Niszczyciele typu Marcílio Dias

Niszczyciele typu
Marcílio Dias

Kraj budowy	Brazylia
Użytkownicy	Marinha do Brasil
Stocznia	Arsenal de Marinha do Rio de Janeiro(inne języki), Ilha das Cobras
Wejście do służby	1943
Wycofanie	1966-1972
Zbudowane okręty	3
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 1500 ton pełna: 2200 t
Długość	108,8 metra całkowita 103,9 m między pionami
Szerokość	10,6 m
Zanurzenie	3 m
Napęd	2 turbiny parowe General Electric o łącznej mocy 42 800 KM 4 kotły Babcock & Wilcox 2 śruby
Prędkość	36,5 węzła
Zasięg	6000 Mm przy prędkości 15 węzłów
Załoga	190
Uzbrojenie	4 działa kal. 127 mm (4 x I) 4 działka plot. kal. 40 mm (2 x II) 4 działka plot. kal. 20 mm (4 x I) 4 wt kal. 533 mm (1 x IV) 4 mbg, 2 zrzutnie bg

Niszczyciele typu Marcílio Dias – brazylijskie niszczyciele z czasów II wojny światowej i okresu „zimnej wojny”. W latach 1937–1943 w stoczni Arsenal de Marinha do Rio de Janeiro(inne języki) na Ilha das Cobras zbudowano trzy okręty tego typu. Jednostki weszły w skład Marinha do Brasil w listopadzie 1943 roku, a ze służby wycofano je w latach 1966–1972.

Projekt i budowa

Niszczyciele typu Marcílio Dias^[a] były pierwszymi jednostkami tej klasy zbudowanymi w Brazylii^[1]. Projekt okrętów został pozyskany z USA na prośbę szefa sztabu marynarki – były to plany aktualnie budowanych amerykańskich niszczycieli typu Mahan^[1][3]. Okręty miały być uzbrojone według projektu w pięć dział uniwersalnych kal. 127 mm, cztery działka plot. kal. 20 mm i 12 wyrzutni torped kal. 533 mm w trzech poczwórnych aparatach, jednak podczas długiego czasu budowy^[b] postanowiono wzmocnić uzbrojenie przeciwlotnicze i POP, kosztem jednego działa kal. 127 mm i dwóch aparatów torpedowych^[1][4]. Niszczyciele otrzymały większość wyposażenia produkcji amerykańskiej, m.in. turbiny parowe, kotły, systemy kierowania ogniem czy sonary^[1][5].

Wszystkie okręty typu Marcílio Dias zbudowane zostały w stoczni Arsenal de Marinha do Rio de Janeiro(inne języki), położonej na wyspie Ilha das Cobras w Rio de Janeiro^[1][2]. Stępki okrętów położono w maju 1937 roku^[1], zostały zwodowane w latach 1940–1941^[1][2], a służby w Marinha do Brasil przyjęto je 29 listopada 1943^[1]. Jednostki otrzymały numery taktyczne M-1 – M-3^[1]. Niszczyciele oddano do służby z przestarzałym uzbrojeniem pochodzącym z wycofanych ze służby okrętów, po czym w USA otrzymały właściwe uzbrojenie produkcji amerykańskiej^[3]. Nazwa typu pochodzi od pierwszej zwodowanej jednostki - „Marcílio Dias”, nazwanej na cześć brazylijskiego bohatera narodowego z okresu wojny paragwajskiej.

Okręt	Stocznia	Początek budowy	Wodowanie	Wejście do służby
„Mariz e Barros” (M-1)	Ilha das Cobras	8 maja 1937	28 grudnia 1940	29 listopada 1943
„Marcílio Dias” (M-2)			20 lipca 1940
„Greenhalgh” (M-3)			8 lipca 1941

Dane taktyczno-techniczne

Okręty były dużymi niszczycielami, z typowym dla tej klasy okrętów uzbrojeniem i wyposażeniem. Długość całkowita wynosiła 108,8 metra (103,9 m między pionami), szerokość 10,6 metra i zanurzenie 3 metry (maksymalne 3,66 m)^[1][4]. Wyporność standardowa wynosiła 1500 ton, zaś pełna 2200 ton^[1][2]. Okręty napędzane były przez dwie turbiny parowe General Electric z przekładniami redukcyjnymi o łącznej mocy 42 800 koni mechanicznych (KM), do których parę dostarczały cztery wysokociśnieniowe kotły wodnorurkowe Babcock & Wilcox^[1][6]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 36,5 węzła^[1][7]. Energię elektryczną wytwarzały dwa turbogeneratory prądu stałego 240 V Westinghouse o mocy 100 kVA (okręty posiadały też awaryjny generator wysokoprężny o mocy 136 KM)^[4]. Okręty zabierały 500-550 ton mazutu, co zapewniało zasięg maksymalny 6000 mil morskich przy prędkości ekonomicznej 15 węzłów^[1][6].

Okręty były uzbrojone w cztery pojedyncze działa uniwersalne kal. 127 mm L/38 Mark 12 (jedno na pokładzie dziobowym^[c], jedno w superpozycji na nadbudówce dziobowej, jedno na pokładzie rufowym i jedno na nadbudówce rufowej, także w superpozycji), wyprodukowane przez Bethlehem Steel^[1][2]. Broń przeciwlotniczą stanowiły cztery działka Bofors kal. 40 mm L/56 Mark 1/2 (2 x II) oraz cztery pojedyncze działka Oerlikon kal. 20 mm L/70^[1][2][d]. Uzbrojenie uzupełniały: poczwórny aparat torpedowy kal. 533 mm oraz cztery miotacze bomb głębinowych i dwie zrzutnie bomb głębinowych^[1]. Wyposażenie radioelektroniczne obejmowało m.in. system kierowania ogniem i sonar^[1].

Załoga pojedynczego okrętu składała się ze 190 oficerów, podoficerów i marynarzy^[1][2].

Służba

Okręty pełniły służbę w Marinha do Brasil podczas II wojny światowej, wchodząc w 1944 roku w skład Północno-Wschodniego Zgrupowania Morskiego, operującego z Recife wraz z amerykańską 4. Flotą^[9]. Niszczyciele uczestniczył m.in. w eskortowaniu konwojów do Europy z żołnierzami Brazylijskiego Korpusu Ekspedycyjnego w lipcu i listopadzie 1944 oraz w lutym 1945 roku^[10]. 4 grudnia 1945 roku trzy bliźniacze jednostki znalazły się w składzie 1. Flotylli Niszczycieli, zaś od 31 stycznia 1953 roku okręty te tworzyły 1. Dywizjon 1. Eskadry Niszczycieli^[9]. W tym czasie zmieniono ich numery burtowe na D-24 – D-26^[1]. W 1966 roku ze służby wycofane zostały „Marcílio Dias” i „Greenhalgh”^[1][11], zaś „Mariz e Barros” poddano modernizacji uzbrojenia: usunięto dwie armaty kal. 127 mm i wszystkie działka Oerlikon kal. 20 mm, montując w zamian poczwórny rakietowy zestaw przeciwlotniczy Sea Cat GWS20 i dwa miotacze rakietowych bomb głębinowych Hedgehog^[1]. Okręt otrzymał też nowe wyposażenie radioelektroniczne, m.in. dwa radary obserwacji okrężnej (AN/SPS-4 i AN/SPS-6C z IFF), radar kierowania ogniem artyleryjskim Mk 28 dla systemu kierowania ogniem Mk 33, cztery urządzenia naprowadzania kierunku dla dział 127 mm i 40 mm i sonar QCR-1^[4]. Ostatni z niszczycieli typu Marcílio Dias służył do sierpnia 1972 roku, kiedy został skreślony z listy floty^[11][12].

Uwagi

1. Typ określany jest też jako Greenhalgh lub M (od Mahan)^[1][2].
2. Długi, ponadsześcioletni czas budowy niszczycieli spowodowany był zarówno brakiem doświadczenia brazylijskich stoczniowców, jak też i zatopieniem 9 stycznia 1943 roku przez U-124 amerykańskiego frachtowca „Birmingham City” przewożącego kotły, wały napędowe i inne wyposażenie dla budowanych okrętów^[3].
3. Dziobowe działo jako jedyne osłonięte było maską przeciwodłamkową^[1][4].
4. H. Ehlers i G. Helgason podają, że okręty pierwotnie uzbrojone były w osiem działek kal. 20 mm, zredukowanych do czterech po wojnie^[4][8].

Przypisy

1. Ivan Gogin: GREENHALGH destroyers (1943). Navypedia. [dostęp 2017-04-23]. (ang.).
2. Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: 1980, s. 417.
3. Hartmut Ehlers. Brazylijskie niszczyciele typu „M” i „A”. „Okręty Wojenne”. Nr 5/2008 (91). s. 72. 
4. Hartmut Ehlers. Brazylijskie niszczyciele typu „M” i „A”. „Okręty Wojenne”. Nr 5/2008 (91). s. 74. 
5. Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: 1941, s. 126.
6. Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989, s. 100.
7. Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999, s. 491.
8. Guðmundur Helgason: Marcilio Dias class. uboat.net. [dostęp 2017-04-23]. (ang.).
9. Hartmut Ehlers. Brazylijskie niszczyciele typu „M” i „A”. „Okręty Wojenne”. Nr 5/2008 (91). s. 73. 
10. Hartmut Ehlers. Brazylijskie niszczyciele typu „M” i „A”. „Okręty Wojenne”. Nr 5/2008 (91). s. 74-75. 
11. Robert Gardiner, Stephen Chumbley: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947-1995. Annapolis: 1996, s. 29.
12. Guðmundur Helgason: BZ Mariz e Barros (M 1). uboat.net. [dostęp 2017-04-23]. (ang.).

Bibliografia

• Hartmut Ehlers. Brazylijskie niszczyciele typu „M” i „A”. „Okręty Wojenne”. Nr 5/2008 (91). Wydawnictwo Okręty Wojenne, Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X. brak numeru strony
• Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Robert Gardiner, Stephen Chumbley: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947-1995. Annapolis: Naval Institute Press, 1996. ISBN 1-55750-132-7. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Ivan Gogin: GREENHALGH destroyers (1943). Navypedia. [dostęp 2017-04-23]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: BZ Mariz e Barros (M 1). uboat.net. [dostęp 2017-04-23]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: Marcilio Dias class. uboat.net. [dostęp 2017-04-23]. (ang.).
• Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2. Brak numerów stron w książce
• Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.). Brak numerów stron w książce