Poliptyk San Zeno

Poliptyk San Zeno

Autor	Andrea Mantegna
Data powstania	ok. 1457–1460
Medium	panel
Wymiary	212 i 213 × 125 i 135 cm
Miejsce przechowywania
Lokalizacja	Bazylika San Zeno Maggiore w Weronie

Poliptyk San Zeno – obraz włoskiego malarza i rytownika Andrei Mantegni.

Poliptyk został zamówiony dla ołtarza głównego w bazylice San Zeno w Weronie przez opata Gregorio Correra. Część główna znajduje się tam do dnia dzisiejszego, część dolna znajdująca się w predelli zostały podzielone i w 1797 roku trafiły do muzeum w Luwrze oraz do Królewskiego Muzeum Sztuk Pięknych w Brukseli.

Opis obrazu

Dzieło ma formę tryptyku, lecz przedstawia jedną scenę połączoną jednym motywem architektonicznym oraz wspólną podłogą. Scena rozgrywa się za charakterystycznymi dla architektury starożytnej czterema kolumnami w ozdobionej płaskorzeźbami świątyni^[1].

Tryptyk przedstawia siedzącą na marmurowym tronie Madonnę z Dzieciątkiem w otoczeniu śpiewających i grających aniołków. Po obu stronach stoi ośmiu świętych, z których siedmiu pogrążonych jest w lekturze. Kompozycja obrazu nawiązuje do starszego dzieła autorstwa Giotta Madonna z Dzieciątkiem. Po lewej stronie, na pierwszym planie widoczny jest św. Piotr ze swoim atrybutem kluczem trzymanym w dłoni. Za nim stoi św. Paweł a następnie św. Jan i patron bazyliki w Weronie, biskup św. Zenon. Po stronie prawej znajdują się kolejno: w czarnym habicie św. Benedykt, rzymski męczennik św. Wawrzyniec, papież Grzegorz Wielki i najbliżej widza św. Jan Chrzciciel.

W predelli Mantegna namalował trzy sceny pochodzące z Nowego Testamentu z ostatnich dni życia Jezusa. Przedstawiają one modlitwę Chrystusa w Ogrójcu^[2], Ukrzyżowanie i Zmartwychwstanie.

Nad wszystkimi postaciami Mantegna namalował girlandy z owoców i warzyw zawieszone na hakach. Malarz zastosował tu efekt iluzji nazywany w sztuce trompe l'oeil mający na celu stworzeniu wrażenia przestrzeni i powiększenia pomieszczenia. Za girlandami na fryzie, widoczne są płaskorzeźby z puttami rozsypującymi zawartość rogu obfitości co w czasach antycznych symbolizowało dostatek.

Nawiązania

Scena ukrzyżowania z poliptyku stała się inspiracją dla piosenki Jacka Kaczmarskiego "Pejzaż z trzema krzyżami"^[3].

Galeria

• 
  Lewy panel, 213 x 134 cm.
• 
  Środkowy panel, 212 x 125 cm.
• 
  Prawy panel, 213 x 135 cm.
• 
  Detal Madonna.
• 
  Detal z lewego panelu.
• 
  Detal ze środkowego panelu.
• 
  Detal z prawego panelu.

Predella

• 
  Ukrzyżowanie
• 
  Detal środkowego panelu
• 
  Detal środkowego panelu

Przypisy

1. Montegna na wielu swoich obrazach akcentował swoje zamiłowanie do sztuki starożytnej m.in. w obrazach Święty Sebastian czy Modlitwa w Ogrójcu
2. Scena jest uderzająco podobna do późniejszego obrazu Modlitwa w Ogrójcu Mantegni
3. Jacek o utworze – Pejzaż z trzema krzyżami. [w:] Strona poświęcona Jackowi Kaczmarskiemu [on-line]. www.kaczmarski.art.pl. [dostęp 2010-11-30]. (pol.).

Bibliografia

• Patrick de Rynck Jak czytać malarstwo wyd. Universitas Kraków 2005 ISBN 83-242-0565-9