Ozorek dębowy

Ozorek dębowy
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

incertae sedis

Rodzaj

ozorek

Gatunek

ozorek dębowy

Nazwa systematyczna
Fistulina hepatica (Schaeff.) With
Bot. Arr. Brit. Pl., Edn 2 (London) 2: 405 (1792)
Multimedia w Wikimedia Commons

Ozorek dębowy (Fistulina hepatica (Schaeff.) With.) – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Fistulina, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten opisał w 1774 r. Jacob Christian Schäffer, nadając mu nazwę Boletus hepaticus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1792 r. William Withering, przenosząc go do rodzaju Fistulina[1]. Posiada 17 synonimów naukowych[2].

Nazwę polską podał Stanisław Domański w 1967 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako ozorek wątrobowy, grzyb wątrobowy, ozorek pospolity, cewiak wątrobowy[3].

Morfologia

Kapelusz

Jednoroczny, 10–20 cm szerokości, 2–6 cm grubości. Początkowo guzkowaty, potem poduszkowaty, w końcu łopatkowaty, półkolisty, nerkowaty. Górna powierzchnia nieznacznie promienista, pręgowana i brodawkowata, za młodu barwy różowej, pomarańczowoczerwonej, później krwistoczerwona do purpurowobrunatnej. Młode kapelusze wydzielając obfity krwisty sok do złudzenia przypominają zwierzęcą wątrobę[4].

Miąższ

2–6 cm gruby, za młodu miękki, mięsisty, pełen krwistego soku, cielistoczerwony z marmurkowymi żyłkami, o przyjemnym zapachu i kwaskowatym smaku[4].

Rurki

10–15 cm długie, zbite i gęste, białawe, żółtawe, później rdzawobrązowe. Pory drobne, kuliste, 0,2–0,3 mm średnicy[4].

Trzon

Boczny, krótki, 2–4 cm długości, słabo zauważalny[4].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki jajowate, gładkie, bezbarwne, o rozmiarach 4–6 × 3–4 μm[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Australii, Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, Azji i Europie[6]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2020 r. podano około 250 stanowisk[7]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[8]. Gatunek znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[9]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Norwegii, Finlandii, Szwecji, Litwie[3]. W Polsce w latach 1995–2004 podlegał ochronie częściowej, w latach 2004–2014 – ochronie ścisłej, a od roku 2014 ponownie ochroną częściowej[7].

Nadrzewny pasożyt i saprotrof. Rośnie pojedynczo lub w skupieniach po kilka zrośniętych owocników na korzeniach, pniach, pniakach i wywrotach dębów, a także na dębowym drewnie użytkowym. Powoduje brunatną zgniliznę drewna. Proces rozkładu postępuje powoli, może trwać nawet kilkadziesiąt lat[7]. Początkowo drewno dębu nabiera czerwony odcień, co podnosi jego wartość w meblarstwie[4].

Owocniki grzyba są jadalne[10].

Przypisy

  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-09-15].
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-09-20].
  3. ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d e Czesław Narkiewicz, Grzyby chronione Dolnego Śląska, Jelenia Góra: Wydawnictwo Muzeum Przyrodniczego, 2005, ISBN 83-89863-20-0.
  5. ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
  6. ↑ Występowanie Fistulina hepatica na świecie (mapa) [online], Discover Life Maps [dostęp 2016-01-10].
  7. ↑ a b c Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
  8. ↑ Aktualne stanowiska ozorka dębowego w Polsce [online] [dostęp 2013-09-15].
  9. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
  10. ↑ Fistulina hepatica, Beefsteak Fungus [online], www.first-nature.com [dostęp 2019-04-23].

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!