Prefektura Ilirii

Prefektura Illyricum w kształcie początkowym

Prefektury, diecezje i prowincje rzymskie w latach 375-379 n.e.

Prefektury, diecezje i prowincje rzymskie w roku 400 n.e.

Diecezje i prowincje rzymskie w Ilirii ok. 400 n.e.

Prefektura Ilirii (łac. Praefectura praetorio per Illyricum) – jedna z czterech wielkich jednostek podziału administracyjnego (prefektur) w Cesarstwie Rzymskim w ostatnim okresie przed podziałem na Cesarstwo zachodniorzymskie i Cesarstwo wschodniorzymskie (Bizantyńskie).

Prefektura utworzona została w ślad za reformami administracyjnymi cesarza Konstantyna I Wielkiego, który ok. 326–328 r. n.e. ustanowił trzystopniową organizację Cesarstwa. prefektury podzielone były na diecezje cywilne, te zaś z kolei na prowincje.

Prefekturę Ilirii założył w roku 347 cesarz Konstans poprzez wydzielenie z Prefektury Italii, Ilirii i Afryki (Praefectura praetorio Italiae, Illyrici et Africae).

Pierwszym prefektem Illyricum (w latach 347–352) był Vulcacius Rufinus, konsul rzymski w roku 347, następnie prefekt Galii (353–354).

Prefektury Ilirii i Italii, wraz z pozostałymi dwiema prefekturami, Prefekturą Galii (Praefectura praetorio Galiarum) i Prefekturą Orientu (Praefectura praetorio Orientis), tworzyły strukturę, która nawiązywała do idei organizacji Cesarstwa i systemu rządów w ramach tetrarchii wprowadzanej przez cesarza Dioklecjana od roku 286.

Zasięg terytorialny

W ciągu IV wieku Prefektura Ilirii miała zmienny zasięg terytorialny, a przejściowo (361–374) została likwidowana. Reaktywowana przez cesarza Gracjana w latach 375–379 składała się z:

• Illyricum orientale – diecezje cywilne:
  • Diecezja Dacji – Dioecesis Daciae
  • Diecezja Macedonii – Dioecesis Macedoniae
• Illyricum occidentale – diecezje cywilne:
  • Diecezja Panonii – Dioecesis Pannoniarum

Po 379 r. Illyricum occidentale jako Diecezja Iliria Dioecesis Illyricum została włączona ponownie do prefektury Italii, zaś obie diecezje Illyricum orientale zostały bezpośrednio podporządkowane cesarzowi rezydującemu wówczas w Tesalonice. W latach 384–387 diecezje Illyricum orientale ponownie znalazły się w prefekturze Italii, 388–391 stanowiły osobną prefekturę, 392–395 ponownie podporządkowane Italii^[1].

Po podziale cesarstwa wraz ze śmiercią Teodozjusza I Wielkiego w roku 395 wschodnie tereny prefektury Ilirii weszły w skład Cesarstwa wschodniorzymskiego i składały się z następujących diecezji i prowincji^[2]:

• Diecezja Macedonii (Dioecesis Macedoniae) – prowincje:
  • Achaja
  • Epirus nova
  • Epirus vetus
  • Kreta
  • Macedonia
  • Tesalia
• Diecezja Dacji (Dioecesis Daciae) – prowincje:
  • Moesia Prima
  • Dacia Ripensis
  • Dacia Mediterranea
  • Dardania
  • Praevalitana

Główne ośrodki

W różnych okresach istotnymi ośrodkami administracyjnymi Prefektury Ilirii były Sirmium (współcześnie Sremska Mitrovica) oraz założona przez cesarza Justyniana I Wielkiego Iustiniana Prima.

Likwidacja prefektury

W związku z najazdami plemion, w tym Słowian, kolejne terytoria prefektury przestawały znajdować się pod kontrolą rzymską (bizantyńską). W VII wieku pod władzą cesarstwa pozostawały jedynie fragmenty Tracji z Konstantynopolem i Tesaloniką. W I połowie IX wieku prefektury i diecezje ostatecznie zostały zastąpione przez nową jednostkę – tem.

Zobacz też

• Iliria

Przypisy

1. Morrison, Cécile, ed. (2007), Le Monde Byzantin I - L'Empire romain d'orient (330–641), Athens: Polis Editions, ISBN 978-960-435-134-3
2. Roisman i Worthington 2010 ↓, s. 547.

Bibliografia

• Joseph Roisman, Ian Worthington: A Companion to Ancient Macedonia. John Wiley & Sons, 2010. ISBN 978-1-4051-7936-2. [dostęp 2017-01-15].