Reguła Naismitha – praktyczna zasada służąca do oszacowania czasu wędrówki. Została sformułowana w 1892 roku przez szkockiegoalpinistę Williama W. Naismitha[4][5]. Naismith podał ją w milach i stopach[4][5], współcześnie może być zdefiniowana na przykład tak:
Przeznacz 1 godzinę na każde 3 mile (5 km) do przodu[a], plus 1 godzinę na każde 2000 stóp (600 m) w górę[b][1][2][3].
Reguła Naismitha
Oryginalna reguła Naismitha z 1892 roku mówi, że mężczyźni powinni przeznaczyć 1 godzinę na 3 mile na mapie i dodatkową 1 godzinę na 2000 stóp wzniesienia terenu[4][5]. Jest ona zawarta w jednym, ostatnim zdaniu jego raportu z wycieczki w góry[4][9]. William W. Naismith był szkockimalpinistą[2].
Współcześnie jest formułowana na różne sposoby – 1 h / 3 mi + 1 h / 2000 ft Naismitha mogą być zastąpione na:
1 h / 3 mi (5 km) + 1 h / 2000 ft (600 m)[1][2][3]
1 h / 5 km (3 mi) + 1/2 h / 300 m (1000 ft)[10][11][12]
Reguła Naismitha (choć nie z nazwy) pojawia się w prawiebrytyjskim. Jednym z rodzajów aktywności, których dostarczanie wymaga licencji jest trekking. Częścią jego definicji jest zastrzeżenie, że musi odbywać się na terenie, z którego droga lub schronienie mogą zostać osiągnięte w czasie dłuższym niż 30 minut przy prędkości 5 km / h plus jedna minuta na każde 10 metrów wzniesienia terenu[13].
Równowartość dystansu i różnicy wysokości Scarfa
W 1998 roku Scarf zaproponował uogólnienie reguły Naismitha, polegające na wprowadzeniu równowartości dystansu i różnicy wysokości[5][7]. Według tego autora reguła Naismitha implikuje, że 2000 stóp różnicy wysokości odpowiada dystansowi 3 mil (=15840 stóp), ponieważ na przebycie każdego z tych odcinków potrzeba tyle samo czasu (jedną godzinę)[16]. W związku z tym Scarf wprowadził współczynnik[16][5][17]:
który nazwał liczbą Naismitha[16][5][17]. Przy takich założeniach[5]:
równoważny dystans = x + α·y
gdzie:
x = dystans w poziomie
y = dystans w pionie
Na przykład dla dystansu na mapie 15 km i różnicy wysokości 500 m
równoważny dystans = 15 km + 7,92·0,5 km = 15 km + 3,96 km = 18,96 km.
Przy prędkości 5 km/h czas potrzebny na przebycie 15 km w poziomie i 500 m w pionie jest więc równy
18,96 km / 5 km/h = 3,792 h = 3 h 47,52 min
Jak widać, założenie Scarfa pozwala również obliczyć czas dla każdej prędkości, a nie tylko jednej jak w przypadku oryginalnej reguły Naismitha.
Tempo
Tempo (ang.pace) czyli odwrotność prędkości może być obliczone tutaj z następującego wzoru:
p = p0·(1 + α·m)
gdzie:
p = tempo
p0 = tempo na płaskiej powierzchni
m = gradient pod górę
Przykładowe obliczenia: p0 = 12 min / h (dla prędkości 5 km / h), m = 0.6 km w pionie / 5 km dystansu = 0.12, p = 12 · (1 + 7.92 · 0.12) = 23.4 min / km.
Inne modyfikacje
Poprawki Trantera
Tranter wprowadza poprawki na kondycję, niesiony ładunek, rodzaj gruntu po którym idzie się, pogodę[16]. W celu ich zastosowania należy wcześniej określić swój poziom kondycji, czyli zmierzony w minutach czas przejścia pod górę dystansu 800 metrów w poziomie przy różnicy wysokości równej 300 metrów[8]. Od poziomu kondycji można potem odjąć poprawki na niesiony ciężar, rodzaj podłoża po którym idzie się i wiatr. Czas obliczony na podstawie reguły Naismitha oraz tak wyznaczony poziom kondycji są następnie używane do odczytania czasu ze specjalnej tabeli[18].
Poprawki Aitkena
Aitken w 1977 roku podaje nie jeden jak Naismith, ale dwa dystanse, których przejście zajmuje 1 godzinę[1]:
↑ abPrędkość i tempo dla reguły Naismitha zostały obliczone tutaj dla jej metrycznej wersji (5 km poziomo i 600 m różnicy wysokości), a nie oryginalnej (3 mi i 2000 ft). W przypadku reguły Naismitha i poprawek Langmuira ta sama, nie modyfikowana wartość różnicy wysokości została użyta zarówno dla dystansu 5 km jak i 4 km – 600 m dla reguły Naismitha i 300 m dla poprawek Langmuira (czyli nie została wzięta pod uwagę równowartość dystansu i różnicy wysokości).
Przypisy
↑ abcdefgRobert Aitken: Wilderness Areas in Scotland. University of Aberdeen: 1977. [dostęp 2017-01-26]. (ang.). Brak numerów stron w książce (praca doktorska)
↑ abcdZsolt Magyari-Sáska, Ştefan Dombay. Determining minimum hiking time using DEM. „Geographia Napocensis”. Anul VI (2), s. 124–129, 2012. Academia Romana – Filiala Cluj Colectivul de Geografie. [dostęp 2013-03-21]. (ang.).
↑ abEric Langmuir: Mountaincraft and Leadership. Official Handbook of the Mountain Leader Training Boards of Great Britain and Northern Ireland.. Edinburgh Scotland: Britain & Scottish Sports Council, 1984. (ang.). Brak numerów stron w książce