Orzech (wieś)

Orzech
wieś
Ilustracja
Widok na Orzech od wschodu (2019)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

tarnogórski

Gmina

Świerklaniec

Liczba ludności (2022)

2276[2]

Strefa numeracyjna

032

Kod pocztowy

42-622[3]

Tablice rejestracyjne

STA

SIMC

0222226

Położenie na mapie gminy Świerklaniec
Mapa konturowa gminy Świerklaniec, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Orzech”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Orzech”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Orzech”
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego
Mapa konturowa powiatu tarnogórskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Orzech”
Ziemia50°25′30″N 18°55′21″E/50,425000 18,922500[1]

Orzech (niem. Orzech) – wieś w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie tarnogórskim, w gminie Świerklaniec[4][5], w połowie drogi z Nakła Śląskiego do Radzionkowa.

W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa katowickiego.

Historia

Pierwsze zapisy o miejscowości Orzech znajdują się w księdze parafialnej kościoła św. Małgorzaty w Bytomiu i pochodzą z około 1224 roku. Są to zarysy szkiców granic osady w pisowni Oreh w języku łacińskim. W spisanym po łacinie dokumencie z października 1277 roku biskup krakowski Paweł z Przemankowa zakłada parafię kamieńską, do której zostaje włączona osada Orzech – wymieniona w nim jako Orech[6]. Pierwszym właścicielem wsi był książę Kazimierz bytomski[7]. W 1307 roku Orzech przeszedł w posiadanie Piotra z Paniów[7].

Stara osada górnicza, ośrodek średniowiecznego górnictwa kruszcowego (rud ołowiu, srebra i cynku). W 1545 roku istniało tu 8 szybów, odwadnianych kunsztami wodnymi napędzanymi konnymi kieratami, płuczka rudy i piec do jej wytopu[8]. W XIX wieku właścicielem wsi był hrabia Henckel von Donnersmarck[7].

Architektura

Romantyczne ruiny w Orzechu (2019)

Przy ulicy Wieczorków znajduje się kościół poświęcony w 1984 roku[7], podlegający parafii Najświętszej Maryi Panny Jasnogórskiej w Orzechu.

Orzech na tle gminy Świerklaniec

Na wschód od centrum wsi znajduje się jej jedyny zabytek – sztuczne „ruiny zamku” z XIX wieku[9]. Ponadto w gminnej ewidencji zabytków gminy Świerklaniec figurują: krzyż przydrożny z 1877 roku u zbiegu ulic Szkolnej i Lompy oraz kapliczka przydrożna z 1895 roku[10].

Przypisy

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 93735
  2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 872 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. GUS. Rejestr TERYT
  6. Piekosiński 1886 ↓, s. 45.
  7. a b c d Parafia Najświętszej Maryi Panny Jasnogórskiej w Orzechu. Parafia Orzech. [dostęp 2019-09-16].
  8. Gajdzik Bonifacy, Zięba Stanisław: Czarny Śląsk. Monografia krajoznawcza, Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, Warszawa 1952, s. 106.
  9. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 116 [dostęp 2019-09-16].
  10. Grzegorz Żmijewski, Ewa Trojan: Karty adresowe zabytków nieruchomych. 2012. [dostęp 2019-09-16].


Bibliografia

  • Franciszek Piekosiński: Monumenta Meadievii Historica. Codex diplomaticus Poloniae minoris, Volumes 9-10. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1886, s. 40–41.

Linki zewnętrzne

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!