Raj (Karwina)

Raj
Ráj

Część miasta Karwina
Szpital w Raju
Państwo	Czechy
Kraj	morawsko-śląski
Powiat	Karwina
Miasto	Karwina
W granicach Karwina	1948
Powierzchnia	7,63 km²
Populacja (2001) • liczba ludności	17142
• gęstość	2246,6 os./km²
Kod pocztowy	734 01
Położenie na mapie Karwiny Raj Ráj
Położenie na mapie Czech Raj Ráj
Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego Raj Ráj
49°50′53″N 18°34′11″E

Raj (cz. Ráj, niem. Roj) – część miasta Karwina w kraju morawsko-śląskim, w powiecie Karwina w Czechach. Jest to także gmina katastralna o powierzchni 762,82 ha^[1]. W 2001 r. liczył 17142 mieszkańców^[2], a w 2010 odnotowano 1304 adresy^[3].

W Raju zlokalizowany jest szpital miejski i stadion piłkarski MFK Karviná.

Historia

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana w dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis, który datuje się na ok. 1305 rok, jako miejscowość o nazwie Ray na gruntach którego założony został Frysztat (Frienstad in Ray)^[4][5][6]. Była to więc wieś o wiele starsza. Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach utworzonego w 1290 piastowskiego (polskiego) księstwa cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).

W 1448 roku właścicielem wsi został Piotr z Karwiny^[7], a w 1572 wraz z miastem Frysztat zostało sprzedane przez księcia Wacława III Adama Wacławowi Cyganowi ze Słupska tworząc frysztackie państwo stanowe. W 1617 po pożarze Frysztatu Cyganowie przenieśli się właśnie do Raju^[8].

Według austriackiego spisu ludności z 1910 roku Raj miał 1053 mieszkańców, z czego 1031 było zameldowanych na stałe, 1003 (97,3%) było polsko-, 23 (2,2%) niemiecko- i 5 (0,5%) czeskojęzycznymi, 1039 (98,7%) katolików oraz 14 (1,3%) ewangelików^[9].

W przeszłości znajdował się tutaj również renesansowy zamek, wybudowany w latach 1563-1570 wraz z otaczającym go parkiem. W latach 1750. przekonstruowany w stylu barokowym, w którym pozostał aż do zniszczenia. W 1899 zakupiony przez wpływową rodzinę Larisch-Mönnich, która była w jego posiadaniu aż do 1945. Po II wojnie światowej skonfiskowany i przeobrażony przez nowe władze w sypialnie dla górników. W 1955 umiejscowiono tu szpital, który już w 1968 z powodu uszkodzeń budynku musiał go opuścić. Zaniedbany przez komunistyczne władze zamek ostatecznie zburzono w 1980.

Od 1872 roku do 1982 działała w Raju polska szkoła^[10].

Byłe przejścia graniczne

Przed przystąpieniem Czech do strefy Schengen 21 grudnia 2007 roku, funkcjonowały tu przejścia graniczne do Polski Karviná Ráj I - Kaczyce Dolne oraz Karwina Raj II - Kaczyce Górne.

• 
  Dom PZKO
• 
  Kaplica św. Anny
• 
  Sala Królestwa Świadków Jehowy^[11]

Przypisy

1. Informace o katastrálním území Ráj. [dostęp 2010-09-26]. (cz.).
2. Český statistický úřad: Historický lexikon obcí ČR 1869 - 2005 - 1. díl. 20 sierpnia 2008. s. 718-719. [dostęp 2010-09-26]. (cz.).
3. Adresy v České republice. 2010-09-26. [dostęp 2010-09-26]. (cz.).
4. Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 289, 295. ISBN 978-83-926929-3-5.
5. Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
6. H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
7. Archiwum Państwowe w Katowicach, Oddział w Cieszynie, Zb. dok. perg. i pap. nr 14/1/15, Przemysław książę cieszyński sprzedaje Piotrowi z Karwiny wieś Raj koło Frysztatu.
8. Śląsk Cieszyński w początkach czasów nowożytnych (1528-1653). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2011, s. 67. ISBN 978-83-926929-5-9.
9. Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien, Troppau 1912.
10. MaciejM. Szymczyk MaciejM., Przed 110 laty rozpoczęto budowę zakładów celulozowo-papierniczych w Malczycach, „PRZEGLĄD PAPIERNICZY”, 1 (12), 2021, s. 46–51, DOI: 10.15199/54.2021.12.2, ISSN 0033-2291 .
11. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2015-04-04] .

Linki zewnętrzne

• Mapa gminy katastralnej Ráj
• Dawne i współczesne zdjęcia zamku w Raju (cz.)