Okopy konfederatów barskich

Rezerwat przyrody Okopy Konfederackie

Tablica informacyjna przy drodze krajowej nr 75 między Muszynką a przejściem granicznym ze Słowacją

Okopy konfederatów barskich – umocnienia konfederatów barskich rozrzucone na obszarze południowo-wschodniej Polski i za aktualną granicą wschodnią. Przeważnie były to umocnienia polowe lub półstałe typu bastionowego, budowane w pobliżu baz, np. Jawor lub w ramach modernizacji zamków, np. Lanckorona. W budowie ich pomagali inżynierowie francuscy. Niektóre z nich dotrwały do naszych czasów.

Obozy warowne Beskidów

W rejonie Beskidu Sądeckiego, Niskiego i Bieszczadów obozy warowne powstały przy przełęczach koło Muszynki, Izb, Blechnarki, Koniecznej, Grabu, Czeremchy, Radoszyc. Początkowo zachowane okopy znane były tylko na Jaworze nad Muszynką, gdzie w 1963 utworzono rezerwat przyrody „Okopy Konfederackie” (gmina Krynica-Zdrój, nadleśnictwo Piwniczna). Natomiast ślady okopów pod Lackową nad Izbami były widoczne do 1985, kiedy zostały zniszczone przez spychacz podczas uzdatniania łąk^[1][2].

Przed odkryciem w 2014 r. obozu Łupków prawdopodobnie znane były okopy w Koniecznej.

250-lecie zawiązania konfederacji barskiej

Z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości i 250-lecia zawiązania konfederacji barskiej, szańce konfederatów barskich w Muszynce, Izbach, Wysowej, Koniecznej i Łupkowie, próbowali zlokalizować i zbadać archeolodzy. Kierownikiem projektu jest prof. Michał Parczewski z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego^[3].

W badaniach brał udział program telewizyjny „Było, nie minęło”^[4].

Zestawienie fortyfikacji nadgranicznych

Główne źródło z 2016 r.^[2]:

Nazwa	Współrzędne	Stan	Uwagi
Wojkowa			pochodzenie niepewne
Muszynka	49°22′06″N 21°05′08″E	zachowane relikty szańców	rezerwat przyrody Okopy Konfederackie
Izby		zachowane relikty szańców
Wysowa[5]	49°25′05,3″N 21°09′54,3″E	zachowane relikty szańców
Konieczna		zachowane relikty szańców
Grab[6]	49°25′43,0″N 21°27′10,4″E
Barwinek
Czeremcha
Radoszyce
Łupków[7]		zachowane relikty szańców	odkryty w 2014 r.
Roztoki Górne[8]	49°08′43,7″N 22°19′57,5″E	zachowane relikty szańców

Uwaga: lista może być niepełna.

Zaplecze fortyfikacji nadgranicznych

Mytarka – Szaniec obserwacyjny kontrolujący szlak na Węgry i niedaleką przeprawę drogi Mytarka – Nowy Żmigród.

• Słabo widoczne zarysy kwadratowej reduty o czterech bastionach.
• Długość kurtyny 33,5 m.
• Współrzędne 49°36′37″N 21°30′55″E^[9].

Strzegocice

Stworzona przez Marcina Lubomirskiego w województwie sandomierskim grupa redut^[10]:

• na południe od Strzegocic:
  • pięcioboczna na wysokości 304,7 m n.p.m. o powierzchni 8000 m²,
  • czworoboczna na wysokości 206,1 m n.p.m. o powierzchni 5500 m²,
• między Pilznem a Bielowy, na skarpie nad Wisłoką:
  • siedem czworobocznych o powierzchni 2–3 tys. m².

Zobacz też

• Okopy Świętej Trójcy
• Groby

Literatura

• Maciej Śliwa, Konfederacja Barska od Spiszu po Bieszczady, Wydawnictwo Posserwis, wyd. I, Kraków 2019.

Przypisy

1. „Rocznik Sądecki”, r. 1972, T. 13 [1].
2. Michał Parczewski, Szaniec konfederatów barskich w Łupkowie w Bieszczadach Zachodnich 2016 r.
3. Archeolodzy przebadają szańce konfederatów barskich – na 100-lecie odzyskania niepodległości [2].
4. Na wałach konfederackich redut.
5. Obóz Konfederatów barskich pod Wysową – próba rekonstrukcji [3].
6. Obóz Konfederatów barskich pod Grabiem [4].
7. Szaniec konfederatów barskich w Łupkowie w Bieszczadach Zachodnich.
8. Konfederacki szaniec przywrócony pamięci [5].
9. Szaniec obserwacyjny Konfederatów Barskich.
10. Maciej Śliwa, Konfederacja Barska od Spiszu po Bieszczady, Wydawnictwo Posserwis, wyd. I, Kraków 2019.