Perełkowiec japoński, szupin chiński, szupin japoński, sofora japońska (Styphnolobium japonicum (L.) Schott) – gatunekdrzewa z rodziny bobowatych. Sprowadzony do Europy w 1750 z Japonii[3]. Wbrew niektórym nazwom nie pochodzi z Japonii, lecz z Chin[4] i Korei[5]. Licznie hodowany w parkach i ogrodach we Francji i południowej Anglii[5]. W Europie Środkowej głównie po południowej stronie Karpat. W Polsce z rzadka wysadzany w parkach i ogrodach botanicznych.
Nazewnictwo
W niektórych ujęciach taksonomicznych zaliczany był do rodzaju Sophora (szupin) i stąd jego nazwy polskie sz. chiński, sz. japoński, sofora japońska. Według najnowszych ujęć taksonomicznych należy do rodzaju Styphnolobium (perełkowiec) i jego prawidłowa nazwa to perełkowiec japoński Styphnolobium japonicum[4].
Dawniej wydzielane odmiany i formy S. japonica f. oligophylla Franch., S.japonica f. pendula Zabel, S. japonica var. pubescens (Tausch) Bosse, S. japonica var. violacea Carrière według powyższego ujęcia taksonomicznego to synonimy typowej formy gatunku[4].
Drzewo dorastające do 25 m wysokości z szeroką, zaokrąglona koroną. Średnica pnia przekracza 1 m na wysokości 1,3 m. Egzemplarz w mieście Michalovce we wschodniej Słowacji posiada pień o średnicy 115 cm[5].
Ulistnienie skrętoległe, liście nieparzystopierzaste o długości do 25 cm składające się z 5 (11) do 17 listków, listki jajowate długości 2 (3) – 5 cm. Górna strona liści ciemnozielona i błyszcząca, dolna sinawa (owłosiona). Listki na końcach zaostrzone.
Zielone mięsiste strąki, przewężone między nasionami, w przekroju okrągłe do 8 cm długości, 3-6 czarnych nasion w strąku. Miąższ zielony, galaretowaty.
Biologia i ekologia
Kwitnie w końcu lipca i w sierpniu. Kwiaty zapylane przez owady. Owocuje we wrześniu i październiku. W warunkach środkowoeuropejskich czas kwitnienia przesuwa się nawet na wrzesień, a dojrzewania nasion na listopad[5]. W Polsce nasiona bardzo rzadko dojrzewają, konieczny do tego jest długie i ciepłe lato. Rozpoczyna owocowanie w wieku 30 lat.
Siedlisko: Duża tolerancja w stosunku do gleby. Lubi gleby żyzne świeże i głębokie w miejscach ciepłych, słonecznych osłoniętych. Szupin chiński jest odporny na suszę, zasolenie i zanieczyszczenie powietrza. Nieodporny na mrozy, szczególnie siewki i osobniki młode.
W Polsce obecnie prawie niesadzona. Późne kwitnienie i późne zrzucanie (listopad) liści czynią z tego gatunku ciekawe drzewo dekoracyjne. Liście opadające późną jesienią w przeciwieństwie do większości gatunków ozdobnych nie zmieniają barwy. Urozmaica i ożywia kolorystykę jesiennego parku. Znane są formy dekoracyjne (płaczące, kolumnowe), a także o fioletowych kwiatach[5].
Drewno odznaczające się dobrymi właściwościami technicznymi ma zastosowanie w stolarstwie, meblarstwie i przemyśle parkietowym oraz w wyrobie instrumentów muzycznych.
Przypisy
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
↑Jaromir Pokorný, Vlasta Matoušova, Daniela Toušova: Drzewa znane i mniej znane. Olgierd Łęski (tłum.). Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza "BGW", 1992, s. 116-117. ISBN 83-7066-379-6.
↑ abcdefLadislav Maxim: Sophora japonica L. – sofora japonská, in: "Lesník" nr 5/2008, s. 17
↑Tadeusz Szymanowski: Rozpoznawanie drzew i krzewów ozdobnych w stanie bezlistnym / Tadeusz Szymanowski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1974, s. 328-329.
Jakub Tomanek: Botanika leśna : podręcznik dla studentów wydziałów leśnych. Warszawa: Państ. Wydaw. Rolnicze i Leśne, 1994, s. 304-305. ISBN 83-09-01819-3.
Jaromir Pokorný, Vlasta Matoušova, Daniela Toušova: Drzewa znane i mniej znane. Olgierd Łęski (tłum.). Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza "BGW", 1992, s. 116-117. ISBN 83-7066-379-6.
Włodzimierz Seneta: Dendrologia. Warszawa: Państ. Wydaw. Naukowe, 1983, s. 338-341. ISBN 83-01-02249-3.