Pociąg do kultury

Spalinowy zespół trakcyjny serii VT628.4 obsługujący „Pociąg do kultury”

Pociąg do kultury, niem. Kulturzug^[1] – sobotnio-niedzielne międzynarodowe połączenie kolejowe między Wrocławiem, Chociebużem i Berlinem oferowane wspólnie z programem kulturalnym. Powstało w kwietniu 2016 jako jedno z wydarzeń Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016 oraz próba wypromowania tej imprezy w Berlinie. Z powodu dużej popularności połączenia przedłużono jego kursowanie najpierw do grudnia 2016, a następnie co najmniej do końca roku 2018^[2], przy czym nie zrezygnowano z programu kulturalnego^[3]. Pociąg według planów w roku 2020 miał jeździć do 12 grudnia, ale z powodu pandemii Covid-19 czas ten został skrócony do 15 listopada^[4]. W sezonie 2021 połączenie zostało wznowione od 18 czerwca^[5]. Połączenie zostało zawieszone 02.01.2023 roku^[6], a następnie reaktywowane 16.06.2023 r.^[7] na czas do 02.01.2024 roku^[8].

Operatorem przedsięwzięcia po stronie polskiej były Koleje Dolnośląskie, natomiast po stronie niemieckiej – DB Regio^[9][10]. Połączenie obsługiwano przez spalinowe zespoły trakcyjne serii VT628.4^[10], a od grudnia 2019 do stycznia 2023 r. przez pojazdy serii VT642.

Historia

Pociąg do kultury był jednym z wydarzeń wrocławskiej edycji Europejskiej Stolicy Kultury w 2016, jak również częścią międzynarodowego projektu kulturalnego Breslau – Berlin 2016. Europäische Nachbarn^[1]. Połączenie powstało przy współpracy landów Berlina i Brandenburgii, związku komunikacyjnego Verkehrsverbund Berlin-Brandenburg (VBB), DB Regio oraz Kolei Dolnośląskich. Koszt przedsięwzięcia wynosił 300 tys. euro i pokryty został przez wszystkie zainteresowane podmioty^[11] – 270 tys. euro zapłaciła strona niemiecka, a 30 tys. miasto Wrocław^[9]. Pociąg uruchomiono głównie w celu przybliżenia berlińczykom wydarzeń odbywających się w weekendy w ramach Europejskiej Stolicy Kultury; w momencie jego uruchomienia Wrocław nie miał bezpośredniego połączenia kolejowego z Berlinem; ostatnie, pociąg „Wawel” z Krakowa^[12] zamknięto dwa lata wcześniej^[13]. Początkowo miał kursować do 25 września^[11], lecz przedłużono jego funkcjonowanie do końca ESK. Po zakończeniu rocznego wydarzenia popularność połączenia nie zmalała^[14] (od maja do grudnia pociąg przewiózł 24 tys. pasażerów^[3]), postanowiono więc utrzymać jego funkcjonowanie do roku 2018. Do października 2017 z połączenia skorzystało ponad 30 tys. pasażerów^[15]. Połączenie zawieszono 15 listopada 2020^[4] i przywrócono na sezon 2021 od 18 czerwca 2021^[5]. Ostatecznie zawieszono 02.01.2023 r.^[6]

Pociąg

Stacją początkową trasy był Wrocław Główny, a końcową Berlin-Lichtenberg^[1]. Czas przejazdu w jedną stronę wynosi 4 i pół godziny^[12]. Połączenie obsługiwały szynobusy udostępnione przez VBB^[11]. Pociąg kursuje w weekendy i zatrzymuje się tylko na wybranych stacjach pośrednich: Legnica, Żagań, Żary, Forst (Lausitz) i Chociebuż^[1][16]. Połączenie obejmowała odrębna taryfa ze zniżkami 50% dla dzieci do 15 lat^[17][14]. Podczas podróży prowadzony jest niemiecko-polski program kulturalny, do listopada 2017 wzięło w nim udział ok. 300 artystów. Przejazd połączony był z koncertami, spotkaniami autorskimi i wystawami. W pociągu znajdowała się również mobilna wystawa prezentująca znanych wrocławian pochodzenia zarówno polskiego, jak i niemieckiego^[15] oraz biblioteka^[11]. W pociągu miały miejsca takie akcje kulturalne, jak m.in. „Krajobraz w ruchu”, „Stary złom do kosza – amerykańsko-europejski performance polityczny”, „Odkrycia z życia ... twarze i pejzaże”, „Supermigranci”, a udział wzięły m.in. Olga Tokarczuk, niemieckie pisarki Emilia Smiechowski i Tanja Dückers^[18], a także Katja Pietrowskaja, Nadia Szagdaj, kolektyw performatywny Club Real, zespół Ga-Ga/Zielone Żabki i muzyk Paul Brody^[19].

Nagrody

9 listopada 2017 program wyróżniony został nagrodą Europejskiej Marki Kultury w kategorii „Trend 2017”^[15].

Przypisy

1. Mit dem Kulturzug nach Breslau (Wrocław). [w:] VBB [on-line]. [dostęp 2017-11-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-14)].
2. Pociąg do kultury ma szansę jeździć do Berlina także po 2018 r.. [w:] Kurier Kolejowy [on-line]. 2017-07-31. [dostęp 2017-11-12].
3. Pociąg do kultury Berlin-Wrocław do końca 2018 roku. 2016-12-17 Komentarze: 0. s. wrocław.pl. [dostęp 2017-11-11].
4. Koleje Dolnośląskie S.A. [online], www.facebook.com [dostęp 2020-11-15]  (pol.).
5. Czerwcowe zmiany w rozkładzie jazdy Kolei Dolnośląskich. Koleje Dolnośląskie, 9 czerwca 2021. [dostęp 2021-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (15 września 2021)].
6. Pociąg do kultury (Kulturzug) Wrocław - Berlin [online], Koleje Dolnośląskie [dostęp 2023-03-26]  (pol.).
7. Pociąg do kultury (Kulturzug) Wrocław - Berlin [online], Koleje Dolnośląskie [dostęp 2023-12-24] [zarchiwizowane z adresu 2023-06-21]  (pol.).
8. Pociąg do kultury (Kulturzug) Wrocław - Berlin [online], Koleje Dolnośląskie [dostęp 2023-12-24] [zarchiwizowane z adresu 2023-12-23]  (pol.).
9. Małgorzata Matuszewska: Europejska Stolica Kultury: Pociąg Wrocław – Berlin od 30 kwietnia. [w:] Gazeta Wrocławska [on-line]. [dostęp 2017-11-12].
10. Kasper Fiszer: Za tydzień rusza połączenie Wrocław – Berlin. [w:] Rynek Kolejowy [on-line]. 2016-04-26. [dostęp 2017-11-12].
11. Pociąg do kultury rozpoczął podróże między Berlinem i Wrocławiem. [w:] Deutsche Welle [on-line]. [dostęp 2017-11-12].
12. Tomasz Sikora: Sukces pociągu do kultury. [w:] Niemcy online [on-line]. 2016-07-12. [dostęp 2017-11-12].
13. statystyki „Pociąg do kultury”. Rusza specjalne połączenie kolejowe Berlin-Wrocław. [w:] forsal [on-line]. 2016-04-18. [dostęp 2017-11-11].
14. Michał Szymajda: „Pociąg do Kultury” z Wrocławia do Berlina ma zostać w rozkładzie. [w:] Rynek Kolejowy [on-line]. 2017-07-03. [dostęp 2017-11-11].
15. Pociąg do Kultury z prestiżową nagrodę Europejskiej Marki Kultury!. [w:] Koleje Dolnośląskie [on-line]. [dostęp 2017-11-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-12)].
16. Koleje Dolnośląskie: Dolnośląski Rozkład Jazdy Pociągów 1 września – 12 grudnia 2017. 2017-03-30. [dostęp 2017-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (28 maja 2018)]. (pol.).
17. Zmiany w ofercie „Pociąg do kultury” (Wrocław – Berlin). [w:] Koleje Dolnośląskie [on-line]. [dostęp 2017-11-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-12)].
18. Das Kulturprogramm im Kulturzug. [w:] VBB [on-line]. [dostęp 2017-11-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-12)].
19. Europejska Marka Trendu 2017 dla Pociągu do Kultury. 2017-11-10. s. wrocław.pl. [dostęp 2017-11-11].