Osady jaskiniowe

Osady jaskiniowe – rodzaj osadów powstających w jaskiniach^[1]. Pod względem pochodzenia dzieli się je na 3 grupy^[2]:

• osady powstałe w wyniku procesów fizycznych
  • osady okruchowe (klastyczne) powstające przez mechaniczne rozdrabnianie skał:
    • autochtoniczne – pochodzące z macierzystych skał jaskini oberwane bloki skalne, czyli wanty (zarówno leżące na dnie jaskini, jak i wiszące, zaklinowane w szczelinach), rumosz skalny, ił, żwiry, piaski
    • allochtoniczne – naniesione z zewnątrz przez wodę lub wiatr iły, muły, piaski, żwiry i materiały organiczne (np. liście). Należą tu także odchody zwierząt, szczątki zwierząt i roślin, materiały pochodzenia antropogenicznego (np. przyniesione przez ludzi narzędzia krzemienne, ceramika, itp.)
  • nacieki lodowe powstające w wyniku zamarzania wody
• osady powstające w wyniku procesów chemicznych (nacieki jaskiniowe). Powstają głównie w wyniku reakcji chemicznej zawartego w wodzie dwutlenku węgla z węglanem wapniowym budującym skały wapienne, ale mogą to być także nacieki gipsu, siarki, pirytu, sfalerytu, chlorku sodu, chlorku potasu, hematytu i inne^[3]. Mogą tworzyć stalaktyty, stalagmity, stalagnaty, makarony, draperie naciekowe, polewy, nacieki grzybkowe, misy martwicowe, pizolity, heliktyty^[4].
• osady pochodzenia organicznego – odchody i szczątki zwierząt, nawiane przez wiatr liście i powstała z nich próchnica

Osady na dnie jaskini (na spągu) noszą nazwę namuliska. Jego badanie ma ogromne znaczenie w archeologii. Umożliwia odtworzenie życia ludzi prehistorycznych, którzy często zamieszkiwali jaskinie, a także fauny zwierzęcej zamieszkującej na danym terenie w różnych epokach dziejów Ziemi^[2].

Przypisy

1. Kras i speleologia. t. 2 (XI). Prace naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 280 [1]
2. Słownik speleologiczny [online] [dostęp 2019-04-11] .
3. Powstawanie szaty naciekowej [online] [dostęp 2019-04-11] .
4. Powstawanie i rodzaje szaty naciekowej [online] [dostęp 2019-04-11] [zarchiwizowane z adresu 2020-12-30] .