Pierwszy rząd Władysława Sikorskiego

Pierwszy rząd Władysława Sikorskiego

Polska
Premier	Władysław Sikorski
Partie	Stronnictwo Prawicy Narodowej
Kadencja	od 16 grudnia 1922 do 26 maja 1923
Poprzedni	Rząd Juliana Nowaka
Następny	Drugi rząd Wincentego Witosa

Pierwszy rząd Władysława Sikorskiego – gabinet pod kierownictwem premiera Władysława Sikorskiego, utworzony 16 grudnia 1922 roku. Rząd ustąpił 26 maja 1923 roku.

Skład rządu

• Władysław Sikorski – prezes Rady Ministrów oraz minister spraw wewnętrznych
• Aleksander Skrzyński (Stronnictwo Prawicy Narodowej) – minister spraw zagranicznych
• Kazimierz Sosnkowski – minister spraw wojskowych
• Wacław Makowski – minister sprawiedliwości
• Józef Mikułowski-Pomorski – kierownik Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego
• Zygmunt Jastrzębski – minister skarbu (do 2 stycznia 1923)
• Henryk Strasburger – minister przemysłu i handlu (do 13 stycznia 1923)
• Józef Raczyński – kierownik Ministerstwa Rolnictwa i Dóbr Państwowych
• Ludwik Zagórny-Marynowski – kierownik Ministerstwa Kolei Żelaznych
• Jan Moszczyński – kierownik Ministerstwa Poczt i Telegrafów
• Jan Łopuszański – kierownik Ministerstwa Robót Publicznych
• Ludwik Darowski – minister pracy i opieki społecznej
• Witold Chodźko – minister zdrowia publicznego

Zmiany w rządzie

• 2 stycznia 1923
  • Bolesław Markowski powołany na stanowisko ministra skarbu, na miejsce Zygmunta Jastrzębskiego.
• 13 stycznia 1923
  • po Bolesławie Markowskim resort skarbowy objął Władysław Grabski (Związek Ludowo-Narodowy).
  • do dymisji podał się Henryk Strasburger, na jego miejsce, jako kierownika ministerstwa przemysłu i handlu, powołano Stefana Ossowskiego.

Upadek rządu Władysława Sikorskiego

W okresie rządów Władysława Sikorskiego toczyły się rozmowy między prawicą a „Piastem”. Odbywały się często konferencje. Brali w nich udział m.in. Wincenty Witos, Stanisław Głąbiński oraz senator „Piasta” Ludwik Hammerling, właściciel Lanckorony. W rozmowach tych uczestniczyli także przedstawiciele Chadecji oraz chrześcijańsko-narodowi, którzy byli przeciwni ustępstwom dla „Piasta” w sprawie reformy rolnej. W klubie PSL „Piast” grupa Dąbskiego też stanowczo sprzeciwiała się porozumieniu z prawicą.

W marcu obradował Zarząd Główny PSL „Piast”, który wyraził sprzeciw wobec projektu utworzenia rządu opartego na PSL Piast, lewicy i słowiańskich mniejszościach narodowych. Pozostawał tylko sojusz z prawicą, który w kwietniu zatwierdził klub parlamentarny PSL Piast.

17 maja w mieszkaniu senatora ZLN Juliana Zdanowskiego w Warszawie podpisano słynny pakt lanckoroński. Udział Hammerlinga w kierowniczym aktywie Piasta i fakt, że obrady wstępne odbywały się podobno w jego majątku w Lanckoronie, przyczyniły się do powstania powszechnie przyjętej, choć nieścisłej nazwy. Pakt podpisali: Głąbiński, Seyda, Witos, Kiernik, Korfanty i Chaciński.

Po podpisaniu porozumienia Piasta, ZLN i chadecji (Klub Chrześcijańsko - Narodowy przeciwny reformie rolnej odmówił podpisania paktu, obiecując jednak poparcie nowemu rządowi) pozostawała jeszcze kwestia ewentualnego pozyskania NPR.

Zjazd NPR 20-21 maja 1923 zajął postawę niezdecydowaną wobec nowo powstałej centroprawicowej większości parlamentarnej.

W tej sytuacji Piast i ChZJN postanowiły obalić rząd Sikorskiego. Premier Sikorski dowiedziawszy się o pakcie lanckorońskim, postanowił postawić pod głosowanie prowizorium budżetowe, które miało być swego rodzaju wotum zaufania dla jego rządu.

Dopiero 26 maja doszło do głosowania w sprawie prowizorium budżetowego. W obronie rządu Sikorskiego wystąpiły PSL Wyzwolenie i PPS. Partie te broniły Sikorskiego od chwili, gdy stało się jasne, że po jego upadku dojdzie do władzy rząd centroprawicowy. W głosowaniu za skreśleniem funduszów dyspozycyjnych wypowiedziało się 279 posłów (Piast, ZLN, Chadecja, komuniści i mniejszości narodowe), natomiast za rządem głosowały kluby PPS, PSL Wyzwolenie, NPR oraz grupa Dąbskiego w sumie 117 głosów.

Wobec tego rząd Sikorskiego podał się do dymisji, a grupa Dąbskiego (14 posłów) wystąpiła z PSL Piast, tworząc klub sejmowy PSL Jedność Ludowa.

Bibliografia

• Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej (redakcja naukowa Jacek M.Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana), Warszawa 1994, wyd. BGW, ISBN 83-7066-569-1, t. I, s. 24