Regionalizacja fizycznogeograficzna Europy

Regionalizacja fizycznogeograficzna Europy uwzględnia kilka specyficznych cech ukształtowania powierzchni tej części świata:

• znaczne rozczłonkowanie,
• znaczną różnorodność ukształtowania powierzchni,
• dwoistość budowy tektonicznej,
• pasmowy układ zasadniczych jednostek geograficznych.

Wcześniejsze regionalizacje

Poglądy geografów co do wydzielenia wielkich jednostek podziału fizycznogeograficznego Europy nawet przed ujednoliceniem było w zasadzie zgodne, choć ich hierarchia i nazewnictwo były rozbieżne.

I tak, podsumowując dorobek geografii rosyjskiej i radzieckiej, Borys F. Dobrynin w 1948 wydzielił następujące wielkie krainy geograficzne:

• w Europie Zachodniej (tzn. poza granicami ówczesnego Związku Radzieckiego):
  • Europa Północna
  • północna równina Europy Środkowej (Nizina Niemiecko-Polska)
  • hercyńska Europa Środkowa
  • obszary trzeciorzędowych gór fałdowych Europy Środkowej (Alpy i Karpaty)
  • obszary aluwialnych równin w zapadliskach tektonicznych pasa fałdowań alpejskich
  • grupa obszarów południowo-europejskich
• na obszarze ZSRR:
  • równina wschodnio-europejska
  • Ural
  • Krym

Autorzy pięciotomowej polskiej "Geografii powszechnej" z 1965 roku wydzielili następujące wielkie krainy geograficzne Europy:

• Europa Zachodnia
  • obszar północnoeuropejski
  • Niż Środkowoeuropejski
  • stare góry i baseny Europy Zachodniej
  • Wyspy Brytyjskie
  • młode góry fałdowe i obniżenia podgórskie
    • strefa alpejsko-karpacka
    • półwyspy południowe (Europa Śródziemnomorska)
• Europa Wschodnia
  • Niż Wschodnioeuropejski
  • Ural
  • Krym
  • Góry Krymskie
  • Kaukaz

Regionalizacja według UKD

Podział Europy na megaregiony i prowincje

Podział Europy na podprowincje

Najpowszechniej obecnie używana regionalizacja fizycznogeograficzna Europy zgodna z uniwersalną klasyfikacją dziesiętną została przedstawiona w 1971^{[potrzebny przypis]}.

Europa Północna

0 Archipelagi Europy Północnej

01 Archipelagi Arktyczne

02 Wyspy Morza Norweskiego

1 Półwysep Fennoskandzki

11 Półwysep Skandynawski

12 Masyw Fińsko-Karelski i Półwysep Kolski

13 Wyspy Morza Bałtyckiego

Europa Zachodnia

2 Wyspy Brytyjskie

21 Irlandia

22 Wielka Brytania

3 Pozaalpejska Europa Środkowa

31 Niż Środkowoeuropejski

32 Średniogórze Niemieckie (Środkowoeuropejskie)

33 Masyw Czeski

34 Wyżyny Polskie

35 Francuskie Masywy i Kotliny

4 Region alpejski (Alpy wraz z obniżeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi)

41 Jura Szwajcarsko-Francuska

42 Północne Przedgórze Alp

43 Alpy

44 Nizina Padańska

5 Region karpacki (Karpaty wraz z obniżeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi)

51 Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem Zachodnim i Północnym

52 Karpaty Wschodnie z Podkarpaciem Wschodnim

53 Karpaty Południowe z Wyżyną Getycką

54 Góry Zachodniorumuńskie i Wyżyna Transylwańska

55 Kotlina Panońska (Basen Panoński)

56 Równiny Południoworumuńskie

Europa Południowa

6 Wyspy i półwyspy Morza Śródziemnego

61-63 - Półwysep Iberyjski

61 Północne obszary peryferyjne

62 Wewnętrzne obszary półwyspu

63 Masyw Galicyjsko-Portugalski (Zachodnie obszary peryferyjne)

64 Półwysep Apeniński

65-68 - Półwysep Bałkański

65 Region Gór Dynarskich (Dynarydy)

66 Bałkan

67 Masyw Tracko-Macedoński

68 Góry Grecko-Albańskie (Hellenidy)

69 Wyspy Śródziemnomorskie i Azory

Europa Wschodnia

7 Krym i Kaukaz

71 Półwysep Krymski

72 Kaukaz Północny

73 Wielki Kaukaz

74 Nizina Kolchidzka

75 Nizina Kurańska

76 Mały Kaukaz

8 Nizina Wschodnioeuropejska

81 Podstrefa tundry i tundry lesistej

82 Podstrefa północnej tajgi

83 Strefa lasów mieszanych i podstrefa południowej tajgi - Nizina Środkoworosyjska

84 Strefa lasów mieszanych i podstrefa południowej tajgi - Niż Wschodniobałtycko-Białoruski

85 Strefa leśno-stepowa - Wyżyny Ukraińskie

86 Strefa stepowa

9 Ural

91 Nowa Ziemia i Wajgacz

92 Ural Polarny

93 Ural Północny

94 Ural Środkowy

95 Ural Południowy

Bibliografia

• B.F. Dobrynin Geografia fizyczna Europy Zachodniej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1954
• Borys Dobrynin Geografia fizyczna ZSRR, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1956
• Bolesław Augustowski Wielkie regiony naturalne Europy w: Antoni Wrzosek (red.) Geografia powszechna - tom III. Europa (bez ZSRR), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1965
• Mieczysław Hess, Bogumił Rychłowski Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich w: August Zierhoffer (red.) Geografia powszechna - tom IV. Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Azja. Afryka, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1965
• Jerzy Kondracki W sprawie fizycznogeograficznego podziału Europy w klasyfikacji dziesiętnej, "Przegląd Geograficzny" tom XXXVII, z.3, 1965, str. 539-547
• Jerzy Kondracki Podstawy regionalizacji fizycznogeograficznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969
• Jerzy Kondracki Fizycznogeograficzna regionalizacja Europy Wschodniej w układzie dziesiętnym, "Przegląd Geograficzny", tom LXVII, z. 3-4, 1995, str. 349-354
• Jerzy Kondracki Fizycznogeograficzna regionalizacja Czech, Słowacji, Węgier i Rumunii w układzie dziesiętnym, "Przegląd Geograficzny", tom LXVIII, z 3-4, 1996, str. 457-466
• Jerzy Kondracki Fizycznogeograficzna regionalizacja Niemiec i terenów przyległych w układzie dziesiętnym, "Przegląd Geograficzny" tom LXIX z. 102, 1997, str. 141-147
• Podręczny leksykon państw świata, Wydawnictwo RTW, Słowenia 1997 (tłum. Agnieszka Kowalik)
• Jan Mordawski (red.), Mieczysław Cukierski, Michał Siwicki Atlas geograficzny Polski dla klas VIII / III gimnazjum, Wydawnictwo M. RoŜak, Gdańsk 1999
• Michał Kucharski, Katarzyna Bischoff, Agnieszka Momot, Tomasz Płatek, Jarosław Talacha (red.) Atlas świata, Pascal 2002
• Marzena Wieczorek, Beata Byer (red.) Atlas geograficzny liceum Świat. Polska, Demart, Warszawa 2003
• Atlas – Świat w zasięgu ręki, DeAgostini 2005-2008 (215 zeszytów w 17 zakładkach, 10 segregatorów)
• J. Makowski Geografia fizyczna świata, PWN, Warszawa 2007