Ogólnopolski Strajk Kobiet

Ogólnopolski Strajk Kobiet

Chorągiewka z logiem Strajku Kobiet niesiona na marszu równości w Krakowie (2022)
Państwo	Polska
Siedziba	Warszawa
Data założenia	2016
Rodzaj stowarzyszenia	Organizacja pożytku publicznego
Profil działalności	prawa człowieka, swobody obywatelskie, demokracja
Nr rejestru	0000784372
Data rejestracji	2019
brak współrzędnych
Strona internetowa

Czarny Poniedziałek we Wrocławiu

Protest w Niepołomicach (2020)

Marta Lempart i Agnieszka Czerederecka, liderki OSK, przed przedstawieniem projektu ustawy "Legalna Aborcja. Bez kompromisów" w Sejmie (2022)

Ogólnopolski Strajk Kobiet (OSK) – polski feministyczny ruch społeczny, który powstał we wrześniu 2016 roku, na fali protestów zapoczątkowanych przez partię Razem^[1]. Został zawiązany w proteście wobec odrzucenia przez Sejm RP projektu ustawy „Ratujmy kobiety” i jednoczesnego skierowania do prac w komisji projektu „Stop aborcji”. Odpowiedzialny za organizację Czarnego Poniedziałku – akcji protestacyjnej, która odbyła się równocześnie w 147 miastach Polski^[2][3].

W 2017 ruch został wyróżniony Nagrodą Radia Tok FM im. Anny Laszuk^[4].

Czarny Poniedziałek

23 września 2016 roku Sejm RP odrzucił obywatelski projekt ustawy Komitetu Ratujmy Kobiety, liberalizujący prawo aborcyjne^[5]. 25 września partia Razem zorganizowała 9 manifestacji pod hasłem „#czarnyprotest” w największych miastach Polski. Występująca na zgromadzeniu we Wrocławiu Marta Lempart przypomniała o strajku kobiet w Islandii z 1975 roku i wezwała do protestu kobiet w Polsce 3 października 2016 roku, inicjując powstanie OSK^[6].

W mediach społecznościowych (szczególnie na portalu Facebook) zawiązały się lokalne komitety organizacyjne Strajku oraz ogólnopolski komitet wsparcia Strajku we Wrocławiu. Koordynatorki ustaliły formę akcji: powstrzymanie się kobiet od wykonywania pracy, czarny ubiór, udział w protestach^[3].

3 października w 147 polskich miastach odbyły się zgromadzenia pod hasłem „Czarny Poniedziałek / Ogólnopolski Strajk Kobiet”. Liczbę osób uczestniczących w wydarzeniach szacowano na od 98 do 200 tysięcy^[2][3][7][8]. 6 października 2016 roku Sejm odrzucił projekt ustawy „Stop aborcji”^[9][10].

Międzynarodowy Strajk Kobiet

Wydarzenia w Polsce uzyskały zasięg w międzynarodowych mediach, a polskie działaczki postanowiły podjąć współpracę z ruchami kobiecymi z innych krajów. W wyniku tego powstała inicjatywa Międzynarodowego Strajku Kobiet. Suchanow mówi w wywiadzie dla "Le Monde", że inicjatywa ta pochodzi z Polski^[11]. W 2020 Klementyna Suchanow opublikowała książkę To jest wojna. Kobiety, fundamentaliści i nowe średniowiecze, w której opisuje początki OSK oraz jak powstawał Międzynarodowy Strajk Kobiet^[12].

8 marca 2017 roku, w Międzynarodowy Dzień Kobiet, w 54 krajach odbyły się manifestacje środowisk kobiecych, nawołujące do powstrzymania przemocy wobec kobiet, liberalizacji prawa aborcyjnego w poszczególnych krajach i zrównania szans kobiet w społeczeństwie^[13].

Protesty przeciwko zaostrzeniu przepisów dotyczących aborcji

22 października 2020 działaczki OSK zapoczątkowały protesty przeciwko zaostrzeniu ustawy antyaborcyjnej^[14]. Wśród głoszonych postulatów znalazły się m.in. aborcja na żądanie, dymisja rządu, wprowadzenie świeckiego państwa i usunięcie religii ze szkół, zaradzenie katastrofie klimatycznej oraz likwidacja tzw. umów śmieciowych na rynku pracy^[15][16][17]. 1 listopada 2020 Ogólnopolski Strajk Kobiet powołał do życia Radę Konsultacyjną. Rada ma przekuć w rozwiązania prawne postulaty zgłoszone OSK przez tysiące protestujących po wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aborcji^[18].

Pacyfikacja manifestacji OSK

18 listopada 2020 r. podczas jednego z protestów w Warszawie 60 nieumundurowanych funkcjonariuszy oddziału do zwalczania przestępczości zorganizowanej BOA zwalczało protestujących przy pomocy środków przymusu bezpośredniego^[19]. W związku z wewnętrznym rozłamem w oddziale BOA, za atak był odpowiedzialny pododdział drugi, lojalny wobec szefa jednostki z nadania partii Prawo i Sprawiedliwość^[20].

Projekt ustawy „Legalna aborcja. Bez kompromisów”

Transparent OSK z postulatem legalnej aborcji (2023)

Strajk Kobiet, wspólnie z organizacjami i ugrupowaniami takimi jak Federacja na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Aborcyjny Dream Team(inne języki), Łódzkie Dziewuchy Dziewuchom, Wielka Koalicja za Równością i Wyborem, Centrum Praw Kobiet, Kobiety w Sieci, Akcja Demokracja oraz posłankami Lewicy, opracował w 2021 roku projekt ustawy obywatelskiej „Legalna Aborcja Bez Kompromisów”, pod którym zebrano ponad 200 tysięcy podpisów^[21]. Projekt ustawy zakładał:

• możliwość przerwania ciąży na NFZ do 12. tygodnia jej trwania bez pytania pacjentki o powód;
• możliwość przerwania ciąży na NFZ po 12. tygodniu w przypadku wykrycia wad płodu lub gdy ciąża jest wynikiem czynu zabronionego;
• ścisłe terminy udzielania świadczenia w postaci przerwania ciąży i sankcje dla podmiotów leczniczych za nieuzasadnioną odmowę lub zaniechanie ich udzielenia;
• obowiązek dyrektorów szpitali do zatrudniania podwykonawców w przypadku odmowy aborcji z powodu klauzuli sumienia przez wszystkich lekarzy pracujących w placówce;
• depenalizację aborcji, czyli uchylenie przepisów karnych przewidujących odpowiedzialność lekarzy i osób trzecich za przeprowadzanie aborcji / pomoc w aborcjach z naruszeniem przepisów obecnej restrykcyjnej ustawy antyaborcyjnej;
• uproszczenie i przyspieszenie procedury sprzeciwu pacjenckiego od odmowy/opinii lekarza (24 godziny na rozpoznanie przez Komisję Lekarską sprzeciwu dotyczącego odmowy aborcji);
• rozszerzenie programu badań prenatalnych o test PAPP-A i βhCG na wszystkie pacjentki w ciąży^[22].

23 czerwca 2022 roku Marta Lempart, liderka OSK, przedstawiła projekt ustawy w Sejmie. Projekt został odrzucony przy pierwszym czytaniu (265 głosów za, 175 przeciw, 4 wstrzymało się, 16 nie głosowało)^[23][24][25]. Za odrzuceniem głosowali posłowie Prawa i Sprawiedliwości (z wyjątkiem Moniki Pawłowskiej^[26][27]), Koalicji Polskiej, Konfederacji i Porozumienia, przeciwko odrzuceniu głosowali posłowie Koalicji Obywatelskiej (z wyjątkiem Joanny Fabisiak^[28][29]), Lewicy i większość partii Polska 2050^[30].

Inne akcje

OSK wsparł akcję Komitetu Ratujmy Kobiety 2017, którego celem było ponowne przedstawienie Sejmowi projektu ustawy liberalizującej prawo aborcyjne^[31].

3 października 2017 roku, w rocznicę Czarnego Poniedziałku, działaczki OSK zorganizowały Czarny Wtorek – serię manifestacji poparcia dla projektu ustawy „Ratujmy kobiety”^[32].

Ruch prowadzi własną telewizję – Wku***ona TV^[33].

Kontrowersje

Protesty, które wybuchły po ogłoszeniu orzeczenia w sprawie aborcji ze względów embriopatologicznych^[34][35][36] nabrały antyrządowego i antyklerykalnego wydźwięku. Marta Lempart, jedna z liderek OSK, w jednym z wywiadów udzielonych dla Radia ZET okazała poparcie dla niszczenia kościołów i zakłócania obrzędów religijnych^[37]. W związku z organizowanymi demonstracjami policja odnotowała 22 wtargnięcia na msze i 79 uszkodzeń elewacji budynków kościelnych^[38]. W wyniku protestów zdewastowano kilka pomników Jana Pawła II, m.in. w Konstancinie Jeziorna^[39], Legionowie^[40] i Poznaniu^[41]. Zdewastowano również obiekty niezwiązane z religią, takie jak pomnik Ronalda Reagana w Warszawie^[42], obiekty użyteczności publicznej^[43] oraz biuro jednego z posłów PiS^[44]. Strajk Kobiet na swoim oficjalnym profilu w mediach społecznościowych opublikował publicznie dostępne ze względu na prowadzenie działalności gospodarczej adresy zamieszkania: prof. Krystyny Pawłowicz, Kai Godek, Bartłomieja Wróblewskiego i Roberta Bąkiewicza. Działacze ruchu zachęcali do protestów pod domami wskazanych osób^[45].

Wobec liderów OSK pojawiło się wiele krytycznych głosów ze strony osób wspierających, przede wszystkim ze strony środowisk lewicowych. Zarzucały one m.in. brak zrozumienia faktycznych problemów kobiet w Polsce, zawłaszczenie OSK dla własnego interesu, brak szacunku wobec osób o niższym statusie społecznym^[46][47], ignorowanie faktycznej pracy innych aktywistek na rzecz OSK^[48][49], angażowanie w kierowanie strajkiem osób zupełnie niezwiązanych z walką na rzecz praw kobiet^[50][51][52] czy podejmowanie próby przekształcenia strajku w protesty opozycyjne związane ze środowiskiem Koalicji Obywatelskiej i Komitetu Obrony Demokracji^{[53][54][55][56]}.

Zobacz też

• aborcja w Polsce
• pro-choice
• Dziewuchy Dziewuchom
• Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny

Przypisy

1. MaciejM. Gdula MaciejM., Nowy autorytaryzm, 2018, s. 37-38 .
2. DominikaD. Urzędowska DominikaD., JoannaJ. Suchomska JoannaJ., Feministki w sieci. Nowe media w działaniach przeciwko ograniczaniu praw kobiet w Polsce, „Dyskurs&Dialog” (2), 2020, DOI: 10.5281/zenodo.3946532, ISSN 2658-2368 .
3. O nas, strona internetowa OSK. strajkkobiet.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-03)]..
4. O Nagrodzie Radia TOK FM. tokfm.pl. [dostęp 2020-10-28].
5. Sejm odrzucił projekt komitetu „Ratujmy kobiety” liberalizujący przepisy aborcyjne, RMF24, 23.09.2016 [dostęp 2018-06-10].
6. Magdalena Drozdek, Jednego dnia kobiety sparaliżowały cały kraj. Teraz powtórzy się to w Polsce?, Wirtualna Polska, 26.09.2016 [dostęp 2018-06-10].
7. W Warszawie 30 tys. osób, we Wrocławiu 20 tysięcy, poparcie świata... „Czarny poniedziałek” przerósł oczekiwania, Gazeta.pl, 3.10.2016 [dostęp 2018-06-10].
8. „Czarny protest”. Manifestacje w wielu miastach w Polsce. Ile osób wzięło udział w demonstracjach?, Wirtualna Polska, 04.10.2016 [dostęp 2018-06-10].
9. Głosowanie nr 12 na 27. posiedzeniu Sejmu - Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [online], www.sejm.gov.pl [dostęp 2024-01-20] .
10. Sejm odrzucił projekt ustawy „Stop aborcji”, Wirtualna Polska, 05.10.2018 [dostęp 2018-06-10].
11. Angeline Montoya. Journée des droits des femmes : « En Pologne, nous savons comment faire les révolutions ». „Le Monde”, 7 March 2017. Le Monde. (fr.). brak numeru strony
12. Klementyna Suchanow: To jest wojna. Kobiety, fundamentaliści i nowe średniowiecze. Agora, 2020, s. 640. ISBN 978-83-268-2929-1.
13. Międzynarodowy Strajk Kobiet. Protesty i marsze w kilkuset miastach na świecie, Wprost, 08.03.2018 [dostęp 2018-06-10].
14. Dlaczego Trybunał Konstytucyjny selektywnie publikuje stanowiska stron postępowań na swojej stronie? [online], rp.pl [dostęp 2020-10-26]  (pol.).
15. Dymisja rządu i w pełni legalna aborcja. Postulaty Strajku Kobiet. [w:] Polsat News [on-line]. 27.10.2020. [dostęp 2020-11-12].
16. Katarzyna Wójcik, Michał Dobrołowicz: Strajk Kobiet powołał Radę Konsultacyjną, w składzie m.in. Michał Boni. Czym się zajmie?. [w:] Rmf24.pl [on-line]. 1.11.2020. [dostęp 2020-11-12].
17. Michał Kolanko: Czego domaga się Strajk Kobiet? 13 postulatów. [w:] Rp.pl [on-line]. 3.11.2020. [dostęp 2020-11-12].
18. MariaM. Pankowska MariaM., AgataA. Szczęśniak AgataA., Strajk Kobiet powołuje Radę Konsultacyjną [online], OKO.press, 2 listopada 2020 [dostęp 2020-11-06] .
19. EdytaE. Bieńczak EdytaE., Tajniacy używali pałek wobec protestujących. Rzecznik tłumaczy brutalność policji (STRAJK KOBIET)] [online], RMF24, 17 listopada 2020 [dostęp 2023-03-31] .
20. MaciekM. Kucharczyk MaciekM., Pałek mieli użyć ci z wydziału drugiego, wiernego dobrozmianowemu szefowi. W światku antyterrorystów zawrzało [online], Gazeta.pl, 19 listopada 2020 [dostęp 2023-03-31] .
21. Projekt "Legalna aborcja. Bez kompromisów" już w Sejmie. Zebrano ponad 200 tys. podpisów [online], oko.press [dostęp 2023-04-01]  (pol.).
22. Legalna Aborcja Bez Kompromisów – zbieramy podpisy! | Fundacja Centrum Praw Kobiet [online], 30 lipca 2021 [dostęp 2023-04-01]  (pol.).
23. Głosowanie nr 39 na 57. posiedzeniu Sejmu - Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [online], www.sejm.gov.pl [dostęp 2024-01-20] .
24. DominikaD. Wantuch DominikaD., Projekt "Legalna aborcja. Bez kompromisów" odrzucony w pierwszym czytaniu. Posłowie PiS biją brawo [online], www.wysokieobcasy.pl, 23 czerwca 2022 [dostęp 2023-04-01] .
25. SzymonS. Płóciennik SzymonS., Sejm w pierwszym czytaniu odrzucił projekt "Legalna aborcja. Bez kompromisów". Jak głosowali lubuscy posłowie? [online], zielonagora.wyborcza.pl, 23 czerwca 2022 [dostęp 2023-04-01] .
26. Głosowanie nr 39 dnia 23-06-2022 - Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [online], www.sejm.gov.pl [dostęp 2024-01-20] .
27. Pawłowska poparła projekt liberalizujący aborcję. Teraz wyjaśnia: Podzielam stanowisko PiS [online], Do Rzeczy, 23 czerwca 2022 [dostęp 2024-01-20]  (pol.).
28. Głosowanie nr 39 dnia 23-06-2022 - Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [online], www.sejm.gov.pl [dostęp 2024-01-20] .
29. Fabisiak poza PO za kwestię aborcję? Mocny głos posłanki [online], wpolityce.pl [dostęp 2024-01-20]  (pol.).
30. MagdalenaM. Chrzczonowicz MagdalenaM., Sejm odrzucił projekt legalnej aborcji. PSL za odrzuceniem, jedna posłanka PiS za projektem [online], oko.press, 23 czerwca 2022 [dostęp 2023-04-01]  (pol.).
31. Informacje o akcji na stronie OSK. strajkkobiet.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-10)]. [dostęp 2018-06-10].
32. „Czarny wtorek”. Kobiety protestują w całej Polsce, Wyborcza.pl, 03.10.2017 [dostęp 2018-06-10].
33. Wyborcza.pl [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2021-01-07] .
34. SoniaS. Otfinowska SoniaS., W Warszawie trzeci dzień protestów w związku z orzeczeniem TK w sprawie aborcji [online], Polska Agencja Prasowa SA [dostęp 2020-12-01], Cytat: "Pierwszy z protestów wynikł spontanicznie jeszcze w czwartek parę godzin po tym, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niekonstytucyjności aborcji z powodu przesłanki embriopatologicznej."  (pol.).
35. WPROST.pl, Ogólnopolski Strajk Kobiet o represjach na protestach: Policja ma nowe rozkazy [online], Wprost, 16 listopada 2020 [dostęp 2020-11-28], Cytat: "Protesty, jakie od 22 października przetaczają się przez Polskę, związane są z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego. Organ ten orzekł, że aborcja embriopatologiczna jest niezgodna z ustawą zasadniczą."  (pol.).
36. PolsatP. News PolsatP., Wyrok Trybunału Konstytucyjnego ws. tzw. aborcji eugenicznej - Polsat News [online], polsatnews.pl [dostęp 2020-11-23]  (pol.).
37. JanJ. Strychacz JanJ., Marta Lempart wzywa do niszczenia fasad kościołów. „Trzeba robić to, co się czuje” [online], Propolski.pl [dostęp 2020-11-23]  (pol.).
38. PolsatP. News PolsatP., Wtargnięcia na msze, zniszczone elewacje kościołów, zatrzymania. Dane policji - Polsat News [online], polsatnews.pl [dostęp 2020-11-23]  (pol.).
39. PolsatP. News PolsatP., Zdewastowany pomnik Jana Pawła II. Dłonie papieża oblane farbą - Polsat News [online], polsatnews.pl [dostęp 2020-11-23]  (pol.).
40. MartaM. Gostkiewicz MartaM., Legionowo. Zdewastowano pomnik Jana Pawła II. Czerwona błyskawica [online], wawalove.wp.pl, 17 listopada 2020 [dostęp 2020-11-23]  (pol.).
41. ZenonZ. Kubiak ZenonZ., Pomnik Jana Pawła II w Poznaniu oblany farbą i pokryty hasłami proaborcyjnymi [online], Poznań Nasze Miasto, 26 października 2020 [dostęp 2020-11-23]  (pol.).
42. Warszawa: Pomnik Ronalda Reagana pomazany farbą [online], www.rmf24.pl [dostęp 2020-11-23]  (pol.).
43. Warszawa: Tak wygląda Żoliborz po Strajku Kobiet. Te zdjęcia budzą grozę [GALERIA] [online], www.se.pl [dostęp 2020-11-23] .
44. MaciejM. Drzażdżewski MaciejM., Strajk kobiet. Reakcja Aleksandry Dulkiewicz na zniszczenie biura PiS w Gdańsku [online], wiadomosci.wp.pl, 28 października 2020 [dostęp 2020-11-23]  (pol.).
45. Strajk Kobiet ujawnił adresy m.in. Bąkiewicz i Godek [online], wpolityce.pl [dostęp 2020-11-23] .
46. MarceliM. Sommer MarceliM., Aborcja politycznie bezpłodna [OPINIA] [online], www.gazetaprawna.pl, 17 listopada 2020 [dostęp 2023-04-23]  (pol.).
47. Awantura pod biurem PiS. Lempart w ogniu krytyki [WIDEO] [online], wPunkt, 27 listopada 2021 [dostęp 2023-04-25]  (pol.).
48. ŁukaszŁ. Grzegorczyk ŁukaszŁ., Chodziły na protesty, dziś mają żal do Strajku Kobiet. "To jak splunięcie nam w twarz" [online], naTemat.pl [dostęp 2023-04-23]  (pol.).
49. AgataA. Sucharska AgataA., Ikonowicz krytykuje zachowanie Lempart wobec Lewicy. Padły bardzo mocne słowa [online], naTemat.pl [dostęp 2023-04-23]  (pol.).
50. Redakcja, Śpiewak dla "WTV": Lempart to kolejna przedstawicielka establishmentu, bojąca się demokracji [online], wPunkt, 5 lutego 2021 [dostęp 2023-04-23]  (pol.).
51. AgnieszkaA. Żądło AgnieszkaA., Wyjście z bagna czy parodia rewolucji? Nowy etap strajku kobiet [online], Newsweek, 2 listopada 2020 [dostęp 2023-04-23]  (pol.).
52. Lempart obraża posłankę Lewicy i zarzuca jej kradzież. Do sporu włączył się Hołownia [online], Wprost, 8 stycznia 2021 [dostęp 2023-04-23]  (pol.).
53. JakubJ. Maciejewski JakubJ., W rok po „Strajku Kobiet” plany Lempart okazały się fiaskiem [online], wpolityce.pl [dostęp 2023-04-23]  (pol.).
54. ElżbietaE. Korolczuk ElżbietaE. i inni red., Bunt kobiet. Czarne Protesty i Strajki Kobiet, Europejskie Centrum Solidarności, 2019 (Raport), ISBN 978-83-62853-98-4  (pol.). Brak numerów stron w książce
55. JakubJ. Bodziony JakubJ., FilipF. Rudnik FilipF., OSK to nowy KOD. Na własne życzenie [online], Kultura Liberalna, 8 lutego 2021 [dostęp 2023-04-25]  (pol.).
56. DawidD. Krawczyk DawidD., Strajk Kobiet pisze do posłów i posłanek opozycji z żądaniami. Lewica odpowiada [online], KrytykaPolityczna.pl, 30 kwietnia 2021 [dostęp 2023-04-25]  (pol.).