Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Porozumienie niszczyciele za bazy

Wydzierżawione niszczyciele typu Clemson wpływają do brytyjskiego portu, październik 1940

Porozumienie „niszczyciele za bazy” (ang. Destroyers for Bases Agreement) – porozumienie zawarte 2 września 1940 roku pomiędzy Stanami Zjednoczonymi i Wielką Brytanią, na mocy którego Amerykanie przekazali Brytyjczykom 50 niszczycieli w zamian za 99-letnią dzierżawę gruntów pod budowę baz wojskowych i lotnisk na terenie brytyjskich posiadłości w rejonie Karaibów, na Bermudach i Nowej Fundlandii.

Porozumienie

Jeden z 50 niszczycieli: HMS „Roxborough”, czyli eks-USS „Foote” (1943)

Wielka Brytania, która w 1940 roku stanęła w obliczu klęsk we Francji i Norwegii oraz bitwy o Atlantyk, pilnie potrzebowała uzupełnić swoją flotę o nowe okręty wojenne. 15 maja Winston Churchill zwrócił się do amerykańskiego rządu z prośbą o wydzierżawienie na potrzeby Royal Navy 40-50 niszczycieli do czasu, gdy brytyjskie stocznie wybudują nowe jednostki. Franklin Delano Roosevelt, który był związany uchwalonymi przez Kongres Ustawami o Neutralności (Neutrality Acts), odmówił. Jednak gdy w lipcu został wybrany na trzecią kadencję, a nad Wielką Brytanią zawisło widmo niemieckiej inwazji, amerykański prezydent zdecydował się na obejście prawa i upoważnił sekretarza stanu Cordella Hulla do podjęcia negocjacji z Brytyjczykami reprezentowanymi przez ambasadora markiza Lothian. Zakończyły się one 2 września, gdy Hull i Lothian wymienili się listami, na podstawie których brytyjski rząd wyraził zgodę na zwolnione z czynszów i innych opłat wydzierżawienie Stanom Zjednoczonym na okres 99 lat terenów pod „natychmiastowe wybudowanie i użytkowanie” baz morskich oraz lotnisk w 8 lokalizacjach:

Była amerykańska baza sił powietrznych w Stephenville na Nowej Fundlandii (1941-1966)

W zamian rząd amerykański zobowiązał się „niezwłocznie przekazać” 50 niszczycieli o wyporności 1200 t. Były to już stosunkowo przestarzałe niszczyciele typów Caldwell, Wickes i Clemson (w brytyjskiej nomenklaturze zbiorczo nazwane niszczycielami typu Town). 7 znalazło się na wyposażeniu Royal Canadian Navy, reszta została przejęta przez Royal Navy.

Dokładna lokalizacja baz oraz szczegółowe warunki ich dzierżawy zostały ostatecznie ustalone dopiero w marcu 1941 roku. Porozumienie przyczyniło się do zacieśnienia współpracy między Wielką Brytanią i USA. Jego zawarcie z pogwałceniem Ustaw o Neutralności było wyraźnym przejawem dążenia Roosevelta do zerwania z polityką izolacjonizmu. Treść Ustaw o Neutralności została okrojona nowelizacją z marca 1941 roku (związaną z rozpoczęciem programu Lend-Lease), a w listopadzie tego samego roku zostały one uchylone. W grudniu Stany Zjednoczone przystąpiły do wojny.

Lista niszczycieli

No Nazwa Typ Historia służby
01 USS „Craven” (DD-70) Caldwell Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Lewes”. Samozatopiony w pobliżu Sydney 12 października 1945
02 USS „Conner” (DD-72) Caldwell Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Leeds”. Złomowany w 1947
03 USS „Stockton” (DD-73) Caldwell Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Ludlow”. Zatopiony jako okręt-cel w 1945
04 USS „Wickes” (DD-75) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Montgomery”. Złomowany w 1945
05 USS „Philip” (DD-76) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Lancaster”. Złomowany w 1947
06 USS „Evans” (DD-78) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Mansfield”. Złomowany w 1945
07 USS „Sigourney” (DD-81) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Newport”. Złomowany w 1947
08 USS „Robinson” (DD-88) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Newmarket”. Złomowany w 1945
09 USS „Ringgold” (DD-89) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Newark”. Złomowany w 1947
10 USS „Fairfax” (DD-93) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Richmond”. Przekazany ZSRR w 1944. Złomowany w 1949
11 USS „Williams” (DD-108) Wickes Przekazany Kanadzie. Przemianowany na HMCS „St. Clair”.
12 USS „Twiggs” (DD-127) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Leamington”. Przekazany ZSRR w 1944. Złomowany w 1951
13 USS „Buchanan” (DD-131) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS "Campbeltown". Użyty w rajdzie na Saint-Nazaire 28 marca 1942
14 USS „Aaron Ward” (DD-132) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Castleton”. Złomowany w 1947
15 USS „Hale” (DD-133) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Caldwell”. Złomowany w 1944
16 USS „Crowninshield” (DD-134) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Chelsea”. Przekazany ZSRR w 1944. Złomowany w 1949
17 USS „Tillman” (DD-135) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Wells”. Złomowany w 1945
18 USS „Claxton” (DD-140) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Salisbury”. Złomowany w 1944
19 USS „Yarnall” (DD-143) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Lincoln”. Przekazany Kanadzie w 1942. Przemianowany na HMCS „Lincoln”. Przekazany ZSRR w 1944. Złomowany w 1952.
20 USS „Thatcher” (DD-162) Wickes Przekazany Kanadzie. Przemianowany na HMCS „Niagara”. Rozebrany w 1946
21 USS „Cowell” (DD-167) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Brighton”. Przekazany ZSRR w 1944. Zwrócony Wielkiej Brytanii w 1949 i złomowany.
22 USS „Maddox” (DD-168) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Georgetown”. Przekazany ZSRR w 1944. Złomowany w 1949
23 USS „Foote” (DD-169) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Roxborough”. Przekazany ZSRR w 1944. Zwrócony Wielkiej Brytanii w 1949 i złomowany w 1952
24 USS „Kalk” (DD-170) Wickes Przekazany Kanadzie. Przemianowany na HMCS „Hamilton”. Złomowany w 1945
25 USS „Mackenzie” (DD-175) Wickes Przekazany Kanadzie. Przemianowany na HMCS „Annapolis”. Złomowany w 1945
26 USS „Hopewell” (DD-181) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS "Bath". Zatopiony 19 sierpnia 1941 przez niemiecki okręt podwodny U-204
27 USS „Thomas” (DD-182) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „St. Albans”. Przekazany ZSRR w 1944. Złomowany w 1949
28 USS „Haraden” (DD-183) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Columbia”. Przekazany Kanadzie. Przemianowany na HMCS „Columbia”. Złomowany w 1945
29 USS „Abbot” (DD-184) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Charlestown”. Złomowany w 1947
30 USS „Doran” (DD-185) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „St. Marys”. Złomowany w 1945
31 USS „Satterlee” (DD-190) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS "Belmont". Zatopiony 31 stycznia 1945 przez niemiecki okręt podwodny U-82
32 USS „Mason” (DD-191) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS "Broadwater". Zatopiony 18 października 1941 przez niemiecki okręt podwodny U-101
33 USS „Abel P Upshur” (DD-193) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Clare”. Złomowany w 1945
34 USS „Hunt” (DD-194) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Broadway”. Złomowany w 1947
35 USS „Welborn C Wood” (DD-195) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Chesterfield”. Złomowany w 1947
36 USS „Branch” (DD-197) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS "Beverley". Zatopiony 11 kwietnia 1941 przez niemiecki okręt podwodny U-188
37 USS „Herndon” (DD-198) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Churchill”. Przekazany ZSRR w 1944. Zatopiony 16 stycznia 1945 w niewyjasnionych okolicznościach
38 USS „McCook” (DD-252) Clemson Przekazany Kanadzie. Przemianowany na HMCS „St. Croix”. Zatopiony 20 września 1943 przez niemiecki okręt podwodny U-305
39 USS „McCalla” (DD-253) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Stanley”. Zatopiony 18 grudnia 1941 przez niemiecki okręt podwodny U-574
40 USS „Rodgers” (DD-254) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Sherwood”. Zatopiony jako okręt-cel w 1945
41 USS „Bancroft” (DD-256) Clemson Przekazany Kanadzie. Przemianowany na HMCS „St. Francis”.
42 USS „Welles” (DD-257) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Cameron”. Bardzo ciężko uszkodzony w bombardowaniu powietrznym w Portsmouth 5 grudnia 1940
43 USS „Aulick” (DD-258) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Burnham”. Złomowany w 1947
44 USS „Laub” (DD-263) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Burwell”. Złomowany w 1947
45 USS „McLanahan” (DD-264) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Bradford”. Złomowany w 1946
46 USS „Edwards” (DD-265) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Buxton”. Przekazany Kanadzie w 1943. Przemianowany na HMCS „Buxton”. Złomowany w 1946
47 USS „Shubrick” (DD-268) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Ripley”. Złomowany w 1945
48 USS „Bailey” (DD-269) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Reading”. Złomowany w 1945
49 USS „Swasey” (DD-273) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Rockingham”. Wszedł na minę 27 września 1944 i zatonął podczas holowania
50 USS „Meade” (DD-274) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Ramsey”. Złomowany w 1947

Zobacz też

Bibliografia

  • Ian C.B. Dear (red.): The Oxford Companion to the Second World War. Oxford – New York: Oxford University Press, 1995, s. 297–298. ISBN 978-0192141682.

Linki zewnętrzne
Kembali kehalaman sebelumnya