniwersytetu Wrocławskiego. Rzeźba jest niewątpliwie nawiązaniem do położonego tu Wydziału Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego, a w kolejnych latach podkreśla się także nawiązanie do nowo utworzonego Wydziału Biotechnologii. Pomnik wykonany został ze zbrojonego betonu (żelbet), barwionego. Jego forma odzwierciedla model atomu^{[1][2] [5][7] [8]} .

Ma formę w kształcie kuli, o barwie białej, której średnica wynosi około 2,5 m. Taka forma bryły obiektu bywa określana jako zagadkowa i absolutnie doskonała, platońska, ale w tym przypadku z pewnymi dewiacjami. Jedną z nich jest niewątpliwie charakterystyczne przewiercenie o bardzo piękniej formie, przez które można zobaczyć wieżę Katedry Wrocławskiej, co przywodzi na myśl analogię do lunety. Można spotkać opinie, że był to genialny pomysł autora, który umożliwił uczłowieczyć opisaną kulę i że możemy być wdzięczni za taką zagadkę. Ponosi się także aspekty widoczności kuli nie tylko na tle zabudowy kampusu, ale przy spacerze na prawym brzegu rzeki także na tle Ostrowa Tumskiego^[5].

W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla miasta Wrocławia z 2018 r. obiekt został uznany za dobro kultury współczesnej^[9][10].

Autor

Autor pomnika, Roman Pawelski^{[2] [3][4] [5][7] [8]} , jest absolwentem wrocławskiej Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznej, późniejszym wykładowca na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej^[2] [4] . Roman Pawelski był profesorem tej uczelni^[4] . Pośród innych dokonań artysty można wymienić takie dzieła jak Pomnik Tysiąclecia Państwa Polskiego w Sobótce oraz rzeźba zatytułowana „Leżąca”^[2] .

Położenie i otoczenie

Jak wyżej wspomniano rzeźba znajduje się we Wrocławiu przy ulicy Fryderyka Joliot-Curie na osiedlu Plac Grunwaldzki w dawnej dzielnicy Śródmieście^{[1][2] [3][7] [11][12][13]}. Posadowiona jest przy ulicy Fryderyka Joliot-Curie, po jej północno-wschodniej stronie. Po przeciwnej stronie ulicy znajduje się koryto rzeki Odra, jej ramienia bocznego nazywanego Odrą Główną, odcinek Odra Górna^{[1][14][15][16][17]}. Wobec takiego usytuowania ulicy cała zabudowa znajduje się po jej północno-wschodniej stronie^[13]. Najbliższe otoczenie rzeźby to skwer, któremu nadano nazwę Skwer Bogusławy Jeżowskiej-Trzebiatowskiej^[15][18]. Jest on otoczony budynkami wchodzącymi w skład kampusu Uniwersytetu Wrocławskiego: Biblioteki Uniwersyteckiej po stronie północno-zachodniej, Wydziału Chemii i Wydziału Biotechnologii po stronie północno-wschodniej oraz Instytutu Informatyki po stronie południowo-wschodniej, względem wskazanego skweru^{[1][7] [13][15][19][20]}. Sama ulica, przy której ustawiona jest rzeźba, uznawana jest za bulwar o charakterze ogólnomiejskim^[21] z liniowymi formami zieleni jak szpalery^[22], a odcinek rzeki kwalifikowany jest w sektorze wielofunkcyjnym z możliwością lokalizacji przystani^[14].

Zobacz też

• Dobra kultury współczesnej we Wrocławiu
• Architektura Wrocławia

Przypisy

1. Bakuliński i in., Zabytki techniki ŚWW 2007 ↓, s. 32-33.
2. Wysocki 2022 ↓.
3. UMWr ZW 2013 ↓, s. 3 (poz. 34).
4. survival.art.pl 2023 ↓.
5. Molicki 2001 ↓, s. 9.
6. Molicki 2001 ↓, s. 166, 167 (poz. 3).
7. Prastowski 2010 ↓.
8. Matuszewska 2017 ↓.
9. UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. 255 (pkt 10.6 lit. kk).
10. UMWr SIP Mapy 2023 ↓, rys. 3, 12.
11. UMWr SIP Mapy 2023 ↓, Osiedla Wrocławia.
12. ZDiUM drogi 2022 ↓, L.p. 1909.
13. UMWr SIP EMUiA 2023 ↓, UiA nr 685 (ul. Fryderyka Joliot-Curie).
14. UMWr SIP Mapy 2023 ↓, rys. 10.
15. Uchwała RMWr 2018 ↓, § 1, załącznik.
16. Harasimowicz 2006 ↓, s. 607 (Odra Górna).
17. Harasimowicz 2006 ↓, s. 607 (Odra Główna).
18. UMWr SIP EMUiA 2023 ↓, UiA nr 3313 (skwer Bogusławy Jeżowskiej-Trzebiatowskiej).
19. urbanity.pl 2023 ↓, Biblioteka Główna UWr.
20. urbanity.pl 2023 ↓, Kompleks Biotechnologii UWr.
21. UMWr SIP Mapy 2023 ↓, rys. 11.
22. UMWr SIP Mapy 2023 ↓, rys. 9.

Bibliografia

• Grzegorz Bakuliński, Małgorzata Książkiewicz, Stanisław Januszewski, Ryszard Majewicz, Zabytki techniki Śródmiejskiego Węzła Wodnego, Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2007 [dostęp 2015-01-07]  (pol.), Trasy turystyczne dla m. Wrocławia. Otwarte (przestrzenne) Muzeum Techniki Wrocławia.
• JanJ. Harasimowicz JanJ. (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9  (pol.).
• MałgorzataM. Matuszewska MałgorzataM., SURVIVAL: „Jest Chemia!” i jest sztuka [online], Wrocław Nasze Miasto; wydawca: Polska Press Sp. z o.o., 23 czerwca 2017 [dostęp 2023-02-07]  (pol.).{{Cytuj}} Linki zewnętrzne: "opublikowany".
• Witold JerzyW.J. Molicki Witold JerzyW.J., AndrzejA. Zwierzchowski AndrzejA. (red.), Architektura Wrocławia 1945-2000, Album wykonano z materiałów zdjęciowych wystawy „Architektura Wrocławia 1945-2000” przygotowanej przez Oddział Wrocławski SARP eksponowanej w Muzeum Architektury we Wrocławiu od 18 kwietnia do 15 maja 2000 r., Wrocław: Zarząd Oddziału Wrocławskiego Stowarzyszenia Architektów Polskich; Studio Wydawniczo-Typograficzne „Typoscript”, 2001, ISBN 83-86480-83-1, ISBN 978-83-86480-83-8, OCLC 749356652  (pol.), Stowarzyszenie Architektów Polskich. Oddział we Wrocławiu.
• Obiekty wybrane, [survival.art.pl Survival] [dostęp 2023-02-07]  (pol.).
• WojciechW. Prastowski WojciechW., Odkrywamy Wrocław: Nabrzeże przy ul. Joliot-Curie [online], redaktor naczelny: Arkadiusz Franas, TuWrocław.com; wydawca: TVL spółka z o.o., 26 września 2010 [dostęp 2023-02-07]  (pol.).{{Cytuj}} Linki zewnętrzne: "opublikowany".
• Rada Miejska Wrocławia, Uchwała LXIII/1556/18 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 11 października 2018 r. w sprawie nadania nazwy skwerowi na terenie Wrocławia, „uchwały RMWr.”, Baza aktów własnych; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 2018 r. poz.5196. [Data ogłoszenia: 24 października 2018 r.]; Biuletyn Urzędowy RMW z 2018 r. poz. 400;, Wrocław, 11 października 2018 [dostęp 2020-08-11]  (pol.).
• Urbanity.pl, Wrocław: WebMediaTech [dostęp 2023-02-07]  (pol.).strona główna serwisu
• Urząd Miejski Wrocławia, Pomniki, rzeźby i fontanny we Wrocławiu powstałe po 1945 roku, KrzysztofK. Zawada, BIP: MonikaB.: M. Florczak, Data opublikowania: 25.08.2014 r. g. 13:19, Urząd Miejski Wrocławia, Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków, 18 września 2013 [dostęp 2023-02-07]  (pol.).
• Urząd Miejski Wrocławia, Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego, „geoportal.wroclaw.pl”, Jadwiga Brzuchowska, Wydział Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław 2018 [dostęp 2023-02-07]  (pol.).
• Urząd Miejski Wrocławia, System Informacji Przestrzennej Wrocławia – Ewidencja Miejscowości, Ulic i Adresów Wrocławia, „geoportal.wroclaw.pl”, Jadwiga Brzuchowska, Zespół ds. Nazewnictwa Ulic i Adresów w ramach Wydziału Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław [dostęp 2023-02-07]  (pol.).
• Urząd Miejski Wrocławia, System Informacji Przestrzennej Wrocławia – Mapy, „geoportal.wroclaw.pl”, Jadwiga Brzuchowska, Wydział Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław [dostęp 2023-02-07]  (pol.).strona główna serwisu
• TomaszT. Wysocki TomaszT., Rzeźba Atom, Oficjalny Serwis Turystyczny Urzędu Miejskiego Wrocławia, 7 kwietnia 2022 [dostęp 2023-02-07]  (pol.).{{Cytuj}} Linki zewnętrzne: "wydawca".
• Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wykaz dróg w Zarządzie Dróg i Utrzymania Miasta we Wrocławiu, „ZDiUM/Infrastruktura/Drogi”, ZDJOGA/NOXE/, ZDiUM, Wrocław, 26 kwietnia 2022 [dostęp 2022-05-16]  (pol.).

Linki zewnętrzne

• Rzeźba plenerowa "Atom", [w:] Wrocław / Plac Grunwaldzki (osiedle) / ul. Joliot-Curie Fryderyka [online], fotopolska.eu, ID: b11945 [dostęp 2023-02-07]  (pol.).
• Rzeźba Atom [online], dolny-slask.org.pl, ID: 514551 [dostęp 2023-02-07]  (pol.).
• ul. Joliot-Curie Fryderyka [online], wikimapia.org [dostęp 2023-02-07]  (pol.).