Obwód nr 10 (Samoobrona Ziemi Grodzieńskiej)

Obwód nr 10 (Samoobrona Ziemi Grodzieńskiej)

Państwo	ZSRR
Republika związkowa	Białoruska SRR
Historia
Data sformowania	1945
Data rozformowania	1948
Pierwszy dowódca	por. Mieczysław Niedziński
Dane podstawowe
Liczebność	600

Obwód nr 10 (Samoobrona Ziemi Grodzieńskiej) – polska organizacja zbrojna działająca na terenie Białoruskiej i Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w latach 1945-1948.

Historia

Latem 1945 r., na bazie byłych struktur Armii Krajowej i Armii Krajowej Obywatelskiej, powstała struktura konspiracyjna ukierunkowana na walkę zbrojną z radziecką administracją na terenie Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Zasięg działania organizacji obejmował placówki byłego Obwodu Grodno Prawy Niemen AK-AKO w Druskiennikach, Marcinkańcach, Bersztorach, Jeziorach, Porzeczu oraz części Rejonu V w Grandziczach i Wiercieliszkach oraz Rejonu VI w Wiejsieje. Organizacja działała w oderwaniu od innych struktur działających w Polsce i na ziemiach wcielonych do ZSRR, jednakże był wykazywany w strukturze Okręgu Białystok WiN^[1].

Dowódcą Obwodu został por. Mieczysław Niedziński (ps. „Men”, „Ren”, „Niemen”, „Morski”). W skład sztabu wchodzili Józef Mikłaszewicz (ps. „Fala”), Stanisław Zatura (ps. „Jurand”) oraz Franciszek Talewicz (ps. „Komar”)^[2].

Liczebność organizacji jest oceniana na 500-600 żołnierzy, którzy działali w ramach plutonów oraz większych oddziałów zbrojnych. Do wiosny 1948 r. żołnierze Obwodu przeprowadzili szereg akcji zbrojnych, których efektem było zlikwidowanie ok. 100 funkcjonariuszy i współpracowników aparatu bezpieczeństwa. Wśród zlikwidowanych znaleźli się m.in. zastępca dowódcy kontrwywiadu 87. pułku pogranicznego, dwaj prokuratorzy, naczelnik więzienia w Skidlu, naczelnika rejonowej placówki NKWD we wsi Łukawica. W ramach prowadzonych operacji dokonali również rozbicia aresztu w Putryszkach^[3]. Wiosną 1948 r. doszło do rozbicia oddziału Józefa Mikłaszewicza oraz śmierci Mieczysława Niedzińskiego w Łopienkach pod Grodnem^[4]. Aresztowania żołnierzy podziemia i ludności cywilnej wspierającej ich działania doprowadziło do likwidacji Odwodu. Sporadyczne działania ostatnich oddziałów tej struktury trwały do początku lat pięćdziesiątych XX w. Ostatni z oddziałów nawiązał współpracę z partyzantką litewską, stworzył sobie bazę operacyjną na terenie przedwojennej Litwy^[5].

Przypisy

1. Poleszak 2020 ↓, s. 26.
2. Krajewski, Łabuszewski 2009 ↓, s. 103.
3. Ostatni obrońcy Kresów. Legendarni żołnierze, którzy do końca walczyli o Polskę. Znadniemna.pl. [dostęp 2022-11-17]. (pol.).
4. Kalendarium 1948. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2022-11-17]. (pol.).
5. Krajewski, Łabuszewski 2009 ↓, s. 99.

Bibliografia

• Sławomir Poleszak (red.), Atlas polskiego podziemia niepodległościowego = The atlas of the independence underground in Poland : 1944-1956, Warszawa Lublin: Instytut Pamięci Narodowej, 2020, ISBN 978-83-8229-085-1, OCLC 1257887849 .
• Kazimierz Krajewski, Tomasz Łabuszewski. Ostatni obrońcy kresów północno-wschodnich. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. 1-2/2009, styczeń-luty 2009. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. ISSN 1641-9561. OCLC 985471155.