J31.0
Przewlekły zanikowy cuchnący nieżyt nosa, ozena (łac. ozaena lub rhinitis chronica atrophica foetida) – rzadka choroba występująca głównie u kobiet. Była znana już w starożytności, na co wskazują egipskie papirusy ją opisujące, z 1700 roku p.n.e.[1]. Jej etiologia nie jest do końca wyjaśniona. Opisana została w 1876 roku przez Bernharda Fränkla, który podał klasyczną triadę objawów[2].
Występowanie tej rzadkiej choroby ma związek z sytuacją socjoekonomiczną. Występuje ona endemicznie w krajach Bliskiego Wschodu, Afryce, Europie Wschodniej. Niezmiernie rzadko spotyka się ją w krajach rozwiniętych[3]. Częściej także występuje u kobiet. Zaczyna się zwykle w dzieciństwie (8–12 rok życia). U kobiet po okresie przekwitania objawy ulegają zmniejszeniu lub całkowicie zanikają.
Nie jest ostatecznie wyjaśniona. Podejrzewa się, że czynnikiem etiologicznym wywołującym ozenę jest bakteria, którą nazwano Klebsiella ozenae[4]. Liczne teorie, które były dawniej podnoszone sugerowały, że ozena jest spowodowania niewykształceniem małżowiny nosowej dolnej (Zaufal), że może być ona końcowym stadium przewlekłego przerostowego nieżytu nosa (Fränkel), lub formą ogniskowego zakażenia zatok przynosowych, części nosowej gardła i migdałka gardłowego, gdzie adenotomia zmniejszałaby ryzyko zachorowania na ozenę (Grünwald, Tessier). Jeszcze inni autorzy upatrywali rozwoju ozeny w patologii zwoju skrzydłowo-podniebiennego, która miała predysponować do metaplazji nabłonka migawkowego i wtórnej resorpcji kości oraz nadkażenia bakteryjnego (Jurasz, Belinoff).
Obraz kliniczny jest zwykle bardzo charakterystyczny, jednak celem potwierdzenia diagnozy wykonuje się:
Polega na systematycznej toalecie jam nosa: nawilżanie środkami w sprayu (płukanie preparatami soli morskiej), stosowanie tłustych maści lub zawiesin do jam nosa (często z dodatkiem witaminy A), tampony z maści do jam nosa. Leczenie operacyjne polega na zwężaniu jam nosowych (rotacja bocznych ścian jam nosowych do przyśrodka lub podśluzówkowe wypełnienie jam nosa autogeniczną tkanką chrzęstną). Ciekawym zabiegiem był sposób opracowany przez Wittmaacka, mający na celu nawilżanie suchej błony śluzowej jamy nosowej. Polegał on na wszyciu przewodu Stenona (przewodu wyprowadzającego ślinianki przyusznej) do wnętrza zatoki szczękowej.
Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.