Neoawangarda (fr.“avant-avant-garde”, druga awangarda) – kierunek w kulturze i sztuce. Fala nowatorskich dążeń, która pojawiła się w Europie na przełomie lat 50. i 60. Wiele w niej nawiązań do kulturowego buntu z początków wieku; w krytyce nawiązująca do haseł z tamtych lat, uzupełniona przedrostkiem “neo-” szczególnie mocno zarysowana świadomość kryzysu kultury. Pierwsza awangarda wierzyła w możliwość zmiany porządku świata przez sztukę; neoawangarda lat 60. wierzyła ponadto w możliwość zbudowania “jednej wielkiej rodziny człowieczej”; transawangarda lat 80. szukała nowej ekspresji; natomiast awangarda końca wieku (lat 90.) odrzuca eksperymenty formalne, nie wierzy w utopie, jest kulturową ucieczką w poszukiwanie form syntetycznych wszystkiego, co istniało – poszukuje bilansu. Artyści oraz nauka zauważają uporządkowany świat chaosu, poszukują języka przystosowanego do nieliniowego i niejednopłaszczyznowego obrazu rzeczywistości[1].
Stefan Morawski, główny promotor tego pojęcia w Polsce, wyróżnia w neoawangardzie cztery nurty:
- technologiczny, mieszający instalacje, sztukę komputerową, muzykę elektroniczną, sterowaną elektronicznie rzeźbę kinetyczną, holografię
- posterowsko-hiperrealistyczny (pop-art i hiperrealizm), obejmujący dzieła bazujące na ikonosferze kultury masowej, przetwarzające papkę informacyjną, którą karmi się zbiorowa świadomość społeczeństw zachodnich
- ludyczno-aleatoryczny, reprezentowany m.in. przez akcje, happeningi, performances, teatry uliczne, poezję bitników, niektóre filmy z kręgu New American Cinema (film eksperymentalny) i powieści - kolaże Julia Cortázara
- tworzony przez manifestacje artystyczne z obszaru meta-sztuki, takie jak konceptualizm i art and language, muzykę graficzną, poezję konkretną czy sztukę ziemi[2]
Z kolei Frank Popper przedstawia neoawangardę w postaci trzech rozwijających się równolegle nurtów czy też dróg rozwojowych, a więc jako zjawisko dynamiczne, zmierzające różnymi drogami do podobnego celu.
Schemat Poppera wygląda następująco[3]:
| Post-dada |
Post-art social |
Post-Bauhaus art
|
| Pop-art |
Political art |
Kinetic art
|
| Conceptual art |
Socialist realism |
Art in architecture
|
| Idealism in art |
Spectator participation |
Environmental art
|
| Anti-art (Hyperrealism) |
Street art - Actions |
Art in town planning
|
| Art as an expression of various human beings |
Poster art - Graffiti |
Civic art
|
|
Prop art Communal - murals |
Public art
|
Polska neoawangarda fotograficzna
Polska neoawangarda fotograficzna - kierunek w polskiej fotografice dominujący w latach 70.
Rozpoczęła ją wystawa "Fotografowie poszukujący" (1971), a zakończyła ekspozycja "Stany graniczne fotografii" (1977).
Inspirując się strukturalizmem oraz językoznawstwem (Jarosław Kozłowski) i filozofią neopozytywistyczną badano strukturę medium i jego parametry techniczne (Józef Robakowski). Zakładano zracjonalizowanie procesu artystycznego. Odwoływano się do tradycji konstruktywizmu polskiego (Krzysztof Wodiczko), a zwłaszcza do Władysława Strzemińskiego (Leszek Brogowski). Opierając się na teorii konceptualizmu badano proces twórczy (Zdzisław Jurkiewicz) i granice sztuki (Zygmunt Rytka), odrywając fotografię neoawangardową od dziedzictwa reportażu i dokumentu fotograficznego. Z dzisiejszego, antropologicznego punktu widzenia jedne z najciekawszych postaw prezentuje Andrzej Różycki, który w latach 70. analizę medium połączył z realizacją programu duchowego, kontynuując swe osiągnięcia z lat 60. Podobną drogę twórczą odbył także Paweł Kwiek, a na medytacji oparł koncepcję swej sztuki Andrzej Dudek-Dürer[4].
Przypisy
- ↑ “Słownik Encyklopedyczny - Język polski” Wydawnictwo Europa. Elżbieta Olinkiewicz, Katarzyna Radzymińska, Halina Styś. Warszawa 1999, ISBN 83-87977-20-9
- ↑ Słownik terminów i pojęć: Neoawangarda, artinfo.pl [dostęp 2017-11-19] [zarchiwizowane 2013-03-15] (pol.).
- ↑ F. Popper, Art – Action and Participation,
London 1975, s. 281
- ↑ Wykład Krzysztofa Jureckiego "Polska fotografia neoawangardowa (1971 - ok. 1990). W kręgu konceptualizmu. Feminizm Natalii LL", wygłoszony 14 czerwca 2007 roku w Ośrodku Propagandy Sztuki w Łodzi
Linki zewnętrzne
