Nikołaj Fiodorowicz Fiodorow (ros. Никола́й Фёдорович Фёдоров, ur. 26 maja?/7 czerwca 1829 w Kluczach w guberni tambowskiej, zm. 15 grudnia?/28 grudnia 1903 w Moskwie) – rosyjski filozof prawosławny, twórca tradycji kosmizmu rosyjskiego[1]. Był prekursorem filozofii transhumanizmu jako zwolennik osiągnięcia przy pomocy metod naukowych radykalnego przedłużenia ludzkiego życia, ludzkiej nieśmiertelności i wskrzeszenia zmarłych ludzi. Zapowiadał podbój kosmosu, nie obawiał się przeludnienia Ziemi, zapowiadał zasiedlanie innych planet. Ze względu na tryb życia i swoją postawę nazywany bywał moskiewskim Sokratesem[2][3].
Idee Fiodorowa były inspiracją dla uczonych, m.in. Konstantina Ciołkowskiego, matematyka i fizyka, zwolennika ontologicznej jedności kosmosu, wynalazcy, twórcy teorii lotu rakiet i popularyzatora kolonizacji kosmosu, oraz Władimira Wiernadskiego minerologa i biochemika, zwolennika teorii jedności planety Ziemia, który rozwijał koncepcje biosfery i noosfery. Poglądy Fiodorowa stanowiły również inspirację dla rosyjskich powieściopisarzy, poetów i malarzy[4][5].
Życiorys
Rodzice Nikołaja Fiodorowa pochodzili ze szlachty. Ojciec, Paweł Iwanowicz Gagarin pochodził z rodu Rurykowiczów, matka Jelizawieta Iwanowa z niższej szlachty. Nikołaj studiował w Odessie. Od 1854 do 1868 roku pracował jako nauczyciel w różnych rosyjskich miejscowościach. W roku 1878 rozpoczął pracę w moskiewskiej bibliotece narodowej. Fiodorow był przeciwnikiem własności intelektualnej i w ciągu całego swojego życia nie opublikował ani jednej pracy. Jego artykuły zostały wydane pośmiertnie pod wspólną nazwą: Filozofia fizycznego zmartwychwstania[potrzebny przypis].
Pierwszy w Rosji pomnik Fiodorowa odsłonięto w październiku 2009 w Borowsku (Боровск), z okazji 180 rocznicy urodzin filozofa. Miasto Borowsk zostało wybrane nieprzypadkowo: tam Fiodorow pracował jako nauczyciel, i stamtąd w wieku 39 lat (w 1868) udał się pieszo do Moskwy, gdzie następnie został bibliotekarzem Румянцевского музея (późniejszej Biblioteki Narodowej); tam też mieszkał drugi słynny kosmista, Konstantin Ciołkowski[6].
Fiodorow w kulturze
Fiodorow zainspirował Fiodora Dostojewskiego do napisania powieści Bracia Karamazow[7]. Jego idee na temat transhumanizmu są poruszane w powieści Jacka Dukaja pt. Lód.
Prace Fiodorowa
- Fiłosofija obszcziego dieła
- Soczinienija
- Sobranije soczinienij w czetyrioch tomach
- Prace Fiodorowa przetłumaczone na język polski
- Nikołaj Fiodorow, Filozofia wspólnego czynu, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2012
Kwestia wskrzeszenia
Według Fiodorowa zastępowalność pokoleń rodzi podstawową niesprawiedliwość – pokolenie starsze daje dar życia pokoleniu młodszemu i nie otrzymuje w zamian nic, co byłoby jakościowo zbliżone. Konieczne jest zatem odwzajemnienie daru życia poprzez wskrzeszenie poprzednich pokoleń przez ludzi, którzy posiądą taką możliwość[8]. Wskazuje na Jezusa Chrystusa i wskrzeszenie Łazarza interpretując to jako naukę i wskazanie dla ludzkości od Chrystusa-Wskrzesiciela. Idea ta nawiązuje do koncepcji bogoczłowieczeństwa[9] . Idea aktywnego chrześcijaństwa przeciwstawiana jest przez Fiodorowa koncepcjom pasywno-kontemplacyjnym.
Przypisy
- ↑ Семёнова 2020 ↓, s. 747.
- ↑ Семёнова С. Г. Философия воскрешения Н. Ф. Фёдорова // Фёдоров Н. Ф. Собрание сочинений: В 4 т. Том 1.
- ↑ Przypadek sobowtóra. Fiodorow i Sokrates
- ↑ Thomas Seifrid, A Companion To Andrei Platonov's The Foundation Pit (Academic Studies Press, 2009: ISBN 1-934843-57-1)
- ↑ Art works by Russian cosmism painter XX – XXI ct. Catalogue of exhibition 2013. Roerich museum. 2013. Retrieved 19 October 2015.
- ↑ В Боровске откроют памятник основателю русского космизма. News.Ru.com, 2009-10-23. [dostęp 2011-08-01]. (ros.).
- ↑ Karol Jałochowski. 2 ojców Apollo + 1. „Polityka”. 29 (3219), s. 70-71, 2019. ISSN 0032-3500.
- ↑ M. Łosski, Historia filozofii rosyjskiej, Wydawnictwo Antyk, Kęty 2000, s. 89.
- ↑ Jędrysko 2013 ↓.
Bibliografia
- С. Г. Семёнова: ФЕДОРОВ Николай Федорович. W: Русская философия. Энциклопедия. Под общ. ред. М. А. Маслина. Wyd. III. М.: Мир философии, 2020, s. 747–748. (ros.).
- Polskie prace naukowe na temat Fiodorowa
- Cezar Jędrysko. Filozofowie tylko interpretowali świat idzie jednak o to, aby go przemienić. Filozoficzny projekt Nikołaja Fiodorowa i Mikołaja Bierdiajewa. „Kultura i Wartości”. 3 (7), s. 43–61, 2013. ISSN 2299-7806.
- K. Pietrzycka-Bohosiewicz, „Przerzucić most nad rzeką czasu...” Nikołaj Fiodorow i pisarze rosyjscy, [w:] Строитель чудотворный. Szkice o literaturze rosyjskiej. Dedykowane Jadwidze Szymak-Reiferowej i Władysławowi Piotrowskiemu, red. H. Waszkielewicz i J. Świeży, Kraków 2001.
- G. Przebinda, Władimir Sołowjow i Nikołaj Fiodorow. Dwie koncepcje apokaliptyczne, [w:] tegoż, Między Moskwą a Rzymem, Kraków 2003.
- M. Madej-Cetnarowska, Myśl Nikołaja Fiodorowa w literaturze dziewiętnastego i dwudziestego wieku, Wydawnictwo Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu, Nowy Sącz 2013.
- M. Milczarek, Z martwych was wskrzesimy. Filozofia Nikołaja Fiodorowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013.
Linki zewnętrzne
| Technologie |
|
|---|
| Idee |
|
|---|
| Postacie |
|
|---|
| Organizacje |
|
|---|
